«Παράνομη» και υπό διωγμό η αντιδικτατορική αντίσταση στη Θεσσαλονίκη
Το προηγούμενο Σάββατο, όπου επικρατούσαν ισχυρότατοι άνεμοι, το αντιτορπιλικό «Βέλος», που βρισκόταν ελλιμενισμένο στη Νέα Παραλία Θεσσαλονίκης, υπέστη σοβαρές ζημιές. Συγκεκριμένα, για ώρες χτυπούσε στο κρηπίδωμα του λιμανιού, με αποτέλεσμα βαθιά ρωγμή στην πρύμνη και είσοδο νερών σε επικίνδυνο βαθμό, ώστε να είναι πιθανή η βύθισή του. Την επομένη ρυμουλκήθηκε στο Λιμάνι Θεσσαλονίκης, με στόχο να καταγραφούν οι ζημιές και να γίνουν εργασίες αποκατάστασης. Εν τω μεταξύ, ο εισαγγελέας έδωσε εντολή σε πρωτοδίκη να ερευνήσει την υπόθεση και να αποδώσει ποινικές ευθύνες.
Αυτή είναι η είδηση, πολύ σοβαρή και συνάμα τραγική, γιατί πρόκειται για ένα εμβληματικό σύμβολο της Αντιδικτατορικής Αντίστασης, μάλιστα στις Ένοπλες Δυνάμεις. Όμως, το συμβάν αποκαλύπτει και νοσηρές καταστάσεις που το έφεραν σ’ αυτή τη διακινδύνευση. Δηλαδή, μιας αλληλουχίας παρεμβάσεων που το έφεραν «εξόριστο» στη Θεσσαλονίκη από το Π. Φάληρο, στο Πάρκο Ναυτικής Παράδοσης που ήταν η αρχική του θέση. Μάλιστα, παρά τη θέληση και του ΣΦΕΑ (Σύνδεσμος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών) και των επιζώντων του πληρώματος. Πιο συγκεκριμένα.
Πρώτα η ιστορία. Στις 25 Μαΐου 1973, το «Βέλος» με κυβερνήτη τον Νίκο Παππά, έναν από τους πρωτεργάτες, αποχώρησε από την άσκηση του ΝΑΤΟ ανοικτά της Σαρδηνίας και κατέπλευσε στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας, όπου το πλήρωμα ζήτησε και πήρε πολιτικό άσυλο.
Η ανταρσία του «Βέλους» είχε διεθνή αντίκτυπο και κατέδειξε ότι η αντίθεση στη δικτατορία ήταν μεγάλη και μέσα στο στράτευμα. Το σύνολο των συλληφθέντων στο Κίνημα του Ναυτικού ήταν 79 άτομα. Από αυτούς, οι 63 ήταν αξιωματικοί του Ναυτικού (60 εν ενεργεία και τρεις απόστρατοι), πέντε του Στρατού (τρεις απόστρατοι και δύο εν ενεργεία), πέντε εν ενεργεία της Αεροπορίας και έξι πολίτες. Δεν παραπέμφθηκαν στο Στρατοδικείο, λόγω της πολιτικής αμνηστίας του 1973. Είχαν προηγηθεί συλλήψεις στις 23 Μαΐου, όταν αποκαλύφθηκε το Κίνημα Ναυτικού, και ακολούθησαν ανακρίσεις και βασανιστήρια κατά των πρωτεργατών του. Το «Βέλος» μετά την απόσυρσή του από την ενεργό δράση χαρακτηρίστηκε Μουσείο του Αντιδικτατορικού Αγώνα, με έδρα το Π. Φάληρο.
