Η πολιτική υγείας της Νέας Αριστεράς οφείλει να διασφαλίζει την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών υγείας σε όλους τους κάτοικους αυτής της χώρας, υπηρεσιών που να αντιστοιχούν στα δικαιώματα των πολιτών στον 21ο αιώνα. Η εμπειρία των τελευταίων χρόνων με τις νεοφιλελεύθερες επιλογές της ΝΔ και το σύντομο διάλλειμα διακυβέρνησης από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ οφείλουν να μας καθοδηγούν στις επιλογές μας. Τα βασικά συμπεράσματα είναι δύο:
Πρώτον, δεν μπορούν οι νεοφιλελεύθερες εμμονές να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες υγείας του πληθυσμού στον 21ο αιώνα με τις απειλές δημόσιας υγείας να θεριεύουν και τις απαιτήσεις των πολιτών δικαίως να μεγαλώνουν. Δεύτερον, το σύντομο διάλλειμα της διακυβέρνησης από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, έδειξε ότι όσο καλές προθέσεις και αν έχεις, οι μνημονιακές περιοριστικές πολιτικές δεν σου επιτρέπουν να αναπτύξεις ολοκληρωμένα τα σχέδια σου και να δώσεις στους πολίτες ένα σύστημα υγείας αντάξιο των αναγκών τους στο 21ο αιώνα (δεν ξεχνάμε φυσικά την ελεύθερη δωρεάν πρόσβαση στο ΕΣΥ).
Η πολιτική της Νέας Αριστεράς στην υγεία οφείλει να ξεκινά από την αρχή ότι περιοριστικές δημοσιονομικές πολιτικές και πολιτικές μνημονίων δεν συμβιβάζονται με θετικές, ουσιαστικές και ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας. Oφείλει να πορεύεται με βάση την προτεραιότητα των αναγκών και των χρηματοδοτικών απαιτήσεων στον τομέα της υγείας και να προσαρμόζει ανάλογα τον προϋπολογισμό της. Όχι να γίνεται το αντίθετο. Η σημερινή κατάσταση χαρακτηρίζεται από την υποχρηματοδότηση, την αποψίλωση και υποστελέχωση των υπηρεσιών δημόσιας υγείας και τη διακινδύνεψη της αξιοπρέπειας των ασθενών, όταν θα βρεθούν στην ανάγκη των υπηρεσιών του δημόσιου συστήματος υγείας. Ενός συστήματος όμως, που παρόλα τα προβλήματα του και τη συστηματική υπονόμευσή του από τις νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις δείχνει ακόμη την αντοχή του, επιβεβαιώνει την ποιότητά του όσον αφορά τις υπηρεσίες υγείας και την αξιοποίηση των νέων επιτευγμάτων στην ιατρική, αλλά πάσχει σοβαρά σε υποδομές, σε στελέχωση, σε ποιότητα και αξιοπρέπεια των υπηρεσιών υγείας, αλλά και των συνθηκών δουλειάς και αμοιβών των εργαζόμενων υγειονομικών.
Οι εικόνες ντροπής λοιπόν, στα νοσοκομεία στην εποχή των επιδημιών, όπως είναι η επιδημική έξαρση του COVID πάλι, αλλά και των διαφόρων άλλων ιώσεων και της γρίπης, οι εικόνες αυτές της ντροπής μπορούν να οφείλονται σε δυο παράγοντες: ο ένας είναι η ανεπάρκεια των δομών και του προσωπικού στα δημόσια νοσοκομεία και στις δημόσιες δομές υγείας και ο άλλος είναι η έλλειψη ηθμού που θα εμπόδιζε την είσοδο στο νοσοκομείο ασθενών που υπό άλλες συνθήκες δε θα χρειαζόταν η εισαγωγή τους. Στη χώρα μας δυστυχώς συμβαίνουν και τα δυο μαζί.
