O Τόνι Νέγκρι ανέπτυξε μια ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και μαζί με όλο τον παλιό και νέο χώρο της αποκαλούμενης «Αυτονομίας» στάθηκε στο πλευρό του ΣΥΡΙΖΑ και της ελληνικής κυβέρνησης.
Ήδη στις αρχές Μαΐου του 2012 εννιά κοινωνικά κέντρα του δικτύου της παλιάς «Αυτονομίας» με είχαν καλέσει σε μια περιοδεία από την Πάδοβα και τη Βενετία έως τη Μπολόνια, την Πάρμα, τη Ρώμη και τη Νάπολη για να συζητήσουμε για την ελληνική κρίση και κυρίως το τότε φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ, που μαζί με το Podemos αποτέλεσαν ίσως τα δύο μόνα κόμματα που έδειξε ενδιαφέρον ο ιδιαιτέρα κινηματικός αυτός χώρος.
Από αυτές τις «πολιτικές σχολές» των Κοινωνικών Κέντρων, που είχαν άμεση σχέση με τον Τόνι Νέγκρι, δεν είχε μόνο διαμορφωθεί ένας ισχυρός πολιτικός χώρος, με αποκορύφωμα θα λέγαμε τους «Ανυπάκουους» και τις «Λευκές Φόρμες - Tute Bianche» του Λούκα Καζαρίνι, μια από τις δραστήριες συνιστώσες των Κοινωνικών Φόρουμ, αλλά είχαν συνδιαμορφωθεί πολιτικά αρκετές γενιές ακτιβιστών που διαδραματίζουν ακόμη σημαντικό ρόλο στην Ιταλία ή και στις χώρες τους, από τον Έντι Ράμα, που γνώρισα πριν τρεις περίπου δεκαετίες στο ΤΡΟ της Μπολόνια και ξαναείδα στα Κοινωνικά Κέντρα της Πάδοβας και τη Βενετίας, Κοινωνικά Κέντρα – σχολές ακτιβιστικής και κινηματικής πολιτικής που πέρασαν μεταξύ άλλων ο Πάμπλο Ιγκλέσιας και η Άντα Κολάου.
Ο Νέγκρι συνδύαζε πάντα την κινηματική δράση με τη σκέψη, όπως αποδεικνύει και το πείραμα Euronomade, που με τον Σάντρο Μετζάντρα, τον Φεντερίκο Τομαζέλο, τον Νικολάς Μαρτίνο, τον Φραντσέσκο Φέστα και τόσους άλλους προσπαθούν να δώσουν συνέχεια στις θεωρητικές και όχι μόνο αναζητήσεις του Νέγκρι και της σχολής του που ξεκίνησαν πριν από δεκαετίες σε μια πολυτάραχη Ιταλία, που κυνήγησε άγρια τον ίδιο και τόσους άλλους.
Το κυνήγι των μαγισσών δεν αποτελεί προνόμιο μόνο του πιο σκοτεινού και βαθιού ιταλικού κράτους και παρακράτους. Όταν δημοσιεύσαμε στην «Αυγή» συνέντευξή του υπέρ της στήριξης του ΣΥΡΙΖΑ για να κερδίσει τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015, η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου και η Νέα Δημοκρατία μέσα και έξω από βουλή ζητούσε το κεφάλι του Νίκου Φίλη, γιατί ως διευθυντής της εφημερίδας επέτρεψε τη δημοσίευση της συνέντευξης ενός… τρομοκράτη. Επίσης, στις 13 Απριλίου του 2015 σε άλλη του συνέντευξη στην «Αυγή», ο Τόνι Νέγκρι υπογράμμισε απαντώντας σε ερώτησή μου για τον ρόλο των κινημάτων τη στήριξή του στην πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς: «Ανεξάρτητα από το ποιος κυβερνά, έχουμε πάντα ανάγκη από τα κινήματα. Πρέπει να υπάρχει μια διαρκής προτροπή διαμαρτυρίας, πρέπει να ξυπνήσουμε στον κόσμο τη συνείδηση της διαμαρτυρίας. Πρέπει να αναζητάμε πάντα τη στρατηγική από τα κινήματα. Η κυβέρνηση αποτελεί την τακτική, μια μεγάλη κίνηση τακτικής. Τη στρατηγική τη δίνουν πάντα τα κινήματα. Η στρατηγική είναι η δύναμη και αυτή αποτελεί μια μορφή μεταβατικής οργάνωσης, μέχρι να καταφέρουμε να καταστρέψουμε αυτό το κράτος. Πρέπει να επινοήσουμε τα πάντα. Σε αυτές τις καταστάσεις που ζούμε, δεν φθάνει μόνο να αντιδράσουμε στον νεοφιλελευθερισμό. Πρέπει να καταφέρουμε να οικοδομήσουμε μια νέα δομή κοινωνικών σχέσεων», απάντησε ο Νέγκρι στην ερώτηση μου για τον ρόλο των κινημάτων.
