Χριστίνα Α. Οικονομοπούλου «Γαλλόφωνο θέατρο. Σύγχρονες Θεατρικές Γραφές του Κόσμου σε Γαλλική Γλώσσα», τόμος 1: Ευρώπη, εκδόσεις Παπαζήσης, 2022
Διδάκτωρ Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας του Πανεπιστημίου Sorbonne (Paris IV), η Χριστίνα Οικονομοπούλου διδάσκει ως μέλος ΕΕΠ στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου από το 2003 τα μαθήματα «Γαλλόφωνες θεατρικές γραφές του κόσμου», «Γαλλικό θεατρικό πολιτισμό και ορολογία», καθώς και «Ιστορία και δραματολογία Ευρωπαϊκού και Παγκόσμιου θεάτρου». Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα στρέφονται γύρω από έργα σύγχρονων και υπέρ-σύγχρονων γαλλόγραφων δραματουργών –θεατρικών συγγραφέων που γράφουν έργα στη γαλλική γλώσσα αλλά δεν είναι Γάλλοι στην καταγωγή–, οι οποίοι θίγουν στις δημιουργίες τους ζητήματα της παγκόσμιας επικαιρότητας και υπαρξιακές αναζητήσεις του σύγχρονου οικουμενικού ανθρώπου.
Το βιβλίο διαρθρώνεται σε δύο ευρείες ενότητες, οι οποίες ακολουθούν τον πολύ ενδιαφέροντα και κατατοπιστικό πρόλογο του καθηγητή του ΑΠΘ Γιώργου Φρέρη, πρωτοπόρου ακαδημαϊκού, συγγραφέα και μελετητή των γαλλόφωνων σπουδών στην Ελλάδα. Στην πρώτη ενότητα, που αποτελεί την Εισαγωγή, η συγγραφέας παρουσιάζει κατά τρόπο αναλυτικό και τεκμηριωμένο το θεωρητικό/εννοιολογικό, ιστορικό και θεσμικό πλαίσιο της γαλλοφωνίας και των σύγχρονων γαλλόφωνων σπουδών, προκειμένου να κατανοηθούν οι διαγλωσσικές, διεθνικές και διαπολιτισμικές διαστάσεις τους. Ακολούθως, διερευνώνται διαφορετικές περιπτώσεις γαλλόγραφων δημιουργών, των οποίων η επιλογή της γαλλικής γλώσσας δημιουργεί μια υφολογική ποικιλότητα τόσο κειμενικά όσο και παραστασιακά. Η συγγραφέας αναλύει διεξοδικά τις συνθήκες κατά τις οποίες οι δραματουργοί επιλέγουν να γράψουν στην υιοθετική γλώσσα των γαλλικών. Κατατάσσει τις περιπτώσεις και τις ταξινομεί με βάση συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως η εδαφικότητα, κατά την οποία η μετοικεσία των δραματουργών γίνεται από προσωπική επιλογή, για παράδειγμα, στην περίπτωση της Μαργαρίτας Λυμπεράκη, του Φερνάντο Αραμπάλ και του Σάμιουελ Μπέκετ. Εξετάζει επίσης περιπτώσεις δραματουργών που βίωσαν την άλλη όψη της εδαφικής μετοικεσίας, την πιο σκοτεινή, καθώς εξαναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στη Γαλλία ή σε άλλα γαλλόφωνα γεωγραφικά πεδία λόγω πολιτικών και οικονομικών δυσχερειών ή εμφυλίων πολέμων. Ανάμεσά τους βρίσκουμε την ουγγαρέζα συγγραφέα Αγκότα Κριστόφ, η οποία αντιλαμβάνεται τη γαλλική γλώσσα ως «γλώσσα εχθρό», και την ρουμάνα Αλεξάνδρα Μπαντέα, για την οποία τα γαλλικά εξισώνονται με τη «γλώσσα ελευθερίας» της. Μέσα από αυτή την εξερεύνηση ποικίλλων και διαφορετικών συνθηκών, η συγγραφέας αναδεικνύει αφενός το βιωματικά και συναισθηματικά χρωματισμένο, άλλοτε νοσταλγικό και άλλοτε αγωνιώδες και επώδυνο, περιεχόμενο των θεατρικών κειμένων τους, αφετέρου προβάλλει τη δυναμική τής γλωσσικής εξερεύνησης και πρόκλησης της θεατρική γραφής η οποία, τόσο μέσω της αυτοαναφορικότητας όσο και της αέναης ταυτοτικής, υπαρξιακής και βιωματικής αναζήτησης των δραματουργών, αξιώνει μια ιδιαίτερη και πολυσήμαντη πτυχή στον παγκόσμιο χάρτη τού θεατρικού γίγνεσθαι της εποχής μας.
