Το αγροτικό ζήτημα στην Ελλάδα αποτέλεσε διαχρονικά ένα πρόβλημα προς επίλυση που κάθε κυβέρνηση έχει κληθεί να διαχειριστεί, ήδη από τον προηγούμενο αιώνα. Μια σειρά από κρατικές και ευρωπαϊκές παρεμβάσεις έχουν πραγματοποιηθεί για να βελτιωθεί η αγροτική παραγωγή και οι ζωές των αγροτών, παρόλα αυτά παρατηρούμε ότι για ένα ακόμα έτος οι αγρότες/τισσες βγαίνουν στους δρόμους με πολύμορφες και μαζικές κινητοποιήσεις, διεκδικώντας μάλλον τα αυτονόητα.
Στην παρούσα συνθήκη ο αγροτικός τομέας στη χώρα βρίσκεται αντιμέτωπος με σημαντικές προκλήσεις, ενώ η κατάσταση στην πληγείσα από τον τυφώνα Daniel Θεσσαλία καθιστά επιτακτική την ανάγκη για άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων. Οι αγρότες διαμαρτύρονται για το υψηλό κόστος παραγωγής, το οποίο οι τρέχουσες τιμές των προϊόντων τους δεν κατορθώνουν να καλύψουν, αλλά και για τις καθυστερήσεις στην καταβολή των αποζημιώσεων και την υλοποίηση των αναγκαίων έργων ανασυγκρότησης και αποκατάστασης των ζημιών.
Από την πλευρά της, η κυβέρνηση επιχειρεί να αντιμετωπίσει τις διαμαρτυρίες, προβαίνοντας σε σειρά δεσμεύσεων και ανακοινώσεων. Όσον αφορά στον ΕΛΓΑ, ανακοινώθηκε ότι οι προκαταβολές για τις υπόλοιπες καλλιέργειες θα καταβληθούν στις 10 Φεβρουαρίου 2024, ενώ οι τελικές αποζημιώσεις αναμένεται να εκταμιευθούν στις 30 Ιουνίου του ίδιου έτους, με τις τελικές τιμές να διαμορφώνονται βάσει των πορισμάτων των εκτιμήσεων. Ωστόσο, πληροφορίες στον Τύπο αναφέρουν ότι, παρά τις κυβερνητικές υποσχέσεις, δεν έχουν βρεθεί τα απαραίτητα κονδύλια για την κάλυψη των αποζημιώσεων του ΕΛΓΑ για τις ζημιές από τις πλημμύρες του Σεπτεμβρίου, με αποτέλεσμα να αποφασιστεί οριζόντια περικοπή 35% των αποζημιώσεων, λόγω ελλείψεων στα ταμειακά διαθέσιμα του οργανισμού. Παράλληλα, οι αντιδράσεις των αγροτών εντείνονται και στο πεδίο της καταβολής ενισχύσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, μετά το «φιάσκο» του περασμένου φθινοπώρου. Η κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας τα προβλήματα, προχώρησε στην καρατόμηση της διοίκησης του οργανισμού, διαβεβαιώνοντας ότι η περίοδος των λαθών και της αδιαφάνειας έχει πλέον ξεπεραστεί. Οι αγρότες, από την πλευρά τους, παραμένοντας δύσπιστοι, επιμένουν στην ανάγκη για άμεση και δίκαιη επίλυση των ζητημάτων που τους απασχολούν, υπογραμμίζοντας ότι οι καθυστερήσεις και οι μειώσεις στις αποζημιώσεις και τις ενισχύσεις θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωση των εκμεταλλεύσεων τους και, κατ' επέκταση, την αγροτική οικονομία της χώρας. Ακόμα, διαμαρτύρονται προτάσσοντας την αναγκαιότητα για μείωση του κόστους παραγωγής, διεκδικώντας παράλληλα αφορολόγητο πετρέλαιο, πλαφόν στην τιμή του αγροτικού ρεύματος, την κατάργηση του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, την κατάργηση του ΦΠΑ στα μέσα και τα εφόδια, τη διασφάλιση κατώτατων εγγυημένων τιμών που θα ανταποκρίνονται στο κόστος παραγωγής, διασφαλίζοντας παράλληλα εισόδημα επιβίωσης και προσιτές τιμές των προϊόντων στη λαϊκή κατανάλωση. Τέλος, επανέρχεται όπως κάθε χρόνο στα αιτήματά τους, η μη εφαρμογή των περικοπών στις ενισχύσεις/επιδοτήσεις που επιβάλλει η νέα ΚΑΠ της ΕΕ. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι στα πάγια και δομικά προβλήματα του αγροτικού χώρου έρχονται να προστεθούν νεοεμφανιζόμενα, που σχετίζονται άμεσα με τις φυσικές καταστροφές των τελευταίων μηνών και τις πολιτικές λιτότητας που υιοθετούνται τόσο σε εθνικό, όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Την ίδια στιγμή, σε μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες οι αγρότες/τισσες βρίσκονται στο επίκεντρο μιας κλιμακούμενης εξέγερσης. Από τη Γαλλία έως την Ισπανία και από τη Γερμανία μέχρι τις πεδιάδες της Ουκρανίας, η φωνή τους ενώνεται σε μια κοινή διαμαρτυρία κατά της ασφυκτικής γραφειοκρατίας, των μειωμένων επιδοτήσεων και του άδικου ανταγωνισμού.
