Με σεμνή τελετή, όπως θα της άξιζε, με ζυγισμένα λόγια, αλλά ζεστά και ουσιαστικά αποχαιρετήσαμε την Δευτέρα τη Φανή Πετραλιά. Έφυγε 89 ετών όρθια, δραστήρια αλλά και αναπάντεχα, σκορπίζοντας βαθιά λύπη. Αποχαιρετήσαμε τη μητέρα, με λίγα θερμά λόγια ο γιος της Κωνσταντίνος, με το λυπημένο βλέμμα του την αδελφή, ο Νίκος, συνάδελφοι όπως η πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ Μαρία Αντωνιάδου, ο πρόεδρος του ΕΔΟΕΑΠ Σταύρος Καπάκος, συνάδελφός της στον ALPHA Πέτρος Καρτσιώτης, η συντοπίτισσά της Εβίτα Κανέλλου-Τουφεξή και σύντροφοί της. Όλες και όλοι συνεισέφεραν κάτι ακόμη στην πολυσχιδή προσωπικότητά της.
Πορεύτηκε σε μια δύσκολη εποχή. Με αφετηρία το περιβάλλον της Εθνικής Αντίστασης, ο πατέρας της υπήρξε Εθνοσύμβουλος στις Κορυσχάδες και η μητέρα της υπεύθυνη αλληλεγγύης Ολυμπίας, συμμετείχε με διακριτό και διακριτικό τρόπο στους αγώνες της Αριστεράς, της Δημοσιογραφίας, του Φεμινισμού. Όλα αυτά, με τον χαρακτήρα, τη μόρφωση και την επαγγελματική της επάρκεια υπήρξαν εξοπλισμός για να εργαστεί υποδειγματικά για δεκαετίες σε ένα επάγγελμα με συνεχείς κινδύνους, εμπόδια, παγίδες αλλά και πειρασμούς.
Υπήρξε φίλη μας, της «Εποχής», το έδειχνε με τα γραπτά, την ενίσχυση, τις συμβουλές της. Εκφράζουμε ειλικρινή, θερμά συλλυπητήριά μας στον Κωνσταντίνο και τον Νίκο. Την αποχαιρετούμε κι εμείς με δύο αποσπάσματα από κείμενό της στην «Εποχή», για την αξέχαστη Λένα Δουκίδου.
Ήθελε μια ΕΣΗΕΑ σπίτι όλων των δημοσιογράφων
Αποχαιρετούμε σήμερα τη συντρόφισσα Φανή Πετραλιά. Της Δημοσιογραφίας και της Δεοντολογίας, του Πολιτισμού, των αγώνων για την υπεράσπιση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος, του Φεμινισμού και της Αριστεράς.
Συμμετείχε σε όλους τους μεγάλους δημοκρατικούς και κοινωνικούς αγώνες του μεταπολέμου. Στο περιβάλλον της ύστερης παράνομης ΕΠΟΝ, στον αντιδικτατορικό αγώνα μέσω του ΠΑΜ και την πολιτική-συνδικαλιστική δράση μετά τη Μεταπολίτευση με το διπλό στόχο της υπεράσπισης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος από την εργοδοτική εκμετάλλευση και τους πάσης φύσεως ευτελισμούς.
Αποχαιρετούμε τη μεγάλη φίλη που για πολλά χρόνια πρωτοστάτησε στο να γίνει η ΕΣΗΕΑ σπίτι όλων των δημοσιογράφων, να μην παραμείνει κλειστό κλαμπ του «περιούσιου» επαγγέλματος. Με τη συνείδηση ότι η κατοχύρωση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος αποτελεί προϋπόθεση για την κατοχύρωση του δικαιώματος του πολίτη στην απροκατάληπτη ενημέρωση. Παντού και πάντα η Φανή αντιδρούσε στην εμπορευματοποίηση της ενημέρωσης και του πολιτισμού.
