Για την τελευταία συνέντευξη του χρόνου επιλέξαμε να κάνουμε έναν πολιτικό απολογισμό του 2023 και να ανοίξουμε τη συζήτηση για την Αριστερά που θα θέλαμε να έχουμε από το 2024. Ο Αλέξης Χαρίτσης μιλά για το πολιτικό σύστημα, την Αριστερά, τις ευρωεκλογές, αλλά και τη συγκρότηση της Νέας Αριστεράς.
.jpg)
Το 2023 ήταν μια χρονιά με πολύ πόνο, σκάνδαλα, καταστροφές. Είχαμε το πολύνεκρο τροχαίο στα Τέμπη, καμένα δάση και χωριά, πλημμύρες, το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων, κ.λπ. Παρόλα αυτά, η χρονιά κλείνει με ανανεωμένη κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας.
Αναμφίβολα το 2023 ήταν μια πάρα πολύ δύσκολη χρονιά, μια χρονιά που φεύγει με νέα κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και μάλιστα με όρους πολιτικής ηγεμονίας. Είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Αυτό κάνει και τις ευθύνες μας ακόμα πιο μεγάλες, γιατί οφείλουμε να αμφισβητήσουμε σε όλα τα επίπεδα την ηγεμονία της Δεξιάς. Χρειάζεται να δοθούν πολιτικές και ιδεολογικές μάχες, μέσα και έξω από τη Βουλή, στα κινήματα και τις διεκδικήσεις του κόσμου. Το 2024 προμηνύεται μια χρονιά με πολλές δυνατότητες να αμφισβητηθεί η κυριαρχία της Νέας Δημοκρατίας. Με πρώτο πολιτικό σταθμό τις ευρωεκλογές του Ιουνίου.
Ωστόσο, πέρασαν τρεις εκλογικές αναμετρήσεις το 2023 που επιβεβαίωσαν την κυριαρχία της Νέας Δημοκρατίας, έδωσαν νέα ώθηση στην ακροδεξιά, με την είσοδο τριών κομμάτων στη βουλή, περιόρισαν τις δυνάμεις της Αριστεράς και βάθυναν την κρίση στον ΣΥΡΙΖΑ, με αποκορύφωμα τις εσωκομματικές του εκλογές.
Πράγματι. Ήταν μια χρονιά που ενίσχυσε σε πρωτοφανή βαθμό την κυριαρχία της ΝΔ και από την άλλη δημιούργησε διαλυτικές τάσεις στην Αριστερά, στην αντιπολίτευση γενικότερα, αλλά και στον ΣΥΡΙΖΑ συγκεκριμένα. Τάσεις, οι οποίες κορυφώθηκαν με την εκλογή της ηγεσίας Κασσελάκη και της νέας ηγετικής ομάδας στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ που πέρα από τη συρρίκνωση στα ποσοστά του κόμματος, κινδυνεύει να οδηγήσει στην απαξίωση της Αριστεράς στη χώρα συνολικότερα. Υπάρχουν όμως και δυνατότητες. Αυτές θέλει να εκφράσει η Νέα Αριστερά. Το εγχείρημά μας πιστεύει ότι υπάρχει κρίσιμος χώρος για την ανασύνθεση του προοδευτικού χώρου ευρύτερα με ισχυρή Αριστερά στην κοινωνία. Είναι ταυτόχρονα και ένα διάβημα, που θέλει να εμπνεύσει ξανά την ελπίδα. Και σε αυτούς τους στόχους θα αφιερώσουμε τις δυνάμεις μας. Να χτίσουμε ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς, με την πολιτική της ευθύνης και της ελπίδας.