Μετά, ωστόσο, από υπόγειες παρεμβάσεις, που εκκινούν από παράγοντες που υπηρέτησαν ή υπηρετούσαν στο Πολεμικό Ναυτικό, και είχαν δεσμούς με την τότε κυβέρνηση, αποφασίστηκε η μεταφορά του στη Θεσσαλονίκη, επιχειρώντας να δελεάσουν και την τότε δημοτική αρχή. Από τον Σεπτέμβριο του 2019, ωστόσο, ούτε το πλήρωμα του Βέλους συναίνεσε, ούτε ο ΣΦΕΑ. Διαμαρτυρήθηκαν και θεώρησαν ότι το «Βέλος» εκεί είναι «εξόριστο», τονίζοντας ότι «η ιστορία δεν παραγράφεται, ούτε διαγράφεται».
Συγχρόνως, έθεταν με οξύτητα θέμα ασφάλειάς του, εφόσον οι όροι ελλιμενισμού του ήταν εντελώς ακατάλληλοι. «Στον χώρο αυτό», σημείωναν «δεν πληρούνται οι διεθνείς προβλέψεις ασφαλείας κατά ISPS Code κι επιπλέον γιατί ως πολεμικό πλοίο δεν έχει την κατάλληλη προστασία, δεδομένου ότι ο χώρος αυτός είναι επισφαλής, γιατί δεν συνιστά ασφαλές λιμάνι. Αντιθέτως, είναι ανοιχτός στους ανέμους (κυρίως βαρδάρης) και στη θάλασσα, με αποτέλεσμα το μνημείο να είναι απολύτως απροστάτευτο από τα καιρικά φαινόμενα». Πράγματι στις 30/11/2021 κινδύνευσε να βυθιστεί και αυτό αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή με την επέμβαση ρυμουλκών από τον ΟΛΘ και βατραχανθρώπων.
Και πάλι ο ΣΦΕΑ επανέρχεται στις 25/5/2023, με μεγαλύτερη οξύτητα, να θέσει το πρόβλημα της ασφάλειας. «Εκφράζουμε την έντονη διαμαρτυρία μας προς την ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, γιατί εκώφευσε στα επανειλημμένα διαβήματά μας –και τις σχετικές ερωτήσεις βουλευτών– που προειδοποιούσαν ότι “η κατάσταση του πλοίου είναι άκρως ανησυχητική κι επισφαλής”». Όμως, στου «κουφού την πόρτα»… Τώρα, πάντως, κατέπεσαν οι δικαιολογίες και τα προσχήματα. Η κυβέρνηση οφείλει να αντιμετωπίσει το θέμα, δηλαδή να ξαναφέρει το «Βέλος» στο Φάληρο, τον φυσικό του χώρο. Το θέμα θέτουν, πλέον, και κόμματα, όπως είδαμε με ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ο διεμβολισμός του έκανε μεγάλη αίσθηση και προκάλεσε συγκίνηση, διότι αφορά μια από τις πιο λαμπρές σελίδες της αντίστασης κατά της χούντας.
Όμως, η Αντιδικτατορική Αντίσταση έχει κι άλλες περιπέτειες στη Θεσσαλονίκη. Το Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, σε χώρο του οποίου στεγάζεται η έκθεση τεκμηρίων για την Αντιδικτατορική Αντίσταση, με τη χαρακτηριστική επωνυμία «Διότι δεν συνεμορφώθην», αρνείται να ανανεώσει τη «Σύμβαση Χρησιδανείου» που είναι απαραίτητη. Έτσι, η λειτουργία του χώρου της έκθεσης είναι μετέωρη και ανά πάσα στιγμή μπορεί να απαγορευθεί από τη διεύθυνση του Μουσείου. Ο χώρος παραχωρήθηκε στον ΣΦΕΑ το 2017 και εγκαινιάστηκε επίσημα από τον τότε πρόεδρο της Βουλής Ν. Βούτση και τον αναπληρωτή υπουργό Εθνικής Άμυνα Δ. Βίτσα. Λειτουργεί στον χώρο του Πολεμικού Μουσείου Θεσσαλονίκης που είναι το πρώην ανακριτικό κολαστήριο της χουντικής ΚΥΠ. Παρόλα αυτά, η διοίκηση του Μουσείου, επικαλούμενο το καταστατικό του, έως σήμερα δεν έχει ανανεώσει την παραχώρηση που έληξε τον Μάρτιο του 2023.