Ο Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον:
-Έχουμε το ακαταμάχητο όπλο εναντίον του οποίου η Δύση δεν μπορεί να κάνει τίποτα
-Χρόνο
Σε δύο μήνες συμπληρώνονται δύο χρόνια από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την έναρξη ενός αδελφοκτόνου πολέμου στην καρδιά της Ευρώπης. Οι σφοδρές πολεμικές συγκρούσεις στην Ανατολική Ουκρανία επέφεραν μεγάλες γεωπολιτικές συνέπειες και τείνουν να διαμορφώσουν νέες ισορροπίες στο διεθνή καταμερισμό εργασίας. Οι κύριες ευρωπαϊκές πολιτικές ελίτ διαδραμάτισαν ιδιαίτερο ρόλο σ’ αυτές τις εξελίξεις αποσκοπώντας στη συγκράτηση και την απομόνωση της Ρωσίας από τις αρχές του 21ου αιώνα και ιδιαίτερα μετά το 2014. Η Ρωσία με πρόσχημα την προστασία των ρωσόφωνων πληθυσμών της Νοτιοανατολικής Ουκρανίας εισέβαλαν το Φεβρουάριο 2022 με διακηρυγμένους στόχους την «αποστρατιωτικοποίηση», την «αποναζικοποίηση» και τη διατήρηση της μη συμμετοχής της Ουκρανίας σε επιθετικούς συνασπισμούς (βλέπε ΝΑΤΟ) που επιβουλεύονται την ύπαρξή της. Πλέον θεωρείται ότι εκτός από τις δύο αντιμαχόμενες χώρες, μεγάλες απώλειες από αυτόν τον πόλεμο είχε η Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ωφελημένες είναι οι ΗΠΑ.
Αλλαγές στις τιμές του φυσικού αερίου
Οι χώρες της ΕΕ, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, από το Φεβρουάριο 2022 μέχρι σήμερα πλήρωσαν για εισαγωγές φυσικού αερίου 304 δισεκατομμύρια ευρώ. Σε διάρκεια 20 μηνών ξόδεψαν όσα πλήρωναν για αγορά φυσικού αερίου σε διάρκεια 9 ετών. Κάθε μήνα το 2022 πλήρωναν για εισαγωγή φυσικού αερίου 15,2 δισεκατομμύρια ευρώ (μέσω αγωγών 7,5 και υγροποιημένου LNG 7,7δισεκατομμύρια ευρώ). Τα ποσά αυτά ήταν κατά 2,5 φορές μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα του 2021. Από την κρίση στις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης επωφελήθηκαν κυρίως οι ΗΠΑ που εισέπραξαν αυτό το διάστημα 53, το Ηνωμένο Βασίλειο 27 και η Νορβηγία 24 δισεκατομμύρια ευρώ.
Οι τιμές του φυσικού αερίου στην ΕΕ άρχισαν να αυξάνονται από το καλοκαίρι 2021, δηλαδή πριν από τη ρωσική εισβολή. Αν και δεν επιβλήθηκαν κυρώσεις στις εισαγωγές ρωσικού αερίου, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα και οι εξελίξεις γύρω από τους ρωσικούς αγωγούς οδήγησαν σε μείωση των ποσοτήτων του προς τη Ευρώπη από 140 το 2021, σε 23-24 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2023. Αρχικά η Πολωνία, η Βουλγαρία, και η Φινλανδία αρνήθηκαν να πληρώσουν σε ρούβλια. Το καλοκαίρι 2022 μειώθηκαν οι ποσότητες λόγω των προβλημάτων που προέκυψαν από την επισκευή μιας τουρμπίνας του αγωγού Nord Stream 1. Το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους ανατινάχθηκαν οι αγωγοί Nord Stream 1 και 2 στη Βαλτική Θάλασσα και ακυρώθηκαν οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου με βάση μακροχρόνια συμβόλαια. Ταυτόχρονα η Ουκρανία αρνήθηκε τη μεταφορά τράνζιτ μέσω του αγωγού που διέρχεται από το κατεχόμενο Λουγκάνσκ. Η τιμή του φυσικού αερίου εκτινάχθηκε το 2022 στα 2.000-2.500 δολάρια/1.000 κυβικά μέτρα.
Η απότομη μείωση των προμηθειών ρωσικού φυσικού αερίου, με βάση μακροχρόνια συμβόλαια, οδήγησε σε μεγάλη αστάθεια στις τιμές και στην αγορά LNG, οι τιμές σποτ του οποίου ορίζονταν από το χρηματιστήριο. Τη θέση της Ρωσίας στην Ευρώπη άρχισαν να καταλαμβάνουν οι ΗΠΑ με το LNG, αποκομίζοντας υψηλά κέρδη. Το 2023 οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη σταθεροποιήθηκαν σε χαμηλότερα επίπεδα, στα 500 δολάρια/1.000 κυβικά μέτρα, αλλά πάλι ήταν υψηλότερες από τις τιμές του 2021 που ήταν περίπου 300 δολάρια/1.000 κυβικά μέτρα. Πιο ευάλωτες είναι οι χώρες που εξαρτώνται πλήρως από τις χρηματιστηριακές τιμές του φυσικού αερίου. Η Ρωσία προσπάθησε να αντισταθμίσει τις απώλειες αυξάνοντας τις εξαγωγές LNG προς τις χώρες της ΕΕ , που έφθασαν σε επίπεδα ρεκόρ (1,75 εκατομμύρια τόνους) το Νοέμβριο 2023.
Θα ενταχθεί η Ουκρανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Η υπόσχεση για έναρξη των συνομιλιών για την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ θεωρήθηκε πολιτική νίκη του ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι που το εκμεταλλεύεται επικοινωνιακά για να αντισταθμίσει τις μεγάλες απώλειες από τον πόλεμο με τη Ρωσία και να ανυψώσει λίγο το πεσμένο ηθικό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων. Οποιαδήποτε συμφωνία για την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ προϋποθέτει τη λήξη του πολέμου. Άλλωστε μία συμφωνία σύνδεσης μέχρι την ένταξη μιας χώρας μπορεί να κρατήσει πολλά χρόνια. Εκτός από την άσχημη οικονομική κατάσταση, τη διάλυση βασικών υποδομών κατά τη διάρκεια του πολέμου και την εκτεταμένη διαφθορά προκύπτουν νέα προβλήματα στις σχέσεις με τια άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως έγινε πρόσφατα με την εξαγωγή αγροτικών προϊόντων και το μπλοκάρισμα των μεταφορών στα σύνορα με την Πολωνία. Η Ουγγαρία, επίσης, για να μην καταψηφίσει την έναρξη των διαπραγματεύσεων για μελλοντική ένταξη της Ουκρανίας, έλαβε την υπόσχεση ότι θα αποδεσμευτούν 10 δισεκατομμύρια ευρώ, που είχαν παγώσει λόγω μη συμμόρφωσης σε θέματα ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έστειλαν τον ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτωρ Όρμπαν «για καφέ», για να μη θέσει βέτο στην απόφαση. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όμως, δεν κατέληξε στην χρηματοδότηση με 50 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό στήριξης που θα κάλυπτε το 50% των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού της Ουκρανίας. Η έναρξη των διαπραγματεύσεων σε καμία περίπτωση δεν οδηγεί σε γρήγορη ένταξη στην ΕΕ. Με την Τουρκία οι διαπραγματεύσεις άρχισαν το 2005, με το Μαυροβούνιο το 2012, με τη Σερβία το 2014, με την Αλβανία το 2020 και καμία από αυτές δεν έχει γίνει ακόμη μέλος της ΕΕ.