Στη Νέα Αριστερά συνέβησαν δύο πρωτοφανή γεγονότα. Το ένα είναι ότι δημιουργήθηκε ύστερα από την πίεση από τη βάση και το δεύτερο ότι η Νέα Αριστερά προσπαθεί να κάνει την αντίστροφη διαδικασία από την ίδρυση κομμάτων, να πάει από τη βουλή στην κοινωνία. Πώς θα προχωρήσετε;
Η Νέα Αριστερά ξεκίνησε με τη δημιουργία της κοινοβουλευτικής ομάδας, αλλά ταυτόχρονα συνδέεται και ανατροφοδοτείται από τις αγωνίες χιλιάδων μελών και στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και πολιτών πέραν του ΣΥΡΙΖΑ, που θέλουν να συμβάλλουν σε αυτή την προσπάθεια. Βρισκόμαστε ακόμα στα πρώτα βήματα, άρα και οργανωτικά χρειάζεται να γίνουν πάρα πολλά. Δώσαμε βάρος στη Βουλή τις πρώτες βδομάδες, γιατί είχαμε μπροστά μας σημαντικές μάχες, όπως το φορολογικό και ο προϋπολογισμός, αλλά πλέον το στοίχημα είναι να μεταφερθούμε και εκτός κοινοβουλίου. Οι επόμενοι δύο μήνες είναι μήνες εντατικής εξωστρέφειας. Με περιοδείες, εκδηλώσεις και συνελεύσεις. Στόχος μας είναι οι πυρήνες της Νέας Αριστεράς να λειτουργήσουν ως σημείο συνάντησης ανθρώπων με διαφορετικές διαδρομές: όσοι και όσες αποχώρησαν τώρα από τον ΣΥΡΙΖΑ ή σε προηγούμενες φάσεις, ανένταχτοι αριστεροί και προοδευτικοί πολίτες που μέχρι τώρα ένιωθαν ότι η οργανωμένη πολιτική δεν τους αφορούσε.
Ανάφερες να φτιαχτούν πυρήνες. Η Νέα Αριστερά είναι κοινοβουλευτική ομάδα ή κόμμα; Ήδη βλέπουμε να έχουν φτιαχτεί τοπικές οργανώσεις που καλούν σε εκδηλώσεις, συζητήσεις ή και γλέντια ακόμα. Η Νέα Αριστερά θα εξελιχθεί σε κόμμα ή θα φτιαχτεί κάτι άλλο με άλλη ονομασία και διαδικασίες συγκρότησης;
Για να φτιάξεις ένα νέο κόμμα χρειάζονται πολλά βήματα. Και πρέπει αυτά να μην γίνουν στο κενό, αλλά με σταθερότητα και με επίγνωση των δυσκολιών και των δυνατοτήτων μας. Αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι στο δρόμο προς τις ευρωεκλογές να συναντηθούμε και να συμπορευθούμε και με άλλες δυνάμεις από τη ριζοσπαστική και ανανεωτική αριστερά, την αριστερή σοσιαλδημοκρατία, την πολιτική οικολογία, αλλά και με κινήματα και συλλογικότητες. Εκτιμώ ότι μετά θα υπάρχει μια συνολικότερη συζήτηση για το πώς αυτή η προσπάθεια θα μετατραπεί σε ένα οργανωμένο, συντεταγμένο κόμμα της Αριστεράς, που θα έχει ως πυρήνα του τις δυνάμεις της Νέας Αριστεράς. Δεν πρέπει να βιαζόμαστε, αλλά φυσικά ούτε να αδρανούμε! Να προχωρήσουμε σταθερά, με επιμονή στις δυνατότητες και φιλοδοξία να συναντηθούμε και να συνομιλήσουμε με όσους βλέπουν με ενδιαφέρον το εγχείρημά μας.
Αυτή η διεύρυνση θα αποτυπώνεται και στις δημόσιες εκδηλώσεις σας;
Αυτός είναι ο στόχος μας. Για παράδειγμα, στη Λάρισα θέλουμε να συζητήσουμε για το μέλλον και για το πώς να σχεδιάσουμε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο για την περιοχή. Άρα ειδικά στην περίπτωση της Θεσσαλίας θέλουμε να συναντηθούμε και με τα τοπικά κινήματα, με τους επιστήμονες, με τους ανθρώπους από το πανεπιστήμιο και να συνδιαμορφώσουμε μια πρόταση που θα απαντά στις προκλήσεις που συναντά η περιοχή μετά την καταστροφή. Και αυτό το μοντέλο πρέπει να ακολουθήσουμε παντού.
Η ανοιχτή πληγή στον ΣΥΡΙΖΑ ήταν και παραμένει το έλλειμμα αξιοπιστίας. Στη Νέα Αριστερά προέρχεστε από τον ΣΥΡΙΖΑ και όσοι είστε στην κοινοβουλευτική ομάδα υπηρετήσατε την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Σας ακολουθεί αυτό το στίγμα της αναξιοπιστίας. Πώς θα το αντιμετωπίσετε;
Υπάρχει κόσμος ο οποίος μας αντιμετωπίζει με πολύ θετικό τρόπο ή και κόσμος που ένιωσε ανακούφιση από την πρωτοβουλία που πήραμε. Από την άλλη, υπάρχει κόσμος που μας αντιμετωπίζει μεν με ενδιαφέρον, αλλά με κριτικό βλέμμα. Ένας τρόπος υπάρχει να τον πείσουμε: η πολιτική. Με τις πολιτικές μας θέσεις και την πολιτική μας στάση. Είναι πολύ κρίσιμο το ποιο θα είναι το περιεχόμενο, οι κοινοβουλευτικές και κοινωνικές πρωτοβουλίες για να θεραπεύσουμε και την αναξιοπιστία του χώρου.