Στη Γαλλία, τη στιγμή που γράφονται τα παρακάτω, περίπου 10.000 διαδηλωτές έχουν αποκλείσει πάνω από 100 σημεία στη χώρα, εκφράζοντας την αγανάκτησή τους για τις πολιτικές που θέτουν σε κίνδυνο την αγροτική οικονομία. Ανάλογες κινητοποιήσεις παρατηρούνται και στην Ισπανία, όπου οι αγρότες καταγγέλλουν την ασφυκτική γραφειοκρατία και την ανάγκη για μια πιο φιλική προς τον αγροτικό τομέα πολιτική. Μάλιστα αγροτικές ενώσεις στην Ισπανία ζητούν μετριασμό και απλούστευση της ΚΑΠ και ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης σε επίπεδο ΕΕ.
Στη Γερμανία, οι αγρότες αντιδρούν έντονα στην κατάργηση επιδοτήσεων που σχετίζονται με το κόστος του αγροτικού πετρελαίου, καθώς και στην αυξημένη τιμή παραγωγής λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Η πιθανότητα ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ φαίνεται να φέρνει επιπλέον ανησυχίες για τον ανταγωνισμό από τα ουκρανικά προϊόντα, αυξάνοντας την αβεβαιότητα για το μέλλον της ευρωπαϊκής αγροτικής παραγωγής. Οι «διάδρομοι αλληλεγγύης» που δημιουργήθηκαν για να στηρίξουν το Κίεβο με έσοδα από τις αγροτικές εξαγωγές, κυρίως σιτάρι, έχουν οδηγήσει στην εισροή ουκρανικών προϊόντων στις αγορές των γειτονικών χωρών, επηρεάζοντας αρνητικά τις τιμές της τοπικής παραγωγής. Στην Πολωνία, οι αγρότες μιλούν για «αθέμιτο ανταγωνισμό» και έχουν ακόμη καταλήξει σε αποκλεισμό των συνοριακών περασμάτων με την Ουκρανία, στήνοντας μπλόκα σε κομβικά σημεία. Οι κυβερνήσεις στην ανατολική ΕΕ ζητούν ακόμη και την επιβολή φόρων στις εισαγωγές ουκρανικών προϊόντων.
Οι πρόσφατες διαμαρτυρίες των αγροτών αποτελούν ζωντανή απόδειξη της πολυπλοκότητας και της διαφορετικότητας των αναγκών που χαρακτηρίζουν τον αγροτικό τομέα σε κάθε χώρα. Πέραν, όμως, των διαφοροποιήσεων στα αιτήματα τους, κάτω από το σύνθημα «no farmers, no food, no future» εκφράζεται η ουσιαστική συνέπεια στις βασικές τους ανησυχίες. Τα ζητήματα που ανακύπτουν από την εφαρμογή των πολιτικών της ΚΑΠ, οι αυξανόμενες τιμές στο πετρέλαιο, καθώς και οι επιπτώσεις από την κρίση στην Ουκρανία, αποτελούν κοινά σημεία των διαμαρτυρόμενων αγροτών και επισημαίνουν την αναγκαιότητα για στρατηγικές που θα ενισχύουν τη βιωσιμότητα και θα προωθούν την ευημερία των αγροτικών πληθυσμών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.