Το 1949, στη Γαλλία, μέσα σε βαγόνι αμαξοστοιχίας ανακαλύπτεται ένα μέλος ανθρώπινου σώματος. Τις επόμενες μέρες, σε πολλές διαδρομές από διάφορα σημεία της χώρας με κατεύθυνση τη Βιορν, στην περιφέρεια του Κορμπέιγ, ανακαλύπτονται και τα υπόλοιπα μέλη, πεταμένα διάσπαρτα, εκτός από το κεφάλι. Η Μαργκερίτ Ντυράς από αυτήν την είδηση του αστυνομικού δελτίου, θα δημιουργήσει ένα έργο, στο οποίο τα εμπλεκόμενα πρόσωπα και, κυρίως, το κεντρικό, η Κλέρι Λαμί, η «εγκληματίας» καλούνται να αναπαραστήσουν το έγκλημα, το καθένα από τη δική του οτπική. Για την Κλέρι, η Ντυράς έγραψε: «Αυτή δεν ξέρει τίποτα, γνωρίζει μόνο όσα επινοεί». Επινοεί για να απαλύνει τη μοναξιά της και να «ακουστεί», όπως έχει επισημανθεί, αλλά οι σκέψεις της είναι τόσο παράξενες που, αδυνατώντας να τις μοιραστεί, αποξενώνεται περισσότερο.
«Το κίνητρο για την επιλογή του έργου ήταν η γραφή της Ντυράς, η ηθική, η φιλοσοφική σκέψη της Ντυράς, αυτά τα χαρακτηριστικά που αντανακλώνται στο κείμενο της, ανάμεσα στη ζωή και το θέατρο. Οι γυναίκες αγαπάμε τη Ντυράς γιατί στη ζωή και το έργο της υπάρχει συνοχή. Όμως αυτό το έργο, και προσωπικά, σημαίνει πάρα πολλά για μένα και λόγω της απουσίας του συντρόφου μου, Γιάννη Σταματίου. Η απουσία και η σιωπή υπάρχουν στην Αγγλίδα ερωμένη», λέει στην Εποχή η Ελένη Παπαχρηστοπούλου, που μετάεφρασε, διασκεύασε το έργο και ερμηνεύει τον ρόλο της Κλερ, στην παράσταση που ανεβαίνει στο θέατρο ΕΚΣΤΑΝ.
Σε μερικά σημεία το έργο παραπέμπει στον υπαρξισμό και το θέατρο του παραλόγου. Μου θύμισε τον Ξένο του Καμύ, όταν ερωτάται ο Μερσό για το τι τον ώθησε στο έγκλημά του αλλά αυτός δεν ξέρει τι ν’ απαντήσει. Έτσι και η γυναίκα, η Κλέρι, στον δικό σου ρόλο, στο έργο της Ντυράς, κι αυτή δεν ξέρει γιατί σκότωσε.
Πράγματι, υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στα δύο έργα. Στην Ντυράς συναντάμε ακραίες προσωπικότητες. Ο κόσμος, όταν τελειώνει το έργο, όπως λέει και ο Ντενιζόν, αγαπάει αυτή τη γυναίκα. Αυτό οφείλεται και στον αντινατουραλισμό της Ντυράς.
Εσύ πώς προσέγγισες αυτή τη γυναίκα, και την, ας πούμε, μορφή τρέλας της, σε συνεργασία, βέβαια, και με τον Ντενιζόν;
Να είσαι κενός, αθώος, αυτή ήταν η προσέγγιση, που συνδυάστηκε με την προσωπικότητα και τα χαρακτηριστικά μου. Την τρέλα της την παρουσιάσαμε σε κάποιες στιγμές που γελούσε ξαφνικά ή όταν περιγράφει τι χρειάστηκε να κάνει για να κρύψει το κεφάλι. Προσεγγίσαμε την τρέλα της στα σημεία εκείνα που δείχνει ότι δεν έχει συνείδηση του φόνου που έχει διαπράξει.
Ναι, εκεί έκανα κι εγώ τη σύνδεση με τον Ξένο.
Αυτό το έργο, ο Ζαν Πολ το θεωρεί από τις πιο δύσκολες θεατρικές του εμπειρίες, γιατί οι ηθοποιοί και ο σκηνοθέτης καλούνται να δώσουν μορφή, και ποια μορφή, σε ένα στατικό κείμενο. Αυτή η γυναίκα έχει και στιγμές διαύγειας, ανακάλυψε ότι είναι έξυπνη, εξωτερίκευσε την ευαισθησία της, πρόβαλε τη γυναίκα ως αρχέτυπο και σ’ αυτό είναι διαχρονική η Ντυράς. Αυτή η γυναίκα είχε τη διαρκή επιθυμία του έρωτα. Κι αν οι γυναίκες αγαπάμε τη Ντυράς είναι γιατί στα έργα της προβάλλει τις δικές μας επιθυμίες, τις αβεβαιότητες, τους φόβους.
Το πιο ενδιαφέρον σημείο για μένα είναι ότι αυτή η γυναίκα διαισθάνεται αλλά δεν ξέρει ν’ απαντήσει σε όλα αυτά.
Ναι, και ο ανακριτής κάνει αυτές τις ερωτήσεις, και είναι σαν να τις κάνεις εσύ σ’ αυτήν. Είναι η φωνή του κοινού αυτός; Είναι ανακριτής; Είναι ψυχαναλυτής; Tι είναι; Είναι πολλά τα ερωτηματικά.
Σκηνοθεσία, σκηνικά: Ζαν Πολ Ντενιζόν, μετάφραση, διασκευή: Ελένη Παπαχρηστοπούλου, κοστούμια: Χρυσάνθη Τζανέτου, φωτισμοί Γιώργος Σουσάμογλου, φωτογραφία: Πέτρος Αθανασόπουλος, τεχνική υποστήριξη: Πέτρος Σαμαράκης.
Παίζουν: Εξεταστής: Πέτρος Αποστολόπουλος, Πιερ Λαν: Γιάννης Νικολόπουλος, Κλέρι Λαν: Ελένη Παπαχρηστοπούλου, Μαγνητοφωνημένη φωνή: Φώτης Θωμαΐδης.