Ως αριστερά πάντοτε μιλούσαμε για την προτεραιότητα του δημόσιου τομέα, την ανάγκη συνεχούς βελτίωσής του, ώστε σε τελική ανάλυση η υπεροχή του σε όλους τους ποιοτικούς δείκτες να είναι αυτή που θα αποδεικνύει την αναγκαιότητα συνεχούς ενίσχυσής του και θα ελαττώνει τις αντικειμενικές ανάγκες ύπαρξης του ιδιωτικού τομέα. Σήμερα, όμως οφείλουμε να δούμε καθαρά πως συμβαίνει το εντελώς αντίθετο. Ο δημόσιος τομέας υγείας, το ΕΣΥ αλλά και οι πρωτοβάθμιες δομές υγείας, υποχρηματοδοτούνται, συνεχώς αποψιλώνονται, υποστελεχώνονται και σε τελευταία ανάλυση υπολειτουργούν, έτσι ώστε και στελέχη που εργάζονταν στο δημόσιο τομέα να μετακινούνται προς τον ιδιωτικό, αλλά και να θεριεύει ο μεγάλος ιδιωτικός τομέας θησαυρίζοντας από τις ιδιωτικές δαπάνες των πολιτών και βεβαίως και τις δαπάνες του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος. Η κατάσταση αυτή οδηγεί ασφαλώς στην επίτευξη της επιδίωξης της κυβέρνησης της ΝΔ, και η πρόσφατη αλλαγή στο υπουργείο φαίνεται να θέλει να επιταχύνει αυτή την εξέλιξη, σε όφελος των ασφαλιστικών εταιρειών και των μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων στην υγεία.
Προτεραιότητες
Βεβαίως, οι πολικές υγείας που προτείνει η Νέα Αριστερά βασίζονται κατά πρώτο λόγο στις ανάγκες των ανθρώπων, στις ανάγκες των ασθενών και κυρίαρχο στόχο οφείλουν να έχουν την ελεύθερη πρόσβαση όλων των κατοίκων αυτής της χώρας σε δημόσιες, δωρεάν, αναβαθμισμένες, αξιοπρεπείς υπηρεσίες υγείας. Αντικειμενικά λοιπόν, προτεραιότητα αποτελούν οι ανάγκες των ανθρώπων. Όμως δεν μπορούν να αγνοούνται και οι ανάγκες των λειτουργών της υγείας. Και οι ανάγκες αυτές δεν είναι τίποτα λιγότερο από αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και αξιοπρεπείς οικονομικές απολαβές, τέτοιες που θα καθιστούν περιττή οποιαδήποτε σκέψη για συμπλήρωση αποδοχών με απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό απαιτεί διπλασιασμό των αποδοχών των γιατρών και ουσιαστική αύξηση των αποδοχών των λοιπών υγειονομικών. Για να συμβεί αυτό είναι απαραίτητη η αύξηση των δημόσιων δαπανών για την υγεία σε επίπεδα αντίστοιχα των επιπέδων της Ε.Ε. και για να είμαστε συγκεκριμένοι σε ένα ποσοστό, περίπου 7,5% του ΑΕΠ. Και αυτό όχι σε αόριστο χρόνο αλλά στη διάρκεια μια τετραετούς διακυβέρνησης, που θα έχει σαν στόχο την αναβάθμιση της δημόσιας υγείας.
Βασική επιδίωξη της κυβερνητικής πρότασης της Νέας Αριστεράς οφείλει να είναι η συνεχής ελάττωση των βαρών προς τους πολίτες την ώρα της υγειονομικής ανάγκης, με πρώτη προτεραιότητα τη μείωση της συμμετοχής τους στη δαπάνη φαρμάκου αλλά και σε όλες τις επιβαρύνσεις, οι οποίες υπάρχουν μέχρι σήμερα.
Η άρση των ανισοτήτων, που οφείλει να αποτελεί βασικό στόχο της Νέας Αριστεράς, θα προκύπτει και μέσα από την ελάττωση των οικονομικών επιβαρύνσεων κατά την προσφυγή στις υπηρεσίες υγείας, αλλά και μέσα από την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, που οφείλονται στις γεωγραφικές διαφορές στη χώρα και μιλάμε για τις νησιωτικές και άγονες περιοχές κυρίως, για τις οποίες οφείλουν να προβλεφθούν και να νομοθετηθούν τέτοια κίνητρα που θα επιτρέπουν και την προσέλευση ιατρικού – υγειονομικού προσωπικού, αλλά και τη δυνατότητα των ασθενών να μετακινούνται σε ώρα ανάγκης χωρίς τη μεγάλη οικονομική επιβάρυνση, που συνήθως αυτό συνεπάγεται.
