Ο διεμβολισμός, έμμεσος ή άμεσος, του πολιτισμού από την μητσοτακική επικυριαρχία, φαίνεται να είναι ολοένα και πιο έντονος. Επίκαιρο παράδειγμα αποτελεί το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το οποίο ανέκαθεν χαρακτηριζόταν από θεματολογία ριζοσπαστισμού, αμφισβήτησης, κινηματικού ακτιβισμού, πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού. Σιγά-σιγά, τα τελευταία χρόνια, σχεδιάζεται και επιδιώκεται η αλλοίωση της προοδευτικής φυσιογνωμίας του. Για παράδειγμα, πέρυσι στο πλαίσιο φεστιβάλ, πραγματοποιήθηκε μια εκδήλωση με τίτλο «Η Ιστορία σε Εικόνες – Δυνατότητες και Υπερβάσεις», με κεντρικό ομιλητή τον καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Στάθη Καλύβα, άτυπο σύμβουλο του πρωθυπουργού και άτεγκτο αναθεωρητή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Είναι γνωστά τα πονήματά του όπου επιχειρεί να αμαυρώσει την εποποιία της Εθνικής Αντίστασης και του ΕΑΜ, να ξεπλύνει τους γερμανοτσολιάδες δωσίλογους, τους μαυραγορίτες της κατοχής, τους ταγματασφαλίτες, τους χίτες, τους Μάηδες και τα εγκλήματα του μετεμφυλιακού κράτους. Τι ζητά η αλεπού στο παζάρι, θα έλεγε κανείς σε παλιότερες εποχές…
Στην φετινή διοργάνωση επιβλήθηκε, για πρώτη φορά, εισιτήριο στις πρωινές προβολές για μαθητές σχολείων, αποθαρρύνοντας την μαζική συμμετοχή παιδιών στο φεστιβάλ. Την αγοραία αντίληψη της διοργάνωσης ήρθαν να συμπληρώσουν τα «κουβαδάκια» με ποπ-κορν στα κυλικεία και οι διαφημίσεις της αλυσίδας σουβλατζίδικων «Σαββίκος» και των σουπερ-μάρκετ «Μασούτης», που προστέθηκαν στις διαφημίσεις των παλιών χορηγών και υποχρεώνουν τον θεατή να τις «τρώει στη μάπα» ακόμη και στις διαδικτυακές προβολές. Είναι τουλάχιστον προκλητικό, να απουσιάζουν οι διαφημίσεις πριν από τις ταινίες στις εμπορικές αίθουσες ενώ οι προβολές ενός καλλιτεχνικού, δημόσιου οργανισμού να βρίθουν διαφημίσεων. Έτσι, την μειωμένη επιχορήγηση του φεστιβάλ από το κράτος έρχονται να ρυθμίσουν οι μαγικοί νόμοι της αγοράς, με στόχο να μετατρέψουν ένα πολιτιστικό αγαθό σε κερδοφόρο, αναλώσιμο προϊόν.
Ευτυχώς, όμως, υπάρχουν ακόμη ισχυρά αντισώματα ακτιβισμού στην πόλη και στον καλλιτεχνικό κόσμο, τα οποία εκφράστηκαν και στη φετινή διοργάνωση. Κατά την διάρκεια της τελετής έναρξης του Φεστιβάλ, ακτιβιστές άνοιξαν πανό μέσα στο «Ολύμπιον» για το συνεχιζόμενο έγκλημα στην Γάζα, το οποίο περιείχε το ιδιαίτερα εύγλωττο σύνθημα «Φώτα, κάμερα, γενοκτονία». Στην αίθουσα μάλιστα ήταν παρούσα και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου ενώ την ανάρτηση του πανό χειροκρότησαν έντονα οι περισσότεροι από τους θεατές. Κατόπιν, στην παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας “Κόκκινος Δάσκαλος” του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, με θέμα την τραγική ιστορία του εμβληματικού κομμουνιστή Νίκου Πλουμπίδη που δολοφονήθηκε από μετεμφυλιακό κράτος αφού είχε πρώτα «δολοφονηθεί» ηθικά από την ηγεσία του ΚΚΕ, έγινε ακόμη μια παρέμβαση για την Παλαιστίνη. Πιο συγκεκριμένα, μια ομάδα γυναικών διάβασε κείμενο διαμαρτυρίας για την γενοκτονία των Παλαιστινίων στη Γάζα στο οποίο θιγόταν και η αφωνία του φεστιβάλ για το συγκεκριμένο θέμα, σε αντίθεση με άλλες διοργανώσεις ανά τον κόσμο όπου αναδεικνύεται η ανάγκη αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη κι ο δολοφονικός ρόλος του κράτους του Ισραήλ. Επίσης, στην ταινία «Tack» με θέμα την Ολυμπιονίκη Σοφία Μπεκατώρου που πυροδότησε το κίνημα #MeToo στην Ελλάδα και έδωσε τη δύναμη σε μια νεότερη αθλήτρια να σπάσει τη δική της σιωπή, η σκηνοθέτης Βάνια Τέρνερ διάβασε στο τέλος της προβολής ένα κείμενο-καταγγελία για την γενοκτονία στην Γάζα και καταχειροκροτήθηκε από το κοινό.
