Παντελής Μπουκάλας «Ο Πέτρος της Μάνης και το φάσμα των φατριών», εκδόσεις Άγρα, 2023
Πολυγραφότατος, ο ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και μελετητής του δημοτικού τραγουδιού, αλλά και αρθρογράφος και βιβλιοκριτικός σε εφημερίδες, ο Παντελής Μπουκάλας (Λεσίνη Μεσολογγίου, 1957) στο καινούργιο βιβλίο ασχολείται με την επανάσταση του 1821. Το «Ο Πέτρος της Μάνης και το φάσμα των φατριών» με τον διευκρινιστικό υπότιτλο «Ένας διπλός μονόλογος» είναι ένα θεατρικό έργο, ένας μονόλογος με έναν μοναδικό πρωταγωνιστή, τον Απόστολο Μαυρογένη (συγγενή της Μαντώς Μαυρογένους), έναν ηλικιωμένο γιατρό, σπουδασμένο στην Ιταλία, ο οποίος κάθεται μπροστά σε ένα γραφείο με βιβλία, ενθυμήματα από τον Αγώνα, όπως λέει, δηλαδή από την Επανάσταση, ενώ πίσω υπάρχει μια βιβλιοθήκη. Βρέθηκε στο Ναύπλιο και γνώρισε τον μπέη της Μάνης, όταν χρειάστηκε να κουράρει τη γυναίκα του. Τον πήγαν στον πύργο των Μαυρομιχαλαίων στην Τσίμοβα που αργότερα την είπαν Αρεόπολη, όπου έκανε συζητήσεις με τον Πέτρο Μαυρομιχάλη.
Καθώς ο ήρωας μονολογεί, πιάνει ένα χειρόγραφο ή ένα βιβλίο και αρχίζει την ανάγνωση. Διαβάζει πρώτα τα λόγια του Πετρόμπεη, ο οποίος αναφέρεται στη συμμετοχή του στην Επανάσταση:
«Στις δεκαεφτά του Μάρτη, έτος 1821, μαζευόμαστε στην Τσίμοβα όλοι οι προεστοί της Μάνης. Μπαίνω στον Αγώνα, τους λέω. Μπορεί να ’χω κι εγώ τους φίλους μου, καθώς άλλοι, πως δεν έχουν γίνει όλες οι προετοιμασίες, μα η Αρχή το αποφάσισε. Για τις 25 του Μάρτη. Θα κινήσω κι εγώ θα χάσω πλούτη κι ανέσεις; Να χάσω. Παρά να χαθούμε όλοι μαζί. Τετρακόσια χρόνια πια. Νισάφι».
Αρχίζει, λοιπόν, η Επανάσταση κι ο γιος του Πετρόμπεη, ο Ηλίας, στις 22 Μαρτίου μπαίνει στην Καλαμάτα με τους Μανιάτες του. Ο ίδιος ορίστηκε πρόεδρος της Μεσσηνιακής Γερουσίας και πρώτη του δουλειά ήταν να στείλει στις αυλές της Ευρώπης επαναστατική προκήρυξη. Κι έπειτα βρέθηκε στο Μεσολόγγι, το οποίο πολιορκούσαν οι στρατοί του Ομέρ Βρυώνη και του Κιουταχή. Κι όταν έπεσε το Μεσολόγγι ο Πετρόμπεης καταλήφθηκε από θλίψη. Διαβάσουμε τον μονόλογό του: «Στα εφτά χρόνια του πολέμου ήταν πολύ ο θάνατος. Του σπιτιού, της Μάνης, της πατρίδας».
Κι ύστερα έφθασε στην Ελλάδα ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος ανέλαβε την ηγεσία της ελεύθερης πλέον χώρας. Πρόεδρος τότε του Εκτελεστικού ήταν ο Πετρόμπεης. Ο κερκυραίος διπλωμάτης όμως, αρνήθηκε να δώσει πολιτικό ρόλο στον Μανιάτη οπλαρχηγό, αλλά και στους υπόλοιπους. Οι Πελοποννήσιοι και οι Μανιάτες, οι οποίοι είχαν ρισκάρει την περιουσία τους για χάρη του αγώνα, είχαν άλλα σχέδια και επιθυμίες. Διαβάζουμε τον μονόλογο του Μαυρογένη: «Ένα κομμάτι του μυαλού τους όμως, σκοτεινό κι ατίθασο, υπολόγιζε πως η θυσία τους δεν θα έμενε χωρίς αμοιβή». Προσδοκούσαν να αντικαταστήσουν τους Τούρκους πασάδες.
Το αποτέλεσμα ήταν να δολοφονηθεί ο Καποδίστριας από δύο συγγενείς του φυλακισμένου Μαυρομιχάλη, τον Γιώργη, τον γιο του, και τον Κωσταντή, τον αδελφό του, στο Ναύπλιο τον Σεπτέμβριο του 1931. Κι αυτό για λόγους εκδίκησης, επειδή ο κυβερνήτης έβαλε στη φυλακή τον Πετρόμπεη κι αρνιόταν να τον βγάλει.
Στο πολυσέλιδο Επίμετρό του, ο Παντελής Μπουκάλας δίνει ένα σωρό πληροφορίες για τους δύο βασικούς ήρωές του, τον Πετρόμπεη και τον Απόστολο Μαυρογένη. Σημειώνει πως στον Πέτρο της Μάνης, ο λόγος είναι μυθοπλαστικός, θεμελιωμένος όμως στα ιστορικά ντοκουμέντα, τα δημοτικά τραγούδια και τις ιστοριογραφικές αναψηλαφήσεις. Και καταλήγει στη διευκρίνιση πως το βιβλίο του δεν αποτελεί διάβημα απομυθοποίησης ή αποκατάστασης: «Είναι η αναψηλάφηση ενός απίστευτου θαύματος, της Επανάστασης, και της βαθιά τραυματικής συνέχειάς της».