Θυμόμαστε τη Φανή να δρα από τις γραμμές της Ανανεωτικής Ριζοσπαστικής Αριστεράς, ΚΚΕ Εσωτερικού, ΕΑΡ, Συνασπισμού, του ΣΥΡΙΖΑ και τελευταία να παρακολουθεί με ενδιαφέρον, αγωνία τις εξελίξεις που οδήγησαν στην ίδρυση της Νέας Αριστεράς.
Νίκος Φίλης
Η Φανή ήξερε τι ήθελε και πορευόταν ανάλογα
Ήταν ήρεμη και ήσυχη αλλά επίμονη, με ανησυχίες και δράση. Αστική η καταγωγή της. Είχε την αγωγή, την κουλτούρα της τάξης της και τη χρησιμοποίησε, την είχε βοηθό στην πορεία της, στη ζωή της την επαγγελματική, τη συνδικαλιστική, στην πολιτιστική παρουσία της.
Μορφωμένη, πράγμα που, δυστυχώς, δεν είναι γενικό γνώρισμα, χαρακτηριστικό στο επάγγελμά μας και που, όπως φαίνεται, δεν παύει συν τω χρόνω. Πορευτήκαμε μαζί κάποιες δεκαετίες στα συνδικαλιστικά πράγματα της Ένωσής μας. Ήταν στολίδι, όμορφη παρουσία στη διοίκηση της ΕΣΗΕΑ. Την είπαν κυρία της δημοσιογραφίας. Ο χαρακτηρισμός ανταποκρίνεται...Πορεύτηκε στην Αριστερά αλλά δεν μπέρδεψε πολιτική ένταξη και συνδικαλισμό, κράτησε τις αποστάσεις.
Η Φανή είχε και την αντιστασιακή δράση της, μέσα από τις γραμμές του Πατριωτικού Μετώπου, στη διάρκεια της δικτατορίας 1967-74.
Νίκος Κιάος
Συντρόφισσα, ήσουν καλή και άξια
Αγαπημένη μας Φανή. Συντρόφισσα από τα παλιά στους αγώνες για τη δημοκρατία και την κοινωνική απελευθέρωση. Διάβηκες τη ζωή σε όλες τις πτυχές της στον υπέρτατο βαθμό. Κερί αναμμένο για τη στενή σου οικογένεια, για τον γιο σου τον Κωνσταντίνο και τον αδελφό σου Νίκο. Πάντα παρούσα με γνώση, ευαισθησία και φρόνηση μπροστά στις προκλήσεις της εποχής μας, της Αριστεράς και της δημοσιογραφίας. Από παιδί, Φανή, μεγάλωσες στο περιβάλλον της Εθνικής Αντίστασης...
Μετείχες με τον δικό σου τρόπο στη μετεμφυλιακή ανασυγκρότηση της αριστεράς. Στην καταδίκη του εκλογικού πραξικοπήματος του 1961. Παρούσα και ενεργή στην άνοιξη της δεκαετίας του 1960. Για τη συμμετοχή σου στον αντιδικτατορικό αγώνα οδηγήθηκες στα κρατητήρια της Μπουμπουλίνας.
Σε όλη σου την επαγγελματική διαδρομή από τον περιοδικό και ημερήσιο Τύπο τίμησες τη δημοσιογραφία ως λειτούργημα...και απέσπασες την καθολική αποδοχή του χώρου μας και με τη στήριξη των αριστερών και προοδευτικών συναδέλφων αναδείχθηκες στα Συμβούλια της ΕΣΗΕΑ, της ΠΟΕΣΥ και του Μορφωτικού Ιδρύματος. Συνεπής στα προτάγματα της Αριστεράς συνέβαλλες στην αντιφατική και επώδυνη διαδικασία στην πορεία για την κοινωνική απελευθέρωση, για τον σοσιαλισμό με δημοκρατία και ισότητα, ατομική και συλλογική. Συντρόφισσα, ήσουν καλή και άξια, σε αποχαιρετούμε”.
