Μόλις ξεκίνησε η νέα αυτοδιοικητική θητεία. Οι ελπίδες να βελτιωθούν οι επιδόσεις των δημοτικών αρχών είναι υπαρκτές, καθώς τα κοινωνικά προβλήματα συσσωρεύονται και απαιτούν θεσμική και κοινωνική ενεργοποίηση. Ωστόσο, η τοπική αυτοδιοίκηση έχει δομικά προβλήματα και περιορισμούς. Και δεν αναφέρομαι στην προφανή έλλειψη οικονομικών πόρων ή την αλληλεπικάλυψη αρμοδιοτήτων. Ούτε καν στην ενδημική διαφθορά και στον εναγκαλισμό με τις τοπικές ελίτ. Σε αυτά τα θέματα έχω αναφερθεί στο παρελθόν. Στο σημερινό κείμενο θα αναφερθώ στους προσανατολισμούς των δημοτικών αρχών, όπου υπεραντιπροσωπεύονται άντρες από πενήντα ετών και άνω. Φυσικά, οι αρνητικές παρατηρήσεις που ακολουθούν δεν αφορούν απαραίτητα όλους τους δήμους (ούτε τους αφορούν στον ίδιο βαθμό), ενώ σκοπός μου δεν είναι να αποσιωπήσω τις φιλότιμες προσπάθειες, τη σημασία του έργου τους και τις επιτυχίες τους.

 

Τσιμέντο να γίνει

 

Ίσως να απορείτε γιατί αναφέρθηκα στο φύλο και την ηλικία του μέσου εκλεγμένου στην τοπική αυτοδιοίκηση. Το έκανα γιατί έχει σχέση με το φαντασιακό που κρύβεται πίσω από τη λογική των δημοτικών έργων που στην πλειοψηφία τους αφορούν κάποιου είδους τσιμεντοποίηση. Το τσιμέντο έχει γίνει συνώνυμο του «έργου». Όχι πως δεν χρειαζόμαστε έργα υποδομής. Το πρόβλημα είναι ότι, όταν οι δημοτικές αρχές προσπαθούν να παρουσιάσουν «έργο», το φαντασιακό των αντρών που κυριαρχείται από την επιβολή πάνω στο τοπίο προσανατολίζει τη συζήτηση στο τι θα χτίσουμε, τι θα αναπλάσουμε, κ.λπ. Έτσι, είναι σύνηθες το φαινόμενο της ανάπλασης μιας κεντρικής πλατείας που δεν είχε κανένα πρόβλημα, αλλά για λόγους εξωραϊσμού την ξηλώσανε και την φτιάξανε από την αρχή (συχνά χωρίς καμιά ουσιαστική διαφορά από την προηγούμενη), πετώντας τα λεφτά των φορολογουμένων για να παρουσιάσουν «έργο». Τα ίδιο μπορούμε να πούμε για τις πλακοστρώσεις χωρίς προφανές νόημα ή τις ασφαλτοστρώσεις που ακολουθούνται αμέσως από το ξήλωμα της ασφάλτου για να συντηρηθούν αγωγοί, να περάσουν οπτικές ίνες, κ.λπ. Με λίγα λόγια, το γεγονός ότι η τοπική αυτοδιοίκηση πετά λεφτά σε «έργα» που δεν βελτιώνουν τη ζωή μας οφείλεται και στο φαντασιακό των ανθρώπων της που δεν μπορούν να σκεφτούν τίποτε άλλο.

 

Έργα χωρίς μέλλον

 

Πιστεύω ότι τους δημάρχους που «αλλάζουν την όψη του δήμου», που «έκαναν πολλά πράγματα», απλώς και μόνο επειδή κατάφεραν να απορροφήσουν ευρωπαϊκούς πόρους, σε κάποιες περιπτώσεις δεν πρέπει να τους θεωρούμε παράδειγμα προς μίμηση, αλλά παράδειγμα προς αποφυγή. Μιλάω για τις περιπτώσεις όπου απορροφούνται κονδύλια για να φτιαχτούν έργα χωρίς να υπάρχει αντίστοιχο κοινωνικό αίτημα. Για παράδειγμα, όταν φτιάχνονται ποδηλατόδρομοι εκεί που δεν υπάρχουν ποδηλάτες ή παιδικές χαρές εκεί που δεν υπάρχουν παιδιά, αργά ή γρήγορα μας μένουν απαξιωμένα «έργα» που υπόκεινται στη φθορά του χρόνου. Τα ευρωπαϊκά χρήματα φαγώθηκαν, αλλά τίποτα καλό δεν είδαμε. Ομοίως, η πλειονότητα των δήμων αρέσκεται στο να σχεδιάζει έργα χωρίς να μεριμνά για το  κόστος συντήρησης. Το αποτέλεσμα είναι ίδιο: υποβάθμιση και τελικά απαξίωση. Συντριβάνια που δεν μπορούν να συντηρηθούν, ξύλινα παγκάκια που τα «τρώει» η βροχή και ο ήλιος, κ.ο.κ. Δήμαρχοι που κομπάζουν, κι ένα κενό νοήματος να κατακλύζει τα πάντα.  

