Στη σύσκεψη της Παρασκευής στο υπουργείο Γεωργίας, ο κ. Αυγενάκης κάλεσε και εσάς, τους ανθρώπους των μπλόκων. Αποτέλεσμα της πολιτικής πίεσης που δέχθηκε η κυβέρνηση από τους αγώνες των αγροτών;
Ναι, έτσι είναι. Αυτή η συνάντηση, βέβαια, πέρα από τους αγρότες των μπλόκων, περιλαμβάνει κλιμάκιο υπουργών, δημάρχους, περιφερειάρχη κ.ά. Δεν ξέρουμε τι θα ωφελήσει. Εδώ στην Καρδίτσα, για παράδειγμα, συναντήθηκαν και με τους δημάρχους και με τον περιφερειάρχη, μόνο με μας τους αγρότες δεν συναντήθηκαν. Βέβαια, από την πίεση του αγώνα, εννοείται, καλεί και εμάς. Πιστεύω ότι είναι μια συνάντηση, ουσιαστικά προετοιμασίας για να μάθουν κάποια ζητήματα που έχουν τεθεί, έξι μήνες μετά, και είναι ανεπίτρεπτο να μην τα γνωρίζουν, να περιμένουν από τους συναδέλφους μας να τα μάθουν. Αναφέρουμε μερικά αιτήματα ενδεικτικά, που προέκυψαν μετά τις καταστροφές. Υπάρχει κόσμος, οι περισσότεροι, που δεν έχει πάρει ακόμη το επίδομα ενοικίου, ή το βοήθημα των 6.600 ευρώ. Τα χωράφια είναι ακόμη μπαζωμένα με φερτά υλικά, ενώ γύρω στα 180.000 στρέμματα είναι ακόμη κάτω από το νερό. Τα αναχώματα στα ποτάμια, έξι μήνες μετά, δεν έχουν φτιαχτεί. Με την πρώτη μεγάλη βροχή, είτε εδώ είτε στα βουνά, τα χωράφια θα ξαναπλημμυρήσουν. Τα αρδευτικά είναι κατεστραμμένα και ακόμη δεν άρχισαν να φτιάχνονται. Οι κτηνοτρόφοι ακόμη δεν πήραν ό,τι τους έταξαν εδώ και τρεις μήνες. Δεν υπάρχει αναπλήρωση εισοδήματος, ούτε ενδιαφέρεται κανένας πώς ζει αυτός ο κόσμος.
Με τους αγώνες σας δεν επιλύθηκαν κάποια απ’ αυτά;
Ναι, απ’ όταν βγήκαμε στους δρόμους άρχισαν να γίνονται πιο γρήγορα οι πληρωμές, κάποιων απ’ αυτά, αλλά λειτουργούν επικοινωνιακά. Πχ, τα 8.000 ευρώ που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, μετά από δέκα μέρες αγώνων, ακόμη δεν έχουν ξεκινήσει, ούτε ως προκαταβολή. Η επιτροπή για να ελέγξει τον εξοπλισμό που χάθηκε, ακόμη δεν έχει έλθει στην περιοχή και η προθεσμία λήγει σήμερα!
Υποθέτω ότι όλα αυτά τίθονται στη συνάντηση.
Εννοείται, και όχι μόνο αυτά.
Οι αγώνες των αγροτών φέτος είχαν συμμάχους, η πλειοψηφία της κοινωνίας ήταν αλληλέγγυα. Πού το αποδίδετε;
Αυτά, πράγματι, είναι τα οφέλη αυτού του κοινού αγώνα και παρακαταθήκη για τους νέους αγρότες. Καταρχάς, καταφέραμε να συντονίσουμε τους αγρότες από τον Έβρο έως την Κρήτη και δεύτερον καταφέραμε να έχουμε τη νεολαία μαζί μας. Αναδείξαμε πρώτον τα αιτήματά μας, και δεύτερον ότι η ακρίβεια δεν είναι θέμα των αγροτών και των κτηνοτρόφων, αλλά καθαρά θέμα των εταιρειών και των εμπόρων και βέβαια της πολιτικής της κυβέρνησης που τους κάνει πλάτες να αισχροκερδούν και εμείς να μην μπορούμε να επιβιώσουμε. Η κοινωνία κατάλαβε και γι’ αυτό αγκάλιασε και εμάς ως αγρότες και τα αιτήματά μας. Αυτή η πλειοψηφία που διαμορφώθηκε θα επηρεάσει και τα διαχρονικά προβλήματά μας.