Αριστείδης Μανωλάκος
Όταν μερικοί, με αρκετή αφέλεια….
Ήταν το καυτό καλοκαίρι επί κυβερνήσεως Τζανετάκη. Όταν μερικοί, με αρκετή αφέλεια, πιστέψαμε ότι μπορούσαμε να επηρεάσουμε τη διακομματική συμφωνία που με νόμο παραχωρούσε τη ραδιοτηλεόραση στους ήδη ιδιοκτήτες των εφημερίδων. Ελληνική πατέντα ραγδαίας ολιγοπωλιακής διαμόρφωσης των ΜΜΕ, με συνέπειες μοιραίες μέχρι σήμερα. Και ποιος ξέρει μέχρι πότε.
Μαζευτήκαμε οι Λένα Δουκίδου, Νίκος Τσαγκρής και η γράφουσα, η δικηγόρος Λίλα Χαμπίπη και οι πανεπιστημιακοί Νίκος Πετραλιάς και Κοσμάς Ψυχοπαίδης. Πήραμε χαρτί και μολύβι και γράψαμε επιστολή προς την πολιτική Επιτροπή του Συνασπισμού της Αριστεράς και Προόδου (ΕΑΡ μαζί και ΚΚΕ). Επισημαίνοντας ότι «…το πρόγραμμα του Συνασπισμού ορίζει ότι η κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου πρέπει να διασφαλίζει τον κοινωνικό χαρακτήρα της πληροφόρησης, να πλήττει τις προσπάθειες μονοπώλησης της από ιδιωτικό κεφάλαιο και να κατοχυρώνει τον κοινωνικό έλεγχο…».
Ανεβήκαμε τα σκαλιά στα γραφεία της Ομονοίας και την παραδώσαμε σε δύο επιφανή μέλη της Πολιτικής Επιτροπής που είπαν ότι θα την έθεταν στην Ολομέλεια. Απάντηση ποτέ δεν πήραμε. Τότε, με διαβήματα, στα χέρια, αρχίσαμε να τρέχουμε σε κομματικά γραφεία και υπουργεία, στους διαδρόμους της Βουλής. Όλα τα αυτιά κλειστά. Σε άρθρα μας στην «Αυγή», ο διευθυντής έβγαζε τα εισαγωγικά από την «ελεύθερη» τηλεόραση. Ενώ επίσης στην «Αυγή» σε ολοσέλιδες συνέχειες κονταροχτυπιόμουν με τον Λαφαζάνη.
Τη διακομματική αρμονία τάραξαν οι δημοσιογράφοι της ΕΑΡ που, κάνοντας έξαλλες τις ηγεσίες, μαζεύονταν –ήσαν πολλοί– βγάζοντας πύρινες ανακοινώσεις. Του ΚΚΕ, χαμηλόφωνα συμφωνούσαν, αλλά ανοιχτά δεν το έλεγαν. Υπήρξαν δύο ακόμη που δυνατά, αρθρογραφώντας, πήραν θέση εναντίον του προς ψήφιση νόμου. Ο Κώστας Παπαϊωάννου (της εφημερίδας «Το Ποντίκι») και ο Γιώργος Βότσης. Το ΔΣ της ΕΣΗΕΑ, η γνώμη του οποίου ζητήθηκε, είπε «ναι» με μόνο τη γράφουσα να λέει «όχι».
Τελικά ο νόμος, που (με πρόσχημα τη δημιουργία του με πήλινα πόδια ΕΣΡ) είχε συντάξει ο συνταγματολόγος Νίκος Αλιβιζάτος, πέρασε ως κατεπείγων, παμψηφεί (Συνασπισμός – ΝΔ – ΠΑΣΟΚ). Με μόνο το «όχι» του Κωστή Στεφανόπουλου.
* Απόσπασμα από κείμενό της στην «Εποχή», 31/1/2021, με τίτλο Φύλλα «ημερολογίου»