Για το ελληνικό δημοψήφισμα το ‘15
Τον Σεπτέμβριο του 2015 ο Νέγκρι δεν είχε την παραμικρή αμφιβολία να ταχθεί με τις επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ και του Τσίπρα, δηλώνοντας μια ακριβώς εβδομάδα πριν από τις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου στην καλή φίλη της Ελλάδας και δημοσιογράφο της Huffington Post Άντζελα Μάουρο ότι: «Ο Αλέξης Τσίπρας; Δεν απέτυχε. Ή τουλάχιστον μια γνώμη για αυτόν θα μπορούμε να την έχουμε μόνο στο μέλλον. Μα ακόμη και εάν ήταν για κάποιους μια “μαριονέτα” στη διαπραγμάτευση με την Ευρώπη, άφησε σίγουρα ένα δώρο για αυτούς που αγωνίζονται εναντίον της λιτότητας: το Όχι που αποφάσισαν οι Έλληνες στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, ένα τόσο σημαντικό σύμβολο αντίστασης όσο και η φωτογραφία του μικρού Αϊλάν, το μικρό μεταναστόπουλο που πέθανε στις τουρκικές ακτές. Αυτό το Όχι λέει στο κόσμο: είναι δυνατόν».
Η Μάουρο συνεχίζει ως εξής τη συνέντευξη του Νέγκρι: «Ο Τόνι Νέγκρι υποστήριξε το στοίχημα του Τσίπρα από την αρχή. Και δεν τον αφήνει, μια εβδομάδα πριν από τις εκλογές στην Ελλάδα. Το “ναι” του Τσίπρα στο μνημόνιο του Ιουλίου είναι αυτό που ο οποιοδήποτε πολιτικός πρέπει να κάνει μπροστά σε αδύνατες εναλλακτικές λύσεις;». Και αυτή η αδύνατη εναλλακτική λύση ήταν ανάμεσα στο ευρώ και τη δραχμή. «Δεν υπάρχει Σχέδιο Β», εξηγεί ο 82χρονος πρώην ηγέτης της «Εργατικής Εξουσίας», που συναντήσαμε στο πολιτικό σχολείο της συλλογικότητάς του «Ευρωνομάδας», σε ένα παλιό βιομηχανικό εργοτάξιο το «Εργοστάσιο Μηδέν», το πρώην εργοστάσιο κατασκευής βαγονιών της Trenitalia υπό κατάληψη και μεταμορφωμένο σε ένα εργαστήριο «ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης» στο ανατολικό τμήμα της Ρώμης. «Πρέπει να δείξουμε εμπιστοσύνη στο Τσίπρα για να μη γίνει σαν το Ρέντσι, ένας παραπαίοντας σοσιαλδημοκράτης». Γιάνης Βαρουφάκης; «Έξυπνος, μα τυχοδιώκτης». Καλύτερα να κοιτάξει το Podemos, συνιστά στο Τζέρεμι Κόρμπιν, τη νέα ελπίδα της Αριστεράς των Άγγλων Εργατικών. Στον Τσίπρα και την Αριστερά του κάθε κράτους χρειάζεται «ένας ευρωπαϊκός συνασπισμός», λέει ο Νέγκρι, με το πολιτικό πάθος ενός 20χρονου, αποφασιστικός στη κρίση του και για τα ιταλικά φαινόμενα, όπως το Κίνημα Πέντε Αστέρων: «Διοχετεύει την καχυποψία και τον φόβο. Θα έχει το τέλος του ο “Μέσος Άνθρωπος” του ‘48» (σ.σ. το αντιδραστικό λαϊκίστικο κίνημα–κόμμα αμέσως μετά τον πόλεμο).