 

Δήμοι χωρίς βιωσιμότητα

 

Εδώ και δεκαετίες έχει αναδειχθεί σε μείζον ζήτημα για την τοπική πολιτική και τη μοίρα των δημοτικών αρχών η διαχείριση των απορριμμάτων, ενώ πιο πρόσφατα έχει προστεθεί (όχι με την ίδια βαρύτητα ακόμα) η διαχείριση του νερού και του πρασίνου. Εντούτοις, συνήθως οι δήμοι δεν λαμβάνουν ούτε μέτρα για τη μείωση των σκουπιδιών, αφήνοντας κυρίως τους καταστηματάρχες (και δη αυτούς της εστίασης) να εξελίσσονται σε σκουπιδομηχανές, ούτε πρωτοβουλίες για ανακύκλωση και κομποστοποίηση σε μαζική κλίμακα. Ο θεσμός που βρίσκεται πιο κοντά στους πολίτες και θα μπορούσε να συνεργαστεί μαζί τους, μετατρέποντας το πρόβλημα από υπόθεση πολλών χρημάτων χωρίς βιώσιμες λύσεις σε υπόθεση των δημοτών, δεν μπαίνει καν στον κόπο να εκμεταλλευθεί ή να ανασυστήσει το κοινωνικό κεφάλαιο που δύναται να γεννήσει ενδογενείς πόρους σε τεράστιες ποσότητες. Όμως, για τα δημοτικά συμβούλια η τοπική αυτοδιοίκηση δεν είναι αυτοδιοίκηση, δεν είναι διαχείριση ανθρώπων, αλλά διαχείριση πραγμάτων.

 

Δήμοι χωρίς τους πολίτες

 

Το τελευταίο σχόλιο δεν αφήνει πολλά περιθώρια για κάποια θετική οπτική. Οι πολίτες εμπλέκονται μόνο ως ψηφοφόροι και ως ομάδες πίεσης, κυρίως αυτών που έχουν συμφέροντα στον τουρισμό. Το μέλλον του θεσμού θα ήταν καλύτερο, αν υιοθετούνταν θεσμοί σαν αυτοί του συμμετοχικού προϋπολογισμού. Αλλά σε αυτόν έχουμε αναφερθεί πολλές φορές, γι’ αυτό δεν θα επανέλθω. Θα αρκεστώ στο να σημειώσω ότι το μειωμένο ενδιαφέρον για τους πολίτες αποτυπώνεται και στο μειωμένο ενδιαφέρον για τον σύγχρονο πολιτισμό, για την επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό της πόλης και στη δυνατότητα οι δημοτικές αρχές να ενισχύουν και να συνεργάζονται με τοπικές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη της τοπικότητας (τοπική ιστορία, τοπική παραγωγή), για την ανάπτυξη των τοπικών ομάδων μουσικής, θεάτρου, αθλητισμού, ορειβασίας κ.λπ. Δεν απουσιάζουν πάντα αυτά, αλλά ποτέ δεν αποτελούν τον πυρήνα της δημοτικής παρέμβασης. Προσωπικά ζω για να δω μια δημοτική αρχή να κερδίζει τους δημότες απλώς επειδή τους έφερε μαζί, τους ενεργοποίησε και τους έκανε χαρούμενους, χωρίς μάλιστα να αλλάξει τίποτα στο αστικό ή περιαστικό περιβάλλον. Χωρίς να αφήσει πίσω της κάποια ηλίθια πλακέτα.

 

Δημήτρης Παπανικολόπουλος Ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος είναι διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Περισσότερα Άρθρα
ΓΙΑ ΤΗΝ 
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, 
ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ
ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ

Copyright © 2024 - All rights reserved

 | 

Developed by © Jetnet