Η επόμενη ενότητα διατρέχει εκτενώς τα γεωγραφικά σύνορα της Ευρώπης μέσα από το έργο των δημιουργών, καθώς δομείται σε υποκεφάλαια, σύμφωνα με τις γαλλόφωνες χώρες και τα πεδία της Γηραιάς Ηπείρου από τα οποία κατάγονται ή/και διαβιώνουν. Η συγγραφέας επικεντρώνεται κυρίως αλλά όχι και δεσμευτικά σε θεατρικά έργα τα οποία γράφτηκαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 μέχρι και τις αρχές του 2022, περιλαμβάνοντας στην ερευνητική της διαδρομή συγγραφείς από ευρωπαϊκές χώρες και πεδία, όπως το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Κοιλάδα της Αόστα, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Πολωνία, η Ρουμανία, Σερβία-Κροατία, Ελλάδα, αλλά και το ευρωπαϊκό τμήμα της Τουρκίας και της Ρωσίας. Μας παρέχει ιστορικές και πολιτισμικές πληροφορίες της συγγραφικής αφετηρίας των γαλλόγραφων δραματουργών, οι οποίες αποτέλεσαν αφετηρία και μοχλό εξέλιξης αυτής της πολύπτυχης και πολυδιάστατης θεατρικής γραφής. Για τον κάθε συγγραφέα, παρατίθενται πέρα από πλείστες πληροφορίες για την προσωπική και βιωματική του πορεία, τα στοιχεία εκείνα της γραφής του που αναδεικνύουν την ιδιαιτερότητα της αισθητικής και των θεματικών της, ενώ δίνονται και συναφείς παραστασιογραφικές πληροφορίες. Παράλληλα όμως, η συγγραφέας επιχειρεί, όπου εντοπίζεται ανάλογη μελετητική ανάγκη, να εντάξει τις συγκεκριμένες θεατρικές γραφές σε μια διαχρονική εξέλιξη της δραματουργίας του εκάστοτε γαλλόφωνου χώρου, μέσα από την αναφορά της σε γενιές, τάσεις και ρεύματα. Η εμπεριστατωμένη αυτή παρουσίαση ολοκληρώνεται στο τέλος του κάθε υποκεφαλαίου με την παράθεση εκτενούς βιβλιογραφίας και ιντερνετικής ιστογραφίας. Ας σημειωθεί πως το σύνολο της μελέτης είναι καρπός ενδελεχούς μελέτης και κριτικής ανάλυσης περισσοτέρων των οκτακοσίων θεατρικών έργων, ενώ απορρέει κυρίαρχα από άμεσες και πρωτογενείς ερευνητικές πηγές που εκκινούν, στις περισσότερες των περιπτώσεων, από τη σχέση και τη συνεχή επικοινωνία της συγγραφέως με τους γαλλόγραφους δημιουργούς που εξετάζει.
Το συγκεκριμένο πόνημα της Χριστίνας Οικονομοπούλου δεν αποτελεί μια απλή μονογραφία για τις γαλλόγραφες θεατρικές γραφές. Όντας το πρώτο ερευνητικό και συγγραφικό πόνημα στην Ελλάδα, και ενδεχομένως σε παγκόσμια κλίμακα, για τις ευρωπαϊκές γαλλόφωνες δραματουργίες εκτός Γαλλίας, και επιχειρώντας να αναδείξει τη συμβολή των γαλλόγραφων δραματουργών της Γηραιάς Ηπείρου, οι οποίοι με τα έργα τους εμπλουτίζουν την παγκόσμια θεατρική σκηνή αλλά και την ίδια τη γαλλική γλώσσα, η δημιουργός κατορθώνει τη συγγραφή ενός βιβλίου που στέκεται διερευνητικά και δυναμικά ενώπιον τόσο του ζητήματος της συμβολής τής γλώσσας ως κώδικα επικοινωνίας και διάνοιξης πολιτισμικών συνόρων, όσο και ενώπιον του σύγχρονου ανθρώπινου παράγοντα και όλων των μεταλλάξεων που τον χαρακτηρίζουν. Βάσει αυτής τη δυναμικής, το συγκεκριμένο πόνημα δύναται να χρησιμεύσει ως πολύτιμο εργαλείο έρευνας, μελέτης, παραστασιακής δράσης αλλά και γλωσσολογικού ενδιαφέροντος για το φοιτητικό, ερευνητικό, καλλιτεχνικό και θεατρόφιλο κοινό που θέλει να γνωρίσει, να μελετήσει και να ασχοληθεί με άγνωστα, στην πλειοψηφία τους αλλά άκρως ενδιαφέροντα θεατρικά έργα από διάφορες γωνιές της Ευρώπης τα οποία αγνοούμε έως σήμερα.
* To βιβλίο θα παρουσιαστεί σε εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 16 Δεκεμβρίου, στις 11πμ, στο αμφιθέατρο Gisele Vivier του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδας.