Οι πολίτες, μερικές δεκάδες μέρες πριν το τέλος του χρόνου και με χρονικό όριο λίγων εβδομάδων, τέθηκαν από την κυβέρνηση μπροστά σε άλλη μια «επιλογή», διανθισμένη με χρώματα αυτή τη φορά. Ποιο τιμολόγιο ηλεκτρικού ρεύματος να διαλέξουν, το πράσινο, το μπλε, το κίτρινο ή το πορτοκαλί; Άλλη μια φορά μπροστά στην «ατομική ευθύνη» της «επιλογής» του τιμολογίου με το οποίο θα πληρώνουν ένα αγαθό ζωτικής σημασίας, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα. Τις πρώτες μέρες μετά τις ανακοινώσεις του αρμόδιου υπουργού ΠΕΝ, Θεόδωρου Σκυλακάκη, όλες αναρωτιόμασταν και καμία δεν ήταν σε θέση να αναλάβει την ευθύνη να μας απαντήσει. Ούτε στελέχη ή εργαζόμενοι της ΔΕΗ ούτε εκπρόσωποι άλλων παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας, που άλλωστε δήλωναν ότι ξαφνιάστηκαν –και όχι θετικά– από τα χρωματιστά τιμολόγια. Ακόμα και σήμερα, αρκετές μέρες μετά τις εξαγγελίες των νέων «επιλογών», κανείς δεν αναλαμβάνει δημόσια να μας καθοδηγήσει, επικαλούμενοι την υπέρτατη «ατομική επιλογή» μας.
Ίσως όμως τελικά η «επιλογή» να μην είναι και τόσο δύσκολη, διότι τα περιθώρια «ατομικής ευθύνης», που άφησε η κυβέρνηση από τις ήδη ειλημμένες κυβερνητικές επιλογές και ευθύνες που τα περιορίζουν, είναι μικρά. Μάλλον τα χρώματα προσπαθούν να κρύψουν τη μονοχρωμία του μαύρου, βλέπε το ανεπίτρεπτα ακριβό ρεύμα και το μεγάλο κέρδος τόσο των παραγωγών στη χονδρική όσο και των παρόχων (προμηθευτών) στη λιανική. Μέχρι το 2019, η μεγαβατώρα κόστιζε στον καταναλωτή 89 ευρώ και σήμερα κοστίζει από 160-179 ευρώ. Την ίδια στιγμή, η ΔΕΗ αγοράζει τη μεγαβατώρα 115 ευρώ και την πουλάει περίπου 170. Ακρίβεια λοιπόν και αισχροκέρδεια.
Η ΔΕΗ παραμένει υπό δημόσιο έλεγχο, το κράτος με το 34% που κατέχει μπορεί να ασκήσει ενεργειακή πολιτική για τη ΔΕΗ και αυτό ακριβώς κάνει με την αυξημένη τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Η χονδρική τιμή του ρεύματος προκύπτει από το χρηματιστήριο και η ΔΕΗ θα μπορούσε με τις προσφορές της να τραβάει τις τιμές προς τα κάτω, τη στιγμή που κάνει το αντίθετο συμμετέχοντας στο κερδοσκοπικό παιχνίδι, σημειώνουν στην Εποχή καλά καταρτισμένες πηγές. Οι σπατάλες της ΔΕΗ μέσω της αποδιοργάνωσης των ορυχείων, των διοικητικών δαπανών και των υπέρογκων διαφημιστικών εξόδων, αυξάνουν υπέρογκα τα κόστη της ΔΕΗ. Η υποκατάσταση της λιγνιτικής παραγωγής από την εισαγωγή αερίου αφαιρούν από τη χώρα τη δυνατότητα άσκησης ενεργειακής πολιτικής και την προσαρτούν στη διεθνή διακύμανση τιμών.
Προτείνοντας πολύπλοκους μαθηματικούς τύπους, η κυβέρνηση επιχειρεί να βάλει τους καταναλωτές στο δίλημμα μια δήθεν επιλογής για να αποκομίσουν τελικά ένα μικρό –σχετικά– κέρδος από μια αγορά στην οποία ήδη έχουν κερδοσκοπήσει εις βάρος τους οι πάροχοι. Όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, το ζήτημα των τιμολογίων θυμίζει τα επιτόκια δανεισμού των τραπεζών με τα σταθερά και τα κυμαινόμενα. Τα σταθερά είναι υψηλότερα, αφού οι τράπεζες αναλαμβάνουν το ρίσκο αύξησης των επιτοκίων δανεισμού τους. Κατ’ αναλογία και οι προμηθευτές ρεύματος βάζουν αυξημένες τιμές στα σταθερά τιμολόγια (πράσινα) για να καλύψουν τις πιθανές διακυμάνσεις της χονδρικής τιμής ώστε να μην πάθουν ζημιές και να βγάλουν και κάποιο κέρδος. Πάντως, για τα οικιακά τιμολόγια, οι διαφορές που προκύπτουν μεταξύ σταθερού (πράσινου) και κυμαινόμενου (μπλε) τιμολογίου είναι σχετικά μικρές, αν εξαιρέσουμε τυχόν περιόδους κρίσεων. Αν και διαφορές της τάξης των 10 ή 15 ευρώ τον μήνα μάλλον δεν είναι πια αμελητέες για αρκετούς καταναλωτές. Το μεν κίτρινο τιμολόγιο δεν είναι ακόμα εντελώς αποσαφηνισμένο, αφού οι πάροχοι δεν έχουν ανοίξει πλήρως τα χαρτιά τους, δεν έχει οριστεί δηλαδή ακριβώς με ποιο τρόπο θα παρακολουθείται η τιμή της χονδρικής με την οποία είναι συνδεδεμένη το εν λόγω τιμολόγιο, το δε πορτοκαλί μένει εκτός συζήτησης για τη συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών. Σημαντική παράμετρο αποτελούν και οι τυχόν εκπτώσεις που ο κάθε πάροχος θα προσφέρει για την επιλογή του σταθερού (πράσινου) τιμολογίου, δεδομένο που ακόμα δεν έχει αποσαφηνιστεί.
Με λίγα λόγια, δεν μπορεί εύκολα –και σίγουρα όχι ανέξοδα…– κάποια να «επιλέξει» ή να συμβουλέψει για το τιμολόγιο «επιλογής» μας. Τελικά, η μόνη πραγματική επιλογή που έχουμε, είναι η επιλογή πολιτικής, η επιλογή της ψήφου. Αυτά που τώρα συμβαίνουν με το ηλεκτρικό ρεύμα, θα ακολουθήσουν και έχουν ήδη προοικονομηθεί για το νερό, προηγήθηκαν για τα καύσιμα αλλά και για άλλα είδη πρώτης ανάγκης, όπως τρόφιμα, είναι απολύτως συμβατά με την επιλογή του νεοφιλελευθερισμού που απρόσκοπτα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη της τις αντιπολιτευτικές φωνές εντός και εκτός Βουλής, υλοποιεί η κυβέρνηση στη νέα θητεία που της ανατέθηκε. Το μπλε –και το μαυρομπλέ– το πληρώνουμε ακριβά.