Την Τρίτη 23/01/2024, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) καταδίκασε απερίφραστα την Ελλάδα για μία από τις πιο ντροπιαστικές, ανήθικες στιγμές θεσμικού εκφασισμού των τελευταίων δεκαετιών: τη διαπόμπευση 32 γυναικών τον Απρίλιο του 2012.
Το ΕΔΔΑ έκρινε παράνομη την αναγκαστική αιμοληψία και ανίχνευση του ιού HIV στο πλαίσιο αστυνομικών επιχειρήσεων. Ακόμα, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου για την ιδιωτική ζωή, η οποία προκλήθηκε από την εισαγγελική διάταξη για τη δημοσιοποίηση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, της ταυτότητας, των φωτογραφιών και του ιατρικού απορρήτου. Το Δικαστήριο επιδικάζει στην Ελλάδα 70.000 ευρώ αποζημίωση στις προσφεύγουσες για ηθική βλάβη.
Απρίλιος 2012: O τότε υπουργός Υγείας, Ανδρέας Λοβέρδος, δήλωνε πως για λοιμώδη νοσήματα «θα υπάρχει ειδικός έλεγχος για τα άτομα που κάνουν χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών, καθώς και για τα εκδιδόμενα άτομα». Η «διάταξη Λοβέρδου» 39Α προκάλεσε επιχείρηση «σκούπα» στο κέντρο της Αθήνας όπου εκατοντάδες πρόσωπα συνελήφθησαν, υποβλήθηκαν σε εξαναγκαστικές εξετάσεις και ασκήθηκαν βαρύτατες διώξεις. Ανάμεσά τους και 32 οροθετικές γυναίκες που κατέληξαν στη φυλακή με κακουργηματικές κατηγορίες –αφού πρώτα οι αστυνομικές αρχές και τα Μέσα τις διαπόμπευσαν. Υπουργός Προστασίας του Πολίτης ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.
«Στο πλαίσιο αυτών των “επιχειρήσεων” υπήρξαν εκατοντάδες άτομα, στην πλειοψηφία τους cis γυναίκες, αλλά και τρανς άτομα τα οποία υπέστησαν εξευτελισμό και παραβίαση βασικών δικαιωμάτων τους: προσαγωγή, υποβολή σε αναγκαστικό τεστ ανίχνευσης ιού HIV, σύλληψη, δημοσιοποίηση των φωτογραφιών και ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων –για τις πρώτες 29 εξ αυτών– και παραπομπή με πολύ σοβαρές κατηγορίες κακουργηματικού χαρακτήρα για πολλές ή/ και πλημμεληματικού χαρακτήρα για άλλες. Όλες αθωώθηκαν πανηγυρικά στα ακροατήρια, όπου κατέπεσαν τα ανυπόστατα κατηγορητήρια», αναφέρει στην «Εποχή» η Ελένη Σπαθανά μία εκ των δικηγόρων των γυναικών και μέλος της Ομάδας Δικηγόρων για τα Δικαιώματα Προσφύγων και Μεταναστών.
Όμως, δεν ήταν μόνο η κατάφωρη παραβίαση δικαιωμάτων, αλλά και οι έωλες κατηγορίες που τις στιγματίζουν έως σήμερα. «Οι περισσότερες συνελήφθησαν σε πιάτσα τοξικοεξαρτημένων, δεν ήταν πιάτσες πορνείας. Ήταν τελείως αυθαίρετη η κατηγορία “εκδιδόμενες”. Μάλιστα, δυστυχώς τον χαρακτηρισμό αυτόν αναπαράγει και το δελτίο Τύπου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, γιατί διώχθηκαν ως “εκδιδόμενες” –ήταν ο ισχυρισμός της κυβέρνησης. Ωστόσο, αθωώθηκαν για όλες τις κατηγορίες. Σε καμία περίπτωση δεν προέκυψε ότι οι γυναίκες εκδίδονταν ή ότι είχαν μεταδώσει τον HIV έστω σε ένα θύμα. Δεν υπήρξε κανένας άνθρωπος να πει “εγώ κόλλησα από αυτές”. Δεν απεδείχθη σε καμία φάση», ξεκαθαρίζει η Ε. Σπαθανά.
«Σε λίγο: Οι φωτογραφίες των ιερόδουλων με aids», μετέδιδε τηλεοπτική εκπομπή το 2012. Δυστυχώς και σήμερα –μετά τις αθωωτικές αποφάσεις– ακούμε για τις «32 οροθετικές ιερόδουλες», αναπαράγοντας την ψευδή, στιγματιστική αφήγηση της τότε κυβέρνησης.
«Η καθυστερημένη δικαίωση των οροθετικών γυναικών από το ΕΔΔΑ μετά από 14 χρόνια από τη δημόσια διαπόμπευση και τη δίωξη και φυλάκισή τους στο όνομα μιας υποτιθέμενης προστασίας της δημόσιας υγείας, μας υπενθυμίζει την αξία και τη σημασία δράσεων αλληλεγγύης απέναντι στους πλέον ευάλωτους συνανθρώπους μας, όσο και δράσεων αντίστασης απέναντι σε μια πορεία ηθικής όσο και θεσμικής κατάπτωσης, στην οποία πρωτοστάτησαν πολιτικά πρόσωπα τα οποία συνεχίζουν να κατέχουν υπεύθυνες θέσεις στον δημόσιο χώρο. Η δημοσίευση τότε των φωτογραφιών των πλέον αδύναμων ανθρώπων ως στυγερών εγκληματιών θα στιγματίζει για πάντα τη δημόσια ζωή της χώρας μας και θα μας υπενθυμίζει το καθήκον αλληλεγγύης και αντίστασης στη βαρβαρότητα», δηλώνει στην «Εποχή» ο δικηγόρος Βασίλης Παπαδόπουλος, επίσης δικηγόρος των γυναικών και μέλος της Ομάδας Δικηγόρων.
Οι 32 γυναίκες αθωώθηκαν πλήρως στα ελληνικά και ευρωπαϊκά δικαστήρια. Δέκα εξ αυτών έχουν πεθάνει «στιγματισμένες». Δεν πρόλαβαν να ζήσουν την ηθική δικαίωση. Κανένας όμως εκ των δραστών δεν καταδικάστηκε ποινικά ή πολιτικά.