Πριν μερικές μέρες, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Κωστής Χατζηδάκης, αξιοποιώντας τα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δημοφιλή πλατφόρμα, αλλά και στίχους τραγουδιών -έφτασε μέχρι και να δικαιώσει το αυθόρμητο κίνημα πολιτών με το σύντομη ονομασία «κίνημα της πετσέτας»-, εισήγαγε στη σφαίρα της πληροφόρησης το επερχόμενο νομοσχέδιο για τη χρήση αιγιαλού και παραλίας.
Ήδη, αρκετές κινήσεις πολιτών, αναμένοντας το νομοσχέδιο και ανήσυχοι από τις παλινωδίες και την παρανομία που διέπει το πεδίο αυτό, έσπευσαν να επισημάνουν αρχές και προτάσεις.
Συγκεκριμένα, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πάρου «Αρχίλοχος», η Κίνηση Πολιτών Πάρου, το Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου και το Δίκτυο για Βιώσιμες Κυκλάδες, από κοινού δημοσιοποίησαν αδιαπραγμάτευτες βασικές αρχές:
* Οι παραλίες μας είναι δημόσιο αγαθό και όχι «δημόσια περιουσία», όπως τις περιγράφει ο τίτλος του προτεινόμενου νομοσχεδίου. Οι παράλιες περιοχές σύμφωνα με τη συνταγματική επιταγή αποτελούν δημόσιο αγαθό προς προστασία. Οποιουδήποτε είδους οικονομική αξιοποίησή τους οφείλει να αναγνωρίζει τη συνταγματική τους υπόσταση ως δημόσιου αγαθού κα όχι να τις αντιλαμβάνεται ως μέσο προσοδοφορίας.
* Η πρόσβαση των πολιτών στις παραλίες πρέπει να είναι ελεύθερη και χωρίς περιορισμούς.
* Οι παραλίες αποτελούν ζωτικά οικοσυστήματα. Με αυτήν την ιδιότητά τους επίσης προστατεύονται συνταγματικά. Καμιά παραλία προστατευόμενη από την σύμβαση Natura ή άλλο προστατευτικό νομικό πλαίσιο δεν θα πρέπει να εκμισθώνεται.
* Σε κάθε περίπτωση, για να διασφαλίζεται το δικαίωμα των τοπικών κοινωνιών να προστατεύουν τα δημόσια αγαθά του τόπου τους, στην περίπτωση παραχωρήσεων για οικονομική εκμετάλλευση, πρέπει να διασφαλίζεται νομοθετικά και πρακτικά η πλήρης διαφάνεια σε όλα τα στάδια της παραχώρησης: Δηλαδή, στο στάδιο επιλογής παραλιών προς παραχώρηση και πριν την ανάρτηση των προκηρύξεων, να απαιτείται έγκριση από την Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης, στο στάδιο της υπογραφής των σχετικών συμβάσεων να γίνονται σαφείς και εύκολα πρoσβάσιμοι στους πολίτες οι όροι και τα όρια της κάθε παραχώρησης, στο στάδιο των ελέγχων από τις αρμόδιες αρχές, να πληροφορούνται οι πολίτες ποιες παραλίες ελέγχθηκαν και τι διαπιστώθηκε από τους ελέγχους, στο στάδιο των κυρώσεων, οι αρμόδιες υπηρεσίες να παρέχουν απρόσκοπτη πληροφόρηση στους πολίτες για το είδος των κυρώσεων και την τελική εφαρμογή τους.
* Οποιαδήποτε νομοθετική παρέμβαση θα αποδειχθεί ατελέσφορη εφόσον δεν αντιμετωπίσει το βασικό πρόβλημα που αναδείχθηκε το καλοκαίρι: την επικάλυψη αρμοδιοτήτων μεταξύ διαφορετικών εμπλεκόμενων φορέων και τις ακραίες ελλείψεις σε προσωπικό και τεχνολογική υποστήριξη. Το πρόβλημα αυτό αποδεικνύεται αξεπέραστο ειδικά στη νησιωτική χώρα, όπου οι κεντρικές υπηρεσίες (Κτηματική Υπηρεσία, Εισαγγελείς) βρίσκονται μακριά από τα επίμαχα σημεία. Είναι σαφές πως και ο έλεγχος των όρων παραχώρησης και η άμεση αποκατάσταση του κοινόχρηστου χαρακτήρα (απομάκρυνση παράνομα τοποθετημένων ομπρελών η/και κατασκευών) θα πρέπει να βαρύνει τις υπηρεσίες που λειτουργούν στο κάθε νησί και έχουν δυνατότητα συνεχούς παρακολούθησης και άμεσης αντίδρασης με βασικό υπεύθυνο εκείνον που γνωρίζει τα τοπικά χαρακτηριστικά, έχει δυνατότητα άμεσης εποπτείας και παρέμβασης και λογοδοτεί στους πολίτες: τη Δημοτική αρχή.»
Μάλιστα, επ’ αυτού οι Κινήσεις Πολιτών, σε κείμενο προτάσεων, που απέστειλαν στα αρμόδια υπουργεία λίγες μέρες πριν, υπογραμμίζουν περαιτέρω τα εξής σημεία:
* Ολοκλήρωση των διαδικασιών δημοπράτησης και μίσθωσης αιγιαλού σε ικανό διάστημα πριν την έναρξη της τουριστικής περιόδου, για παράδειγμα στις 30 Μαρτίου αντί της 31ης Ιουλίου όπως ορίζει η τελευταία ΚΥΑ 38609/2023 (άρθρο 6).
* Σαφή προσδιορισμό χρόνου λήξης χρήσης (όχι αργότερα από τα τέλη Οκτωβρίου) στον οποίο οι ομπρέλες / ξαπλώστρες πρέπει να αποσύρονται από την παραλία. Η υποχρέωση απόσυρσης πρέπει να περιλαμβάνει και τις βάσεις των ομπρελών. Η πάκτωση (τσιμεντένιων ή άλλων) βάσεων για τις ομπρέλες πρέπει να απαγορεύεται ρητά.
* Μείωση του μέγιστου επιτρεπόμενου ποσοστού παραχώρησης μίας παραλίας (σύνολο παραχωρήσεων χρήσης αιγιαλού) στο 40% του συνολικού εμβαδού της παραλίας, χωρίς να συνυπολογίζονται σε αυτό τα δύσβατα ή μη αξιοποιήσιμα τμήματα. Απαγόρευση απλής χρήσης παραχώρησης αιγιαλού/παραλίας σε περιοχές που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000.
* Αυστηροποίηση των προϋποθέσεων βάσει των οποίων ένας Δήμος δύναται να δημοπρατεί τμήματα παραλιών, ώστε να διατηρούνται περισσότερες παραλίες πλήρως ελεύθερες για χρήση από το κοινό.
Η κοινή ανακοίνωση των Κινήσεων Πολιτών καταλήγει εκφράζοντας την ελπίδα η κυβέρνηση «να αξιοποιήσει και τις προτάσεις που, στηριγμένες στην άμεση αντίληψη των προβλημάτων, στοχεύουν στην επίλυση των δυσλειτουργιών, λαμβάνοντας υπόψη τα πραγματικά χωρικά και λειτουργικά δεδομένα και δυνατότητες (τεχνολογικές, υπηρεσιακές, κ.λπ.)».