Χρειάζεται επίσης να δούμε και τη συμμετοχή των ιδιωτών αυτοαπασχολούμενων ιατρών στην ποιοτική περίθαλψη των πολιτών, φροντίζοντας για αξιοπρεπείς συνθήκες και αμοιβές στη συνεργασία τους με το δημόσιο τομέα, μέσα από τη σύναψη συλλογικών συμβάσεων με τους ιατρικούς συλλόγους. Συμβάσεων, που θα διασφαλίζουν την ποιότητα περίθαλψης των πολιτών πάνω από όλα, αλλά και θα διασφαλίζουν αξιοπρεπείς αμοιβές για τους γιατρούς, αμοιβές όμως τέτοιες που δεν θα δημιουργούν τις προσδοκίες υπερβολικού πλουτισμού.
Η υποχρεωτική αξιοποίηση νοσοκομειακών κλινών του Ιδιωτικού τομέα με συμβάσεις που θα σέβονται το δημόσιο συμφέρον θα είναι για ένα διάστημα αναγκαία ειδικά στις περιόδους μεγάλης πίεσης του δημόσιου τομέα, όπως στην περίπτωση της πανδημίας και της εποχιακής έξαρσης των αναπνευστικών λοιμώξεων.
Στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας χρειάζεται άμεση και επείγουσα ενίσχυση των δομών των Κέντρων Υγείας με στελέχωση στις απαραίτητες ειδικότητες και εργαστηριακή κάλυψη. Επίσης, χρειάζεται άμεση δημιουργία όλων των ΤοΜΥ, που χρειάζεται η χώρα σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο για την εκπαίδευση γιατρών στην ειδικότητα της γενικής ιατρικής, μια ειδικότητα υψηλού επιπέδου αντίστοιχη με τις ανάγκες του 21ου αι. Όσον αφορά τις ΤοΜΥ, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στις λειτουργίες πρόληψης, αγωγής υγείας, φροντίδας στο σπίτι και ετοιμότητας για την αντιμετώπιση των απειλών της δημόσιας υγείας με δυνατότητα ενημέρωσης των ασθενών για το τι πρέπει ακριβώς να πράξουν και που να απευθυνθούν.
Φαρμακευτική πολιτική
Τα βασικά στοιχεία μιας φαρμακευτικής πολιτικής σε αριστερή κατεύθυνση είναι η επάρκεια και η δυνατότητα λήψης από όλους όσοι έχουν ανάγκη των κατάλληλων φαρμάκων, με ταυτόχρονη προστασία της οικονομίας από κερδοσκοπικά φαινόμενα και φαινόμενα διαφθοράς. Πάνω από όλα όμως, βασικό στοιχείο μιας φαρμακευτικής πολιτικής σε αριστερή κατεύθυνση οφείλει να είναι η συνεχής μείωση της συμμετοχής των ασθενών στο φάρμακο, που έχουν ανάγκη έως και το μηδενισμό της συμμετοχής σε ειδικές ευάλωτες κατηγορίες του πληθυσμού.
Η αξιοποίηση του μεγάλου δικτύου φαρμακείων, που υπάρχει στη χώρα είναι ένα άλλο μεγάλο στοίχημα για μια πολιτική φαρμάκου σε αριστερή κατεύθυνση. Η πολιτική αυτή οφείλει να εμποδίζει την επέκταση και την κυριαρχία μεγάλων μονοπωλιακών μονάδων στα φαρμακεία και σε συνδυασμό με την προστασία του φαρμακείου του αυτοαπασχολούμενου φαρμακοποιού, η αξιοποίηση του δικτύου των φαρμακείων για συμβουλές πρωτοβάθμιας φροντίδας και πράξεις, οι οποίες θα μπορούν να εκτελούνται από τους φαρμακοποιούς, που θα έχουν βεβαίως την ειδική εκπαίδευση για αυτό. Βασικό στοιχείο της προσπάθειας που θα πρέπει να γίνει είναι να τονωθεί ο ρόλος του φαρμακοποιού σαν επιστήμονα και όχι του φαρμακείου εμπορικού καταστήματος.
