Πέντε χώρες της Μέσης Ανατολής ( Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κατάρ, Αίγυπτος και Ιορδανία) προσπάθησαν να χαράξουν έναν οδικό χάρτη, μετά τις ισραηλινές επιχειρήσεις στη λωρίδα της Γάζας. Το σχέδιο αυτό προβλέπει τη δημιουργία δύο κρατών, του Ισραήλ και της Παλαιστίνης και υποστηρίζεται, τουλάχιστον, φραστικά, λιγότερο ή περισσότερο από τις ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Κίνα και τη Ρωσία και έχει ως τίτλο: «δύο λαοί- δύο κράτη». Παρόμοια σχέδια έχουν ακουστεί κατ’ επανάληψη από τις 29 Νοεμβρίου 1947 μέχρι σήμερα, πολλά από τα οποία επικυρώθηκαν από αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφάλειας του ΟΗΕ, αλλά «παραμένουν στα χαρτιά».
Ποιες είναι οι αιτίες της μη υλοποίησης όλων αυτών των σχεδίων; 1) Τα αντικρουόμενα συμφέροντα μεταξύ των ελίτ των αραβικών κρατών, που δημιούργησαν φυγόκεντρες δυνάμεις και λειτουργούσαν κάθε φορά υπέρ του Ισραήλ. 2) Η αντιπαράθεση μεταξύ των παλαιστινιακών πολιτικών δυνάμεων, κυρίως μεταξύ της Φατάχ που συμμετέχει στην Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ) και ελέγχει τη Δυτική όχθη του Ιορδάνη και της Χαμάς που βρίσκεται στην εξουσία στη Γάζα, μετά τις εκλογές του 2006. 3) Η άρνηση του Ισραήλ που δεν δέχεται πλέον καμία συζήτηση για τα δύο κράτη. Αν και η κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει πλέον την υποστήριξη μικρού τμήματος του πληθυσμού, στο εσωτερικό του Ισραήλ υπάρχει μεγάλη αντίθεση σε ενδεχόμενη ανεξαρτησία του παλαιστινιακού κράτους. Ο ισραηλινός πρωθυπουργός προσπαθεί να ενισχύσει το κύρος του με ευρείας κλίμακας επιθέσεις εναντίον της Γάζας. Η κυβέρνησή του θεωρείται ως η δεξιότερη στην ιστορία του Ισραήλ. Δεν είναι όμως καθόλου σίγουρο, ότι η παραίτησή του θα φέρει πιο κοντά τη διευθέτηση του παλαιστινιακού, ούτε ότι θα απομακρυνθούν από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων τα ακροδεξιά και φονταμενταλιστικά στοιχεία. 4) Η στάση «ποντίου Πιλάτου» την οποία ακολουθούν κυρίως οι ΗΠΑ, που ενώ φραστικά υποστηρίζουν τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, στην πράξη δυναμιτίζουν τις σχέσεις μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών. Το 2017 η αμερικανική κυβέρνηση αναγνώρισε την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ. Σήμερα το Στέιτ Ντιπάρτμεν, αν και αναφέρει την αγριότητα του ισραηλινού στρατού εναντίον των αμάχων, συνεχίζει να μπλοκάρει κάθε διπλωματική προσπάθεια. Οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για την επίλυση της κρίσης του μεσανατολικού. Ένα μεγάλο τμήμα των αμερικανών πιστών είναι προτεστάντες-ευαγγελιστές, οι οποίοι διακατέχονται από φιλοισραηλινά αισθήματα. Η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν συνεχίζει να εξοπλίζει το Ισραήλ για να μη στραφούν προς το Ρεπουμπλικάνικο Κόμμα.
Γενοκτονία
Η γενοκτονία στη λωρίδα της Γάζας εμφανίζεται από την ισραηλινή κυβέρνηση ως σύγκρουση μεταξύ Ισραηλινών και Χαμάς και όχι μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Ο πόλεμος που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου είναι ο μεγαλύτερος σε διάρκεια στην ιστορία της αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο πλευρών. Ο ισραηλινός στρατός, αν και έχει υπό τον έλεγχό του το βόρειο τμήμα της Γάζας, συνεχίζει τις επιθέσεις του και προχωράει προς τον αποκλεισμό του νότιου τμήματος. Από την άλλη, συνεχίζονται οι αντεπιθέσεις με drones και πυραύλους προς το Τελ-Αβίβ και άλλες περιοχές του Ισραήλ. Η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα είναι ασύλληπτη. Εκτός από τις μεγάλες απώλειες κυρίως μεταξύ των παλαιστινίων αμάχων, τα πράγματα δεν είναι εύκολα για το Ισραήλ, του οποίου τα σχέδια στη Γάζα δεν είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η παλαιστινιακή πλευρά δηλώνει, ότι οι ισραηλινοί αιχμάλωτοι θα επιστραφούν αν γίνει κατάπαυση του πυρός. Το Ισραήλ σκόπευε ένα μέρος του πληθυσμού της Γάζας να μετεγκατασταθεί στην Αίγυπτο, κάτι που δεν έγινε.