Το κεντρικό αφιέρωμα του φετινού φεστιβάλ ήταν ταινίες με ΛΟΑΤΚΙ περιεχόμενο. Η τραγική ειρωνεία, όμως, ήταν ότι ενώ μέσα στις αίθουσες ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ δημιουργούσε ένα σελέμπριτι κλίμα με τους επώνυμους gay καλεσμένους του, δύο τρανς άτομα δέχτηκαν μαζικό, ομοφοβικό και τρανσφοβικό πογκρόμ από δυνάμει φασιστάκια έξω από το «Ολύμπιον». Την επομένη μέρα, οι ΛΟΑΤΚΙ συλλογικότητες κάλεσαν σε μια μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας, όπου η συμμετοχή αριστερών οργανώσεων ήταν έντονη. Είναι γεγονός, όμως, ότι στο ΛΟΑΤΚΙ κίνημα κυριαρχούν οι απολίτικες προσεγγίσεις αυτών των ακραίων φαινομένων, όπως οι δηλώσεις της εκπροσώπου του Thessaloniki Pride που μιλούσε για την άγνωστη προέλευση αυτών που επιτέθηκαν στα δύο τρανς άτομα, χωρίς να θίγεται το ταξικό και το πολιτικό υπόβαθρο του προβλήματος και να κατονομάζονται τα ποικίλα φασιστοειδή με το όνομά τους. Έτσι όμως το πρόβλημα θα διαιωνίζεται όσο κι αν το αστικό σύστημα νομοθετεί δειλά, καλλιεργώντας παράλληλα ένα τοξικό, θρησκόληπτο και σκοταδιστικό κλίμα και βάζοντας έναν προοδευτικό φερετζέ για να κρύψει τον συντηρητισμό και την υποκρισία του.
ΥΓ1. Φασισμός και εκκλησία πάντα πήγαιναν χέρι-χέρι. Με αφορμή την αφίσα της ταινίας του φεστιβάλ «Αδέσποτα κορμιά» της Ελίνας Ψύκου, η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης έβγαλε πύρινες ανακοινώσεις διαμαρτυρίας και οι φασίστες του «ιερού λόχου» βγήκαν από τις τρύπες τους και πήραν την σκυτάλη για συγκέντρωση έξω από την αίθουσα προβολής. Δείχνοντας αριστερά και κινηματικά αντανακλαστικά, η Νέα Αριστερά κάλεσε σε συγκέντρωση έξω από το «Ολύμπιον», μαζί με άλλες αριστερές και αντιεξουσιαστικές συλλογικότητες.
ΥΓ2. Ο Πέτρος Παππάς, πολιτικός τεραστίου μεγέθους και βεληνεκούς, ξανάφερε πάλι στην επικαιρότητα την θεωρία των δύο άκρων, με αφορμή τον φραστικό προπηλακισμό του μέντορά του Στέφανου Κασσελάκη ο οποίος επισκέφτηκε το φεστιβάλ. Πόσα δώρα πια στον Μητσοτάκη;
Πάνος Δημητρούδης