Πότε θα πάμε στο «τάδε» μέρος, λέμε μεταξύ μας για κάποιον προορισμό, που δεν έχουμε επισκεφτεί. Μερικές φορές αυτή η τοποθεσία βρίσκεται στα όρια της πόλης ή του χωριού μας. Έτσι κάθε καλοκαίρι λέω στον φίλο μου τον Γιάννη, «πότε θα πάμε στα Τοκμάκια»; Τα Τοκμάκια είναι μια ομάδα μικρονησιών στη βορειοανατολική ακτή της Λέσβου. Είναι ακατοίκητα, μόνο θαλασσοπούλια κάνουν τις φωλιές πάνω τους. Κάποτε οι κάτοικοι της κοντινής στεριάς πήγαιναν μερικά πρόβατα για να βοσκήσουν. Σήμερα τα καλοκαίρια αποτελούν τουριστικό προορισμό. Μικρά σκάφη πραγματοποιούν ημερήσιες εκδρομές κι οι τουρίστες κάνουν μπάνιο σε απάτητες παραλίες, τρώνε κάτι κι επιστρέφουν στα καταλύματά τους.
Τούτες τις μέρες, με τους άγριους βοριάδες των 8 μποφόρ, πάνω στη νησίδα Μπαρμπαλιάς βγήκαν 55 μετανάστες, τους οποίους παράλαβε το Λιμενικό και τους μετέφερε στη Μυτιλήνη. Προφανώς δεν ταξίδευαν με τουριστικό σκάφος για αναψυχή. Έφυγαν από τις χώρες τους για τους δικούς τους λόγους ο καθένας, η καθεμιά. Έστω κι αν ακούγεται τετριμμένο, οι άνθρωποι αυτοί δεν αφήνουν τις χώρες τους με ελαφριά την καρδιά, για ένα ταξίδι στο εξωτερικό, για αναψυχή και περιπέτεια.
Πίσω υπάρχουν πόλεμοι μεταξύ χωρών και εμφύλιοι, φυσικές καταστροφές. Αυτά έχουν φέρει πολιτικές, φυλετικές διώξεις, πείνα, δυστυχία. Στις περισσότερες από αυτές τις χώρες, πέρασαν άλλες «πολιτισμένες» χώρες ως κατακτητές, αποικιοκράτες. Σε κάποιες, αν όχι σε όλες, η αποικιοκρατία συνεχίζεται με σύγχρονο τρόπο. Πολυεθνικές εταιρείες εκμεταλλεύονται τον πλούτο των χωρών.
Κι απ' την άλλη μεριά της γης, είμαστε εμείς οι δυτικοί, τα κράτη κι οι διεθνείς οργανισμοί. Με κάποιους νόμους για την προστασία των μεταναστών, των προσφύγων, των ανθρώπων που μετακινούνται. Γιατί, όμως, όλα αυτά δεν είναι αποτελεσματικά; Γιατί όσο περνά ο χρόνος, η μαυρίλα μεγαλώνει; Ακούμε για μεγάλα χρηματικά ποσά που διατίθενται γι’ αυτό τον σκοπό. Αλλά το αποτέλεσμα είναι δυσανάλογα μικρό. Το βάρος πέφτει στις συνοριακές χώρες, τις ονομαζόμενες πρώτης υποδοχής. Σ' αυτές δημιουργούνται κέντρα φιλοξενίας, αλλά μάλλον κράτησης είναι. Κι αν για κάποιο διάστημα υπήρξε διαφορετικό ενδιαφέρον και αντιμετώπιση από μεριάς υπηρεσιών, αυτό παραμερίστηκε. Τώρα η αναφορά γίνεται για τι ποσά θα δοθούν και πόσα για φύλαξη συνόρων, για δομές εγκλεισμού, για επιστροφή σε άλλες χώρες, για πόσα άτομα θα μεταφερθούν σε κάθε χώρα με ποσοστώσεις. Λες και πρόκειται για προϊόντα προς αποθήκευση.
Ο κάθε άνθρωπος επιθυμεί να μείνει στον τόπο που γεννήθηκε και να επιστρέψει σ' αυτόν, αν κάποτε έφυγε. Στην ανάπτυξη των χωρών, των τοπικών κοινωνιών βρίσκεται η απάντηση στο θέμα – πρόβλημα της μετανάστευσης και της προσφυγιάς. Αν ο κάθε άνθρωπος είχε δουλειά στο χωριό του, δεν τον κυνηγούσαν για πολιτικούς και άλλους λόγους, ο κάθε Παναγιώτης, Χασάν, Μαρία, Φατμέ θα έμεναν σ' αυτό. Τα χωριά μας, η επαρχία δεν θα είχαν ερημώσει κι οι μετακινούμενοι του κόσμου θα έμεναν στη δικιά τους πατρίδα.
Μπορεί να γίνει αυτό σήμερα;