Οι τρείς πυλώνες της Γερμανίας καταρρέουν: οικονομικός νεοφιλελευθερισμός, ελεύθερη αγορά, δόγμα της τάξης. Το ακροδεξιό AfD επιχειρεί να εμφανιστεί ως το κόμμα που θα ανοικοδομήσει τη χώρα, με τα δημοσκοπικά του ποσοστά να μπαίνουν στην ζώνη της κυβερνησιμότητας.
Ίσως καμία άλλη χώρα της Ευρώπης και της ΕΕ να μην έχει επηρεαστεί τόσο δομικά από τις πολλαπλές κρίσεις της δεκαετίας που διανύουμε (covid, πόλεμος στην Ουκρανία και στην Γάζα, πληθωρισμός) όσο η Γερμανία. Και δη σε όλα τα επίπεδα: στο πολιτικό, το κοινωνικό, το οικονομικό. Για πρώτη φορά τις τελευταίες δεκαετίες, η χώρα μοιάζει να μην μπορεί να βγει από την κρίση, με την πλειονότητα των πολιτών να ανησυχεί για το μέλλον του. Τα μεσαία κοινωνικά στρώματα ζουν τον εφιάλτη του «τέλους της ευημερίας τους».
Ο φωτεινός σηματοδότης έσβησε νωρίς.
Η τρικομματική ομοσπονδιακή κυβέρνηση με τους Σοσιαλιστές του SPD, τους Πράσινους του Die Grunnen και τους Φιλελευθέρους του FDP ουσιαστικά κατέρρευσε πριν σταθεροποιηθεί. Πολύ περισσότερο δρουν τα κόμματα το καθένα για τον εαυτό του, παρά η κυβέρνηση να εμφανίζεται ως πολιτική και διαχειριστική ενότητα. Ο δε Καγκελάριος Σόλτς ξοδεύει περισσότερη ενέργεια να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα στους κυβερνητικός του εταίρους παρά να οδηγήσει τη χώρα του σε αυτήν την ούτως ή άλλως τρικυμιώδη περίοδο τόσο εσωτερικά όσο και κυρίως διεθνώς – γεωστρατηγικά. Μερικοί κρίσιμοι σταθμοί:
· Βίαιη ενεργειακή απεξάρτηση από την φτηνή ρωσική ενέργεια. Παρά το γενναίο πρόγραμμα στήριξης των νοικοκυριών και της βιομηχανίας, το σοκ δεν αποφεύχθηκε. Η γερμανική βιομηχανία απώλεσε σε μια κρίσιμη γεωστρατηγικά εποχή – πόλεμος στην Ουκρανία, σύγκρουση Κίνας με τις ΗΠΑ, κρίση στην μέση Ανατολή, κρίση στην διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων– το βασικό της στρατηγικό πλεονέκτημα, την φτηνή ενέργεια. Αποτέλεσμα, η μείωση της ανταγωνιστικότητάς της και η μετακόμιση εκτός της χώρας, κυρίως προς ΗΠΑ, κρίσιμων παραγωγικών μονάδων. Η κρίση τιμών καταναλωτή και πληθωρισμού που έφερε η ακριβή ενέργεια, ξύπνησε εφιαλτικές μνήμες στους κατοίκους της χώρας, θυμίζοντας τους εποχές πριν την ευημερία των τελευταίων δεκαετιών.
· Πρόβλημα στον κρατικό προϋπολογισμό. Ακούγεται ίσως απίστευτο, όμως είναι γεγονός. Η Γερμανία λειτουργεί αυτή την περίοδο με «προϋπολογισμό έκτακτης ανάγκης». Το ανώτατο δικαστήριο ακύρωσε τον τακτικό προϋπολογισμό, εφαρμόζοντας την συνταγματική επιταγή για μηδενικά ελλείματα (φρένο χρέους). Στην προσπάθειά της ο «φωτεινός σηματοδότης» να βρει τα 60 δισ. ευρώ που της λείπουν, προχώρησε σε περικοπές στην στήριξη του πρωτογενούς τομέα, υπό το μανδύα μάλιστα της ενίσχυσης της πράσινης πολιτικής, γεγονός που έβγαλε δυναμικά τους γερμανούς αγρότες στον δρόμο, αθροίζοντας ακόμη ένα κοινωνικοπολιτικό πρόβλημα στον τόπο.