Μπροστά στον Χουάν Μονεδέρο, τον ιδεολόγο του Podemos, που υποστήριζε ότι το δημοψήφισμα ήταν ένα λάθος, ο Νέγκρι έδωσε τη δική του απάντηση: «Ο Μονεδέρο λέει ότι το δημοψήφισμα δεν έπρεπε να γίνει. Για μένα κάνουν λάθος αυτοί που λένε ότι δεν έπρεπε να γίνει και θεωρούν καλή την ιδέα ότι το δημοψήφισμα αποτέλεσε μια προσβολή για τη Μέρκελ και ότι οδήγησε επομένως στη σκλήρυνση. Δεν είναι αλήθεια. Η σκλήρυνση υπήρχε ήδη εναντίον οποιασδήποτε επιτυχίας του ΣΥΡΙΖΑ, μια σκλήρυνση που αποτελούσε μια αποτροπή απέναντι σε οποιαδήποτε άλλη δύναμη που θα ήθελε να προκαλέσει ρήξη στην Ευρώπη. Για καλή μας τύχη ήρθε το Όχι, γιατί άφησε στην ευρωπαϊκή ιστορία την ικανότητα να λέμε όχι».
«Τώρα ποια όπλα έχει ο Τσίπρας, εάν παραδεχθούμε ότι θα κερδίσει τις εκλογές;», ρώτησε η Μάουρο τον Νέγκρι, που έδωσε μια απάντηση που προκάλεσε σάλο στην Ιταλία: «Έχει τα όπλα που συνδέονται με τη δυνατότητα να δημιουργήσει μια νέα κρίση. Εάν του επιβάλλουν να ιδιωτικοποιήσει τα αεροδρόμια μπορεί να πει: εθνικοποιώ τα λιμάνια. Εάν του επιβάλλουν να αλλάξει το καθεστώς των εθνικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας; Τότε μπορεί να απαντήσει με το κοινωνικό εισόδημα του πολίτη. Όλο το πρόβλημα αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο να περιμένουμε να δούμε τι θα συμβεί και εγώ κάνω την υπόθεση μιας θετικής απάντησης. Πρέπει να δείξουμε εμπιστοσύνη στον Τσίπρα για να μη γίνει σαν τον Ρέντσι, ένας παραπαίοντας σοσιαλδημοκράτης».
Η δημοκρατία ως τρόπος ζωής στο εδώ και τώρα
Τον Σεπτέμβριο του 2016 ο 83χρονος τότε Νέγκρι βρέθηκε στο Πάρκο Ελευθερίας στην έναρξη των εκδηλώσεων της Documenta14 «34 Ασκήσεις Ελευθερίας», για να δηλώσει μέσα στα θερμά χειροκροτήματα ενός μαζικού κοινού ότι: «ο κύκλος των αγώνων δεν έκλεισε. Σήμερα χρειαζόμαστε το θάρρος να επανασυνθέσουμε, με τρόπο ριζοσπαστικό, μια καινούργια Δημοκρατία. Η Δημοκρατία δεν είναι λέξη και όραμα για το μέλλον, αλλά τρόπος ζωής για το εδώ και τώρα».
Παρόλο που ο Νέγκρι, όπως και όλος ο χώρος του, συμμετείχαν στην ίδρυση του DiEM25 το 2016 «με το γνωστό, απλό και κατηγορηματικό και χωρίς μισόλογα ύφος του, ο γνωστός καθηγητής, πολιτικός και ακτιβιστής της Αριστεράς», έγραψα στην «Αυγή», απάντησε ως εξής στην ερώτηση «γιατί απέτυχε ο ΣΥΡΙΖΑ και εν μέρει το Podemos στην Ισπανία;» που του έκανε ένας δημοσιογράφους του προοδευτικού ιταλικού καναλιού La7 σχολιάζοντας το Φόρουμ του Νταβός στις 20 Ιανουαρίου του 2017: «Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν απέτυχε. Ο ΣΥΡΙΖΑ αντιστάθηκε αποδεικνύοντας πόσο σημαντικό είναι όχι μόνο απλά στην Ελλάδα, αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να προωθείς μια επαρκή αντίσταση απέναντι στο Δημοσιονομικό Σύμφωνο. Σε ό,τι αφορά το Podemos ας είμαστε προσεκτικοί γιατί η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά ανοικτή».
Όταν ο ίδιος δημοσιογράφος τον ρώτησε εάν «ο Τσίπρας δεν πρόδωσε το πνεύμα του δημοψηφίσματος αποδεχόμενος εν μέρει τα diktat της τρόικας;» ο Νέγκρι έδωσε μια λακωνική απάντηση: «Και τι θέλατε να κάνουν; Να αυτοκτονήσουν; Δεν πίστευα ποτέ ότι η αυτοκτονία αποτελεί μια διέξοδο στην πολιτική».