Το κόστος είναι και πεδίο συμμαχίας καταναλωτή και αγρότη. Έχετε προτάσεις πέρα από τις επείγουσες ανάγκες και πιο μακροπρόθεσμες;
Βεβαίως. Όταν εμείς διεκδικούμε, εδώ και τριάντα χρόνια, το αφορολόγητο για το αγροτικό πετρέλαιο, αυτό είναι ένα μέτρο που θα ρίξει πάρα πολύ το κόστος παραγωγής. Όπως επίσης το να έχουμε αγροτικό ηλεκτρικό ρεύμα στα 7 λεπτά ανά κιλοβατώρα και όχι στα 15 ή στα 11, που πρότεινε η κυβέρνηση και μάλιστα στα 11 γι’ αυτούς που έχουν απλήρωτους λογαριασμούς, δεν μπορούν να πληρώσουν, τους τιμωρεί! Ένα μέτρο, ας πούμε, σε θετική κατεύθυνση ακόμη κι αυτό το χάλασε.
Υπάρχει και το θέμα της «υποχρέωσης συνεκτίμησης» του κόστους παραγωγής. Δηλαδή μια βάση κόστους που με αφετηρία αυτό να διαπραγματεύεται ο αγρότης. Η κυβέρνηση δεν το υιοθετεί, αντίθετα από άλλες χώρες. Θα το απαιτήσετε τώρα αυτό;
Ούτως ή άλλως το απαιτούμε. Δηλαδή, όταν λέμε ότι πρέπει να υπάρχουν τιμές που να καλύπτουν το κόστος παραγωγής για να μπορεί ο αγρότης – κτηνοτρόφος να επιβιώσει, αυτό ακριβώς είναι. Δηλαδή να γνωρίζουμε σε τι τιμή το πωλεί ο παραγωγός και να ξέρουμε πόσο μπορεί παραπάνω να πωλείται από τον έμπορο. Υπάρχει ενδιάμεσα αισχροκέρδεια. Κι αυτό η κυβέρνηση, όπως και καμιά από τις κυβερνήσεις, δεν το αντιμετωπίζει. Στα λόγια όλοι το παραδέχονται.
Σε άλλες χώρες, ύστερα από αγώνες, τέθηκαν πιο αυστηρά πλαίσια για να μπορεί να διαπραγματευτεί ο παραγωγός με τον βιομήχανο ή έμπορο.
Ακόμη και σ’ αυτό, βλέπουμε για παράδειγμα ότι στην Ισπανία υπάρχει ένα πολύ πιο αυστηρό πλαίσιο σε σχέση με τη χώρα μας, ακόμη και εκεί, δυστυχώς, η κυβέρνηση δεν παίρνει το μέρος των αγροτών και των κτηνοτρόφων. Το ζούμε και εμείς εδώ καθημερινά και ως αγρότες και ως καταναλωτές. Γι’ αυτό αν δεν λυθούν τα ζητήματα αυτά όλα μαζί, σε ένα πλαίσιο, τότε όλες οι γενιές δεν θα μπορούμε να παραμένουμε στη γη.