Η πρόταση
Συνοψίζοντας λοιπόν τα συμπεράσματα που βγαίνουν από τις παραπάνω διαπιστώσεις και επιμέρους προτάσεις, η πρόταση της Νέας Αριστεράς για τη διάσωση και ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας αλλά και της καλύτερης εξυπηρέτησης των πολιτών την ώρα της ανάγκης, θα μπορούσε να είναι κατά τη γνώμη μου:
1. Άμεση ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας, Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και νοσοκομειακής περίθαλψης με προσλήψεις γιατρών και λοιπού προσωπικού. Προσλήψεις που θα ανταποκρίνονται στις καθημερινά αυξανόμενες ανάγκες που, δυστυχώς αντιμετωπίζει το σύστημα λόγω συνεχών αποχωρήσεων (15.000 κατ’ ελάχιστον που ίσως χρειάζεται να αναπροσαρμόζονται προς τα πάνω)
2. Αλλαγή υποδείγματος στο σύστημα υγείας, η ανάγκη της οποίας προκύπτει από την πρόσφατη εμπειρία της πανδημίας και την ανάγκη ενίσχυσης της προστασίας της δημόσιας υγείας. Αλλαγή υποδείγματος που θα αποσκοπεί στην πλήρη αξιοποίηση των δομών ΠΦΥ αλλά και στη δημιουργία νέων δομών δημόσιας υγείας, που θα μπορούν να βρίσκονται σε ετοιμότητα για την αντιμετώπιση των απειλών που θα προκύπτουν, την άμεση ενημέρωση των πολιτών, την άμεση και καλύτερη εξυπηρέτηση των ασθενών, αλλά και εκείνων που δεν μπορούν να μετακινηθούν από την κατοικία τους.
3. Άμεση έναρξη βελτίωσης των υποδομών δημόσιας υγείας με δημιουργία νέων εκεί που χρειάζεται. Η βελτίωση της ποιότητας των υποδομών αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την αξιοπρεπή περίθαλψη των ασθενών. Δεν είναι αποδεκτό τον 21ο αι. οι ασθενείς να χάνουν την αξιοπρέπειά τους όταν βρίσκονται στην ανάγκη να νοσηλευτούν.
4. Αύξηση των δαπανών δημόσιας υγείας σε ποσοστό που θα πλησιάζει τον μέσο όρο δαπανών της Ε.Ε., δηλαδή το 7,5% του ΑΕΠ.
5. Ευχερή πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα, που έχουν ανάγκη, και διασφάλιση της επάρκειας και της ευχερούς πρόσβασης στα φάρμακα υψηλού κόστους, που σώζουν ζωές. Ταυτόχρονα, σημαντική μείωση του ποσοστού επιβάρυνσης για την προμήθεια των συνταγογραφούμενων φαρμάκων με μηδενισμό της συμμετοχής για συγκεκριμένα χρόνια νοσήματα αλλά και για ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Απαραίτητη συνιστώσα μιας αριστερής φαρμακευτικής πολιτικής είναι ο αγώνας για την άρση των πατεντών των φαρμακευτικών ουσιών, ειδικά των πολύ ακριβών μοντέρνων φαρμάκων της σύγχρονης φαρμακευτικής τεχνολογίας. Η άρση αυτή, η οποία πρέπει να περιλαμβάνει και τα εμβόλια, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση ώστε να μπορούν οι χώρες να αντέχουν οικονομικά την απρόσκοπτη πρόσβαση όλων των ασθενών στο φάρμακο που έχουν ανάγκη και ειδικά στα θαυμαστά επιτεύγματα της σύγχρονης φαρμακευτικής τεχνολογίας.
Η Νέα Αριστερά έχει επίγνωση ότι δεν διεκδικεί άμεσα την κυβερνητική εξουσία η διάσωση όμως, του δημόσιου συστήματος υγείας βρίσκεται στα χέρια των κινημάτων των υγειονομικών και όλων των τμημάτων του ευαισθητοποιημένου ελληνικού λαού. Μόνο οι αγώνες για την υπεράσπιση, διάσωση και αναβάθμιση του δημόσιου συστήματος υγείας και τη διαφύλαξη της ελεύθερης, δωρεάν πρόσβασης σε όποιον έχει ανάγκη σε αυτή, μπορεί να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων σε προοδευτική κατεύθυνση που μαζί με μια κατάλληλη πολιτική πολιτικών και κοινωνικών συμμαχιών μπορεί να ξαναδώσει ελπίδα στη χώρα μας.