Δείκτης οι εκλογές σε Θουριγγία, Μαγδεμβούργο και Σαξονία τον ερχόμενο Σεπτέμβρη
Το 2024 έχει χαρακτηριστεί ως «η σούπερ εκλογική χρονιά» του πλανήτη. Σε περισσότερες από 60 χώρες, ανάμεσά τους οι ΗΠΑ, η ΕΕ, η Ρωσία, η Ινδία και το Πακιστάν, θα γίνουν εκλογές φέτος. Πάνω από 3,6 δισ. ψηφοφόρων (το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού) θα προσέλθουν στις κάλπες. Ποτέ άλλωστε στο παρελθόν δεν ψήφισαν τόσοι πολλοί άνθρωποι σε μια χρονιά.
Και αν για τον πλανήτη έχουν κρίσιμη σημασία οι εκλογές των ΗΠΑ με πιθανή την εκλογή Τραμπ, ιδιαίτερη σημασία έχουν για την Γερμανία και την Ευρώπη οι περιφερειακές εκλογές στα τρία ομόσπονδα κρατίδια της ανατολικής Γερμανίας, την Θουριγγία, το Μαγδεμβούργο και την Σαξονία. Εξηγούμαι:
Μπορεί να μοιάζει λογικό άλμα η διαπίστωση ότι τοπικές εκλογές σε τρία όχι και τόσο μεγάλα από πληθυσμιακή άποψη γερμανικά κρατίδια, επηρεάζουν την Γερμανία συνολικά και την Ευρώπη, η ανάλυση όμως των ποιοτικών πολιτικών τους χαρακτηριστικών, μιλούν για το αντίθετο.
Μετατόπιση προς τον λαϊκισμό και την ακροδεξιά
Στην Θουριγγία έχουμε τον μοναδικό τοπικό κυβερνήτη από την Αριστερά (Die Linke), Bodo Ramelow, ο οποίος ηγείται της τρικομματικής κυβέρνησης μειοψηφίας από το Die Linke, το SPD και το Grünen(Πράσινοι). Στο Βρανδεμβούργο κυβερνά τρικομματικός συνασπισμός από τους Σοσιαλδημοκράτες, Χριστιανοδημοκράτες και τους Πράσινους με επικεφαλής τον Dietmar Woidke (SPD). Αντίστοιχα, στη Σαξονία έχουμε τα ίδια κόμματα στην κυβέρνηση με επικεφαλής τον Michael Kretschmer (CDU).
Η πολιτικά κρίσιμη εξέλιξη είναι η τεράστια δημοσκοπική άνοδος του ακροδεξιού και ξενοφοβικού AfD. Το μέγεθός της είναι τέτοιο που δίκαια υπάρχει μεγάλη ανησυχία στην κοινωνία αλλά και στον πολιτικό κόσμο, ότι μπορούν να οδηγηθούν σε κυβερνήσεις που να περιλαμβάνουν και το AfD.
Η δεύτερη σημαντική πολιτική εξέλιξη είναι η ίδρυση του Κόμματος Sahra Wagenknecht BSW αλλά και η μείωση των εκλογικών ποσοστών του Die Linke. Ας τα δούμε αναλυτικά: Στο Βρανδεμβούργο το AfD προηγείται με 28%, ακολουθούμενο από το CDU 18%, το SPD 17%, Πράσινοι 8%, Φιλελεύθεροι 3%, Αριστερά 6% και BSW 13%. Στην Σαξονία η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη. Το AfD εκτοξεύεται στο 35%, με το CDU να αγγίζει το 30%, οι Πράσινοι με τους Σοσιαλδημοκράτες να καταρρέουν στο 7% έκαστο και η Αριστερά με 4% να παλεύει την είσοδο της στο Κοινοβούλιο. Το BSW από την πρώτη του καταγραφή φτάνει το 8%. Στην Θουριγγία η κατάσταση είναι ακόμη πιο περίπλοκη. Τόσο εξαιτίας του γεγονότος ότι εκεί έχουμε τον μοναδικό πρωθυπουργό από την Αριστερά, έχουμε ήδη κυβέρνηση μειοψηφίας και ο επικεφαλής του AfD έχει κατηγορηθεί και προσωπικά για τις ακροδεξιές του θέσεις. Εδώ η ακροδεξιά είναι πρώτη με διαφορά στις δημοσκοπήσεις με 31%, ακολουθούμενο από το CDU με 20%. SPD 6%, Πράσινοι 5%, FDP 3%. Το Die Linke καταγράφει 15%, έχει όμως υπερκεραστεί από το BSW που μετριέται γύρω στο 17%.