Ο αγώνας σας ήταν πανευρωπαϊκός. Πώς θα το αξιοποιήσετε;
Κοιτάξτε, κάθε φορά που γίνεται αναθεώρηση της ΚΑΠ είναι σε βάρος των αγροτών, ιδίως για μας που είμαστε μικροί και μεσαίοι αγρότες. Ξεσηκώνονται και εκεί αγρότες με πολύ μεγάλες εκτάσεις, παλεύουν για την επιβίωση. Καταλαβαίνετε τι σημαίνει για μας, πόσο δυσανάλογα είναι τα μεγέθη και τι μας περιμένει. Βλέπουμε πώς μειώνεται ο αγροτικός πληθυσμός από 30% στο 7% και οδεύουμε στο 2%. Αυτή η αγροτική πολιτική πρέπει να αλλάξει και σε μας και στην Ευρώπη. Για να μείνει ο αγροτικός κόσμος στην ύπαιθρο. Αντίθετα, η ΕΕ να χρηματοδοτεί με τεράστια κεφάλαια την παραγωγή στην Αφρική για να εισάγει μετά στην Ευρώπη. Θίγονται τώρα τα συμφέροντα και των ευρωπαίων αγροτών, γι’ αυτό ξεσηκώθηκαν. Πιστεύω, κάποια στιγμή, όλοι μαζί ενωμένοι, θα παλέψουμε, αλλά τα προβλήματα δεν είναι ίδια.
Στην απεργία είχατε έναν καλό πανελλαδικό συντονισμό. Υπάρχει πανελλαδικό δίκτυο χρήσιμο και για μελλοντικούς αγώνες;
Κοιτάξτε, εμείς ως πανελλαδική επιτροπή των μπλόκων, που συγκροτήθηκε το 2016, και συκοφαντήθηκε από όλες τις κυβερνήσεις, ρίχνουμε πολύ μεγάλο βάρος στη δημιουργία αγροτικών συλλόγων σε κάθε χωριό ή ομάδα χωριών. Όλοι μαζί να διεκδικήσουμε λύσεις. Αυτό το έχουμε καταφέρει, έχουμε τις ομοσπονδίες. Οι σύλλογοι παρεμβαίνουν καθημερινά και μάλιστα με μεγάλη συμμετοχή νέων αγροτών. Πιστεύουν ότι μέσα από τον αγώνα μπορεί να αλλάξουν και τη ζωή τους και την κοινωνία. Αυτό είναι το μεγάλο κέρδος.
Όντως οι σύλλογοι παίζουν ρόλο στην οργάνωση των αγώνων, αλλά χρειάζονται και οι συλλογικοί θεσμοί των παραγωγών για διαπραγμάτευση. Βέβαια οι συνεταιρισμοί είναι υπονομευμένοι. Πώς θα προχωρήσετε;
Οι κυβερνήσεις δεν τους θέλουν τους συνεταιρισμούς. Τώρα δεν λειτουργούν όπως ξέραμε παλιά. Είναι ουσιαστικά εταιρείες. Ας πάρουμε το παράδειγμα της Θες Γάλα, ένας μεγάλος συνεταιρισμός, διαφημίστηκε και πήγαινε πολύ καλά, τελικά χρεοκόπησε. Γιατί; Διότι η ίδια η κυβέρνηση που χειροκροτούσε πριν, την υπονόμευσε αυξάνοντας τις μέρες διατήρησης του γάλακτος.
Σύμφωνοι, αλλά εγώ θέτω το ζήτημα του εργαλείου διαπραγμάτευσης, να έχουν δύναμη. Ποιος θα την κάνει;
Για να έχουμε δύναμη διαπραγμάτευσης, πρέπει να υπάρχει πολιτική που να προστατεύει την αγροτική παραγωγή. Δυστυχώς, δεν το βλέπουμε. Το επιδιώκουμε, δεν συμβαίνει. Πώς μπορεί ένας συνεταιρισμός να ανταγωνιστεί ένα μεγαλέμπορο που έχει τις πλάτες της κυβέρνησης; Εκτός και αν υπάρχει ένα θεσμικό πλαίσιο που να βοηθά να μην είναι έρμαια στους μεγαλεμπόρους. Για να το υπερβούμε τα χρειαζόμαστε και τα δυο μαζί.
* Ο Κώστας Τζέλλας είναι πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Νομού Καρδίτσας