· Η αλλαγή του αμυντικού δόγματος της χώρας. Στην ιστορική ομιλία του στο γερμανικό Κοινοβούλιο, για την «αλλαγή εποχής», Zeitenwende, στις 27 Φεβρουαρίου του 2022, ο Σόλτς ανακοίνωσε το αστρονομικό ποσό των πολεμικών δαπανών από 100 δισ. ευρώ. Έτσι, η Γερμανία για πρώτη φορά δαπανά πάνω από 2% του προϋπολογισμού της για τον στρατό, ανταποκρινόμενη στην νατοϊκή επιταγή. Χρειάστηκε να αλλάξει την υπουργό άμυνας (SPD) για να βρει στον σημερινό υπουργό Πιστόριους, μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, τον άνθρωπο που θα αλλάξει και πολιτικά το δόγμα. Ο γερμανικός στρατός παύει να είναι «ειρηνικό» κατασκεύασμα της μεταπολεμικής Γερμανίας και μετασχηματίζεται σε κανονικό στρατό έτοιμο να υποστηρίξει όχι μόνο την άμυνα της χώρας, αλλά και τα νατοϊκά επεκτατικά σχέδια. Την ίδια μετάλλαξη παρατηρούμε και στον γερμανό Καγκελάριο. Από τον «αναβλητικό» στην αρχή του ρωσο-ουκρανικού πολέμου Σόλτς, περάσαμε στον επισπεύδοντα, όπως έδειξε η τελευταία του επίσκεψη στις ΗΠΑ.
Τεκτονικές μετατοπίσεις στο πολιτικό τοπίο
Όλα τα παραπάνω οδήγησαν στη δημοκοπική κατάρρευση της κυβέρνησης και των κομμάτων που την απαρτίζουν. Η εικόνα των κυλιόμενων κυριακάτικων δημοσκοπήσεων των τελευταίων βδομάδων είναι κραυγαλέα. Το Σοσιαλιστικό κόμμα χάνει περισσότερες από 10 μονάδες, από 25,7% στις τελευταίες εκλογές καταγράφει 14-16% στις μετρήσεις. Οι Πράσινοι «διασώζονται» με απώλειες γύρω στο 3%, από 14,8% στο 12-13%, ενώ Φιλελεύθεροι καταποντίζονται στην εκτός Βουλής περιοχή, από 11,5% στις εκλογές στο 3,5-4% στις τρέχουσες μετρήσεις. Ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες δεν υπήρξε ανάλογη δημοκοπική κατάρρευση γερμανικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης.
Μεγάλοι κερδισμένοι είναι αφενός οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) με επικεφαλής τον ακραίο Φρίντριχ Μέρτς που από το 24,1% των εκλογών ανεβαίνει στο 31-32% και αφετέρου φυσικά το ακροδεξιό, ομοφοβικό και ρατσιστικό κόμμα «Εναλλακτική για την Γερμανία» (AFD) που βλέπει τα ποσοστά του να μπαίνουν στην ζώνη της κυβερνησιμότητας. Το 10,3% των εκλογών κινείται σήμερα στην περιοχή του 21-22% σε εθνικό επίπεδο. Η πρόσφατα διασπασμένη Αριστερά (Die Linke), δεν καταφέρνει να καρπωθεί τις απώλειες του SPD και ακροβατεί στο μεταίχμιο της εισόδου στο Κοινοβούλιο. Από 4,9% στο 3,5-4%.
Εκλογική χρονιά
Το 2024 είναι κρίσιμη εκλογική χρονιά για την Γερμανία. Εκτός από τις Ευρωεκλογές τον Ιούνιο, ο Σεπτέμβριος είναι ο εκλογικός μήνας που θα αλλάξει πιθανόν την Χώρα. Στα κρατίδια Βρανδεμβούργο, Σαξονία και Θουριγγία, όλα στην Ανατολική Γερμανία, το AFD είναι με απόσταση το πρώτο κόμμα καταγράφοντας ποσοστά πάνω από 30-32%. Αν αυτά επιβεβαιωθούν στις εκλογές, τότε μιλάμε για νέα κατάσταση πραγμάτων. Για τις τρεις αυτές εκλογές, αναλυτικά στο επόμενο φύλλο.