Πώς και γιατί φτάσαμε ως εδώ
Είναι πράγματι πολύ κρίσιμο και ενδιαφέρον το ερώτημα: Πώς είναι δυνατόν η κοινωνία και οι ψηφοφόροι της πρώην Ανατολικής Γερμανίας των οποίων η αντιφασιστική παιδεία και αντίληψη ήταν θεμελιώδες συστατικό της κοινωνικής τους συνοχής, σήμερα να είναι πλειοψηφικά οπαδοί ενός λαϊκίστικου, ξενόφοβου και ακροδεξιού μορφώματος όπως το AfD. Η απάντηση είναι ακόμη πιο δύσκολη και κυρίως σύνθετη. Η ενοποίηση της Γερμανίας, BRD-DDR, δεν συνέβη ποτέ στην πραγματικότητα. Πολύ περισσότερο, αυτό που πραγματικά έγινε, είναι η απορρόφηση της Ανατολικής Γερμανίας από την Δυτική. Μάλιστα με όρους Wolfgang Schäuble και από την μήτρα του ελληνικού ΤΑΙΠΕΔ, την καταραμένη για αυτούς Treuhand. Ο δημόσιος πλούτος της DDR ξεπουλήθηκε συμβολικά για ένα μάρκο, η περιοχή υπέστη απόλυτη αποβιομηχάνιση, η ανεργία παραμένει σταθερά πολύ πάνω από το ποσοστό της Δυτικής Γερμανίας. Το επιστημονικό και το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό μετακινήθηκε προς τις δυτικές περιοχές της Γερμανίας, αλλά και στο εξωτερικό. Η νεολαία έχασε το όραμά της. Κυρίως όμως αυτό που διαμορφώνει τη σημερινή συνείδηση των πολιτών στις επαρχίες της πρώην DDR,είναι η διάψευση του ονείρου της επανένωσης με την «πατρίδα». Η διαπίστωση δηλαδή ότι οι «αδερφοί» δυτικογερμανοί απλά τους εκμεταλλεύτηκαν πολύ πιο κυνικά από το καθεστώς που βίωναν πριν το 1989. Στην ουσία παραμένουν μέχρι σήμερα οι Osis, «οι ανατολικοί». Αόρατοι και προδομένοι από το πολιτικό σύστημα. Το καλύτερο κοινωνικό υπόστρωμα για να καλλιεργήσει η ακροδεξιά και το AfD τους σπόρους του.
Θα γίνει το AfD κυβερνητικό κόμμα;
Αυτό είναι το φάντασμα που πλανάται πλέον επάνω από ολόκληρη την Γερμανία και όχι μόνο τα τρία κρατίδια που έχουν εκλογές τον επόμενο Σεπτέμβρη. Είναι πολύ πιθανόν με βάση τις εξελίξεις, σε κάποιο από τα τρία να προκύψει συμμετοχή του στην κυβέρνηση. Εάν αυτό το ταμπού σπάσει, τότε είναι ζήτημα χρόνου να δούμε το AfD και στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας. Η απόφαση του CDU να αποκλείει κυβερνητική συνεργασία με το Die Linke και το AfD, στην βάση της θεωρίας των δύο άκρων, μάλλον αφήνει περιθώρια συνεργασίας προς τα δεξιά του, πόσο μάλλον όταν επικεφαλής του σήμερα είναι ο υπερσυντηρητικός Merz.
Ελπίδα ο δρόμος
Τις τελευταίες βδομάδες αναπτύχθηκε ένα τεράστιο πανγερμανικό κίνημα με μεγαλειώδεις διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις εκατοντάδων χιλιάδων κάθε φορά αντιφασιστών με το σύνθημα Nie Wieder – Ποτέ ξανά. Είναι η παρέμβαση του κόσμου και του δρόμου για να μπει φραγμός στην αύξηση της επιρροής του AfD, αλλά και ηχηρό μήνυμα προς τα κυβερνητικά κόμματα να σταματήσουν τις πολιτικές λιτότητας, που ρίχνουν νερό στον μύλο της ακροδεξιάς. Μια καινούρια ελπίδα για την κοινωνία και μια νέα εύκαιρα για την γερμανική Αριστερά.