Το δίλημμα
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου βρίσκεται πλέον μπροστά στο εξής δίλημμα: ή να συνεχίσει τον πόλεμο ή να καταλήξει στη φυλακή κατηγορούμενος για διαφθορά και για τα μεγάλα λάθη που επέτρεψαν την πυραυλική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023. Όσο συνεχίζονται οι επιχειρήσεις με τα πολλά θύματα μεταξύ των αμάχων, θα του είναι δύσκολο να πείσει τη διεθνή κοινότητα, ότι τα εγκλήματα πολέμου διαπράττονται με το πρόσχημα της αυτοάμυνας.
Το διεθνές δικαστήριο της Χάγης καλεί το Ισραήλ να λάβει όλα τα μέτρα για να σταματήσει η γενοκτονία στη λωρίδα της Γάζας. Η πρόεδρος του δικαστηρίου συμφώνησε με την αγωγή εναντίον του Ισραήλ που κατέθεσε η Νότια Αφρική, σύμφωνα με το άρθρο 9 της Σύμβασης περί γενοκτονίας. Αυτή η εξέλιξη αποτελεί μια νίκη, κατ’ αρχήν, για τους Παλαιστινίους, χωρίς να υποχρεώνεται το Ισραήλ να προχωρήσει σε κατάπαυση του πυρός.
Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή
Σήμερα η κατάσταση στη Μέση Ανατολή αλλά και διεθνώς είναι διαφορετική απ’ ότι ήταν στο παρελθόν. Γρήγορες πολεμικές επιχειρήσεις δεν πραγματοποιούνται, όπως το 1999 από το ΝΑΤΟ εναντίον της Γιουγκοσλαβίας, όταν ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς δεν είχε να περιμένει βοήθεια από πουθενά και έχασε το Κόσσοβο. Κάτι αντίστοιχο συνέβη το 2003, όταν η συμμαχία με επικεφαλής τις ΗΠΑ εισέβαλε στο Ιράκ και σε μικρό χρονικό διάστημα εξουδετέρωσε την αντίσταση των δυνάμεων του Σαντάμ Χουσεΐν. Γρήγορος πόλεμος δεν προέκυψε ούτε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, όπου παρά την υπεροπλία της Ρωσίας και τις τεράστιες απώλειες των ουκρανικών δυνάμεων, σύντομα θα συμπληρωθούν δύο χρόνια. Ο επικεφαλής του γενικού επιτελείου στρατού του Ισραήλ Γκέρτσι Χαλεβί δήλωσε, ότι «ο πόλεμος στη λωρίδα της Γάζας θα συνεχιστεί για πολλούς μήνες». Σύμφωνα με το κανάλι Sky News Arabia θα γίνει προσωρινή κατάπαυση του πυρός από 11 Μαρτίου-9 Απριλίου, κατά τη διάρκεια του ραμαντάν. Έχουν προκύψει, εν τω μεταξύ, νέα δεδομένα. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έγιναν μέλη των BRICS, η κυβέρνηση του Ιράκ ζητάει την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων και στις ΗΠΑ ακούγεται όλο και πιο συχνά, ότι θα πρέπει να αποχωρήσουν τελείως οι αμερικανικές δυνάμεις από τις κουρδικές περιοχές στη Συρία. Οι αμερικανικές βάσεις στο Ιράκ και την Ιορδανία δέχτηκαν 130 επιθέσεις από τις 17 Οκτωβρίου μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου, σύμφωνα με το Πεντάγωνο, το οποίο κατηγορεί και απειλεί την Τεχεράνη. Οι Χούθι συνεχίζουν τις επιθέσεις εναντίον πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα. Η αμερικανική πλευρά φοβάται μια νέα άτακτη αποχώρηση από την περιοχή, όπως συνέβη με το Αφγανιστάν.