Νίκος Βλαχάκης «Autobahn, Χρονικά των ηλιάνθων», εκδόσεις Βακχικόν, 2023
Ο Νίκος Βλαχάκης είναι φιλόσοφος, διπλωμάτης, ποιητής. Έχει ταξιδέψει με το μυαλό στη χώρα των εννοιών, έχει διαμείνει σε διάφορους τόπους τους οποίους κατόπιν ανατέμνει ποιητικά. Ο Βλαχάκης είναι πρωτίστως στοχαστής. Με αυτά τα γυαλιά φιλτράρει τις πολιτείες στις οποίες παρεπιδημεί. Αυτοί είναι η τοπολογία του, μα η οντολογία του είναι που τους ανιχνεύει. Η ποίηση του Ν.Β. είναι κατά ποιόν στοχαστική. Έχει αυξημένες απαιτήσεις από τον αναγνώστη της, δεν χαϊδεύει αυτιά.
Ως εκ τούτου προσεγγίζει περισσότερο την έννοια του κατά Μπρεχτ επικού: σε αυτή τη συλλογή αφηγείται -πάνω σε γνωστά θέματα- μια νέα ιστορία η οποία με τη σειρά της μιλά για την Ιστορία. Απορρίπτοντας το στοιχείο της συγκινησιακής ταύτισης, αφήνοντας όλο τον χώρο στο δέος πρo της «ροής των γεγονότων» (κατά Μπένγιαμιν) μιας ροