Στο προηγούμενο φύλλο της Εποχής κλήθηκα να συμμετάσχω σε μια συζήτηση σχετικά με την πρώτη συνδιάσκεψη της Νέας Αριστεράς. Δυστυχώς δεν μπόρεσαν να ανταποκριθώ, οπότε καταθέτω σε αυτό το σημείωμα τις εκτιμήσεις μου.
Η συνδιάσκεψη της Νέας Αριστεράς σηματοδότησε τρεις πρώτες επιτυχίες για αυτό τον νέο αριστερό σχηματισμό.
Η πρώτη επιτυχία της Νέας Αριστεράς είναι ότι… υπάρχει και μετατρέπεται σε κόμμα. Παρότι βρίσκεται ακόμα σε μεταβατικό στάδιο, αρκεί να συγκρίνει τη συνδιάσκεψη με την αρχική εκδήλωση στο Σεράφειο για να αντιληφθεί την απόσταση που έχει διανυθεί. Σε όσους θα αντέτειναν ότι αυτή η εξέλιξη είναι αυτονόητη, θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι πριν λίγους μήνες αρκετοί θεωρούσαν απίθανο τον απογαλακτισμό του στελεχιακού δυναμικού της Νέας Αριστεράς από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Συμμετοχή και σοβαρότητα
Η δεύτερη επιτυχία είναι ότι η συνδιάσκεψη είχε μεγάλη συμμετοχή. Φάνηκε δηλαδή ότι η Νέα Αριστερά δεν συνιστά μια διάσπαση κορυφής, που ήρθε ως επακόλουθο των εσωκομματικών εκλογών, όπως υποστήριξε ο Αλέξης Τσίπρας. Πρόκειται για μια διάσπαση σε όλα τα επίπεδα της πυραμίδας του ΣΥΡΙΖΑ. Το δυναμικό που ήταν παρών στη συνδιάσκεψη είναι αρκετό για να αποτελέσει τη μαγιά ενός νέου κόμματος.
Η τρίτη επιτυχία της Νέας Αριστεράς είναι η γενική παραδοχή ότι πρόκειται περί σοβαρού πολιτικού σχηματισμού. Κανονικά η σοβαρότητα θα έπρεπε να είναι η (αυτονόητη) αφετηρία κάθε κόμματος, αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί ζητούμενο.
Η πολιτική πρόταση
Οι επιτυχίες που έχει σημειώσει η Νέα Αριστερά συνιστούν αναγκαίες προϋποθέσεις για να προχωρήσει, αλλά επουδενί διασφαλίζουν την επίτευξη των στόχων της, με πρώτο και κύριο την είσοδό της στην Ευρωβουλή. Στο παρελθόν έχουμε δει αρκετά σοβαρά κόμματα με αξιόλογο δυναμικό τα οποία δεν κατάφεραν να ευδοκιμήσουν.
Το πρώτο στοίχημα που πρέπει να κερδίσει η Νέα Αριστερά είναι η αποσαφήνιση της πολιτικής πρότασής της. Στην ουσία το νέο κόμμα πρέπει να απαντήσει την ερώτηση που δεν κατάφερε να απαντήσει το ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2019-2023: Τι ακριβώς είναι ένα αριστερό μεταρρυθμιστικό κόμμα στη μεταμνημονιακή περίοδο όπου κυριαρχεί ο Μητσοτάκης; Πώς ανοίγει το κοινωνικό ζήτημα, πώς συγκροτεί κοινωνικές εκπροσωπήσεις, πώς απαντάει στο ερώτημα της «προοδευτικής διακυβέρνησης», πώς διαμορφώνει έναν πολιτικό λόγο που να συνδυάζει τη σοβαρότητα με τη λαϊκότητα; Με τα ερωτήματα αυτά στην πραγματικότητα βρίσκεται διαχρονικά αντιμέτωπο κάθε προοδευτικό πολιτικό κόμμα. Το ζήτημα όμως είναι αν οι εκάστοτε απαντήσεις ανταποκρίνονται στο πνεύμα της εποχής. Από αυτή τη σκοπιά, η οποιαδήποτε απόπειρα επιστροφής στον «παλιό καλό ΣΥΡΙΖΑ» ή το «παλιό καλό ΚΚΕ (Εσωτερικού)» θα είναι αυτοκτονική.
Η αποστασιοποίηση
Το δεύτερο στοίχημα είναι η αποστασιοποίηση από την κυβέρνηση Τσίπρα. Στα πρώτα της βήματα η Νέα Αριστερά εμφανίστηκε ως ο «αυθεντικός υπερασπιστής» του έργου της «πρώτης φοράς Αριστεράς». Αυτή η επιλογή ζημίωσε την προσπάθεια. Η αξιολόγηση της περιόδου Τσίπρα από τους πολίτες όχι μόνο είναι πολύ κακή, αλλά διαρκώς χειροτερεύει. Δεν υπάρχει κανένας λόγος το νέο σχήμα να αναλάβει ένα επαχθές βάρος του παρελθόντος, κάτι το οποίο μάλιστα κανείς δεν του ζητάει να κάνει. Το ερώτημα για τη Νέα Αριστερά είναι να δείξει ότι αποτελεί κάτι καινούργιο που έχει όμως μια αξιοσημείωτη πολιτική και διοικητική εμπειρία. Καινούργιο σημαίνει αυτοκριτική για το παρελθόν (άλλοτε ρηματοποιημένη και άλλοτε σιωπηρή), αποφυγή των παλιών λαθών και προβολή προσώπων που δεν συνδέονται με την κυβέρνηση Τσίπρα. Καινούργιο σημαίνει αξιοπιστία και αποφυγή των μεγάλων αριστερών λόγων οι οποίοι δεν συνοδεύονται ούτε από ανάλογες πολιτικές πράξεις ούτε από ανάλογες προσωπικές στάσεις ζωής. Καινούργιο για τη Νέα Αριστερά σημαίνει προτεραιότητα στο πολιτικό περιεχόμενο και όχι στα επικοινωνιακά στρατηγήματα.
Η λαϊκότητα
Το τρίτο στοίχημα για την Νέα Αριστερά είναι η λαϊκότητα. Δεν μπορεί να υπάρξει αριστερό ή προοδευτικό κόμμα που να μην είναι λαϊκό. Λαϊκότητα σημαίνει να μιλάς για τα προβλήματα των πολλών με τη γλώσσα που αυτοί καταλαβαίνουν. Σημαίνει ακόμα να πείθεις τον άλλο ότι καταλαβαίνεις και συναισθάνεσαι το πρόβλημά του, ότι δεν μιλάς αφ’ υψηλού και από απόσταση. Λαϊκότητα χωρίς ενσυναίσθηση δεν μπορεί να υπάρξει. Αυτή τη στιγμή, η Νέα Αριστερά εκπέμπει συχνά έναν αέρα προοδευτικού τεχνοκρατισμού και συναισθηματικής ακαμψίας που λειτουργεί ανασταλτικά στο να την προσεγγίσουν πολίτες πέρα από αυτούς που ήδη την ακολουθούν.
Η οργανωτικότητα
Το τέταρτο στοίχημα που πρέπει να κερδίσει η Νέα Αριστερά, είναι η αναβάθμιση της οργανώτικότητάς της. Έτσι κι αλλιώς είναι εξαιρετικά δύσκολο να οργανώσει κανείς ένα νέο κόμμα από το μηδέν. Για τη Νέα Αριστερά όμως το εγχείρημα είναι ακόμα πιο δύσκολο. Κι αυτό γιατί τα στελέχη της πρέπει να κάνουν τη μετάβαση από την κουλτούρα του κόμματος εξουσίας σε αυτήν του σχετικά μικρού κόμματος που έχει περιορισμένους οικονομικούς πόρους και μικρές παροχές από τον κρατικό μηχανισμό. Σε ένα μικρό κόμμα δεν αρκεί τα στελέχη να εκφωνούν την πολιτική γραμμή, αλλά είναι αναγκασμένα να αναλαμβάνουν καθήκοντα τα οποία στο κόμμα εξουσίας ανήκουν στο επαγγελματικό προσωπικό. Αυτό στην πράξη σημαίνει πολύ περισσότερη και πολύ πιο άχαρη δουλειά για τα στελέχη. Σημαίνει επίσης ότι δεν υπάρχει χώρος για «πριγκιπικές» συμπεριφορές.