Πώς εκτιμάς μέχρι τώρα τις δημοσκοπήσεις, γενικότερα αλλά και ειδικότερα για τη Νέα Αριστερά που μάλλον είναι χαμηλές.
Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν μια οξύμωρη κατάσταση. Από τη μία έχουμε πολύ υψηλά ποσοστά αποδοκιμασίας σε μία σειρά από πολιτικές επιλογές της κυβέρνησης Μητσοτάκη και την ίδια στιγμή έχουμε επιβεβαίωση της πολιτικής ηγεμονίας του Μητσοτάκη και της ΝΔ. Παρότι ο κόσμος εκφράζει οργή και ανασφάλεια για το μέλλον, την ίδια στιγμή επιβεβαιώνεται η πολιτική πρωτοκαθεδρία της Δεξιάς. Και αυτό δείχνει την αντίφαση που ζούμε. Σε σχέση με τη Νέα Αριστερά -όπως ήταν και αναμενόμενο- οι πρώτες δημοσκοπήσεις δείχνουν σε επίπεδο εκλογικής επιρροής μικρά νούμερα. Την ίδια στιγμή, όμως, και αυτό κατά τη γνώμη μου δείχνει τις δυνατότητες, αποτυπώνεται ένα πολύ ευρύτερο μέρος του εκλογικού σώματος να παρακολουθεί με ενδιαφέρον και να δηλώνει ότι δυνητικά μπορεί να στηρίξει το εγχείρημα. Άρα είναι δική μας δουλειά και δικό μας στοίχημα το πώς θα μπορέσουμε αυτό το ενδιαφέρον να το μετατρέψουμε σε συμμετοχή στη δράση και σε ψήφο στην κάλπη.
Τη νέα ύλη της Αριστεράς πώς θα την προτάξετε; Ο ΣΥΡΙΖΑ την παρέβλεπε, ήταν παλιός ο λόγος του και κυρίως πολιτικός, όχι κοινωνικός. Προς το παρόν δεν έχετε συνέδριο μπροστά. Χρειάζεται, εν τούτοις, να παρουσιαστείτε με νέο περιεχόμενο για την πολιτική του 21ου αιώνα.
Ακριβώς αυτό είναι το κρίσιμο, το πώς από αριστερή σκοπιά θα συνομιλήσεις με την κοινωνία για τα σημερινά της προβλήματα και πώς θα προτείνεις λύσεις. Δεν υποτιμούμε το γεγονός ότι απέναντί μας έχουμε μια Δεξιά που επελαύνει. Έχοντας επίγνωση των συσχετισμών, θα πρέπει να είμαστε αρκετά τολμηροί να αντιπαρατεθούμε ιδεολογικά με τον πυρήνα των ιδεών που εκφράζει σήμερα η Δεξιά στη χώρα μας και σε όλη την Ευρώπη. Από το μεταναστευτικό μέχρι τα ζητήματα της οικονομίας ή των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Υπάρχει ένα πολύ ευρύ πεδίο στο οποίο θέλουμε με λόγο σύγχρονο, που θα ακουμπά στις αγωνίες του κόσμου, να προτείνουμε ένα αριστερό πλαίσιο συζήτησης. Κάποια ψήγματα δώσαμε στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό. Αυτό θα κάνουμε το επόμενο διάστημα σε μια σειρά από πεδία. Από την αρχή της νέας χρονιάς, η Νέα Αριστερά θα αναλάβει κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες για μεγάλα κοινωνικά ζητήματα και θα τα μετατρέψει σε καμπάνιες για να διαμορφωθούν οι πολιτικές προϋποθέσεις ανατροπής της Δεξιάς ηγεμονίας.
Συναντάτε συχνά το ερώτημα «ποια η διαφοροποίησή σας από τον ΣΥΡΙΖΑ». Αρκετοί προσθέτουν το «γιατί εν τέλει αποχωρήσατε; Επειδή διαφωνήσατε με την εκλογή Κασσελάκη;» Έχετε πολιτικές διαφωνίες με τον όλο ΣΥΡΙΖΑ;
Ο ΣΥΡΙΖΑ οδηγείται σε μια οριστική μετάλλαξη. Δεν μπορεί να υπάρχει Αριστερά, ούτε ευρύτερα προοδευτική δύναμη, η οποία να κινείται με όρους «ατζέντας Ισλαμαμπάντ» ή που δεν υπερασπίζεται τις δυνάμεις της εργασίας. Νομίζω ότι είναι απολύτως ξεκάθαρο ότι βρισκόμαστε σε μια τέτοια φάση. Γι’ αυτό πήραμε τη στρατηγική απόφαση της αποχώρησης από τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν μας ενδιαφέρει να συγκριθούμε με τον νέο ΣΥΡΙΖΑ ούτε να ετεροπροσδιοριστούμε από αυτόν. Μας ενδιαφέρει να εκφράσουμε με γνήσιο και αυτοτελή τρόπο τη σύγχρονη Αριστερά της εποχής μας. Με το λόγο και τις πράξεις μας θέλουμε να δώσουμε έναν διαφορετικό τρόπο άσκησης πολιτικής. Δεν θέλουμε να κάνουμε μόνο πολιτική με συνθήματα ή με όρους εντυπωσιασμού. Είναι καθήκον της Αριστεράς να επιστρέψει η πολιτική. Χρειάζονται σοβαρές αναλύσεις, μια επίμονη προσπάθεια να εξηγήσεις στον κόσμο ποια είναι η εναλλακτική πρόταση για το μέλλον της χώρας.
Πώς θα διαμορφωθεί το ψηφοδέλτιο για τις ευρωεκλογές, ώστε να αντικατοπτρίζει αυτό το διαφορετικό; Η Αριστερά μέχρι στιγμής μας έχει συνηθίσει σε ένα μοτίβο εκπροσώπησης στο ευρωψηφοδέλτιο.
Κατά τη γνώμη μου αυτό που είναι σημαντικό είναι να έχεις σαφείς πολιτικές αιχμές. Να γνωρίζει ο πολίτης ο οποίος ενδιαφέρεται να σε ψηφίσει γιατί το κάνει. Δεν μπορούμε να κάνουμε μια πολιτική του μέσου όρου ούτε μια πολιτική η οποία θα ικανοποιεί τους πάντες. Ήδη έχουμε ανακοινώσει τρία βασικά πολιτικά προτάγματα που θα προωθήσουμε το επόμενο διάστημα: πράσινη μετάβαση και κλιματική δικαιοσύνη, κοινωνική δικαιοσύνη και άμβλυνση ανισοτήτων, θεσμική θωράκιση της δημοκρατίας. Πάνω σε αυτά θα χτίσουμε το προγραμματικό μας πλαίσιο και στο δρόμο για τις ευρωεκλογές. Και αυτό το πολιτικό πρόγραμμα είναι μια ανοιχτή πρόκληση -όχι αφηρημένη, συγκεκριμένη- προς ανθρώπους από την κοινωνία των πολιτών, τα κινήματα, τον κόσμο της επιστημονικής και κοινωνικής δράσης. Ανοιχτό λοιπόν ψηφοδέλτιο.
Οι ευρωεκλογές αφορούν την ευρωπαϊκή πολιτική. Θα προγραμματίσετε και συναντήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την ανάπτυξη συμμαχιών; Η Αριστερά στην Ευρώπη είναι εξαιρετικά αποδυναμωμένη και στριμωγμένη. Θα επιδιώξετε να συναντηθείτε με τις ευρωπαϊκές αριστερές δυνάμεις και να διαγράψετε μια κοινή πορεία;
Ο στόχος μας είναι να δικτυωθούμε και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και κάνουμε ήδη βήματα σε αυτήν την κατεύθυνση. Η Αριστερά στην Ευρώπη είναι πράγματι εξαιρετικά αποδυναμωμένη και ανεπαρκής για να παίξει πιο πρωταγωνιστικό ρόλο στα πράγματα. Για να αλλάξουμε τους συσχετισμούς, εκ των πραγμάτων, θα πρέπει με την αυτοπεποίθηση των ιδεολογικών μας αρχών και των πολιτικών μας θέσεων να συνομιλήσουμε και να συμπορευθούμε και με άλλες προοδευτικές δυνάμεις. Όλους όσοι καταλαβαίνουν ότι μόνο η ριζική αλλαγή πολιτικής μπορεί να βάλει φραγμό στην κυριαρχία της Δεξιάς και την άνοδο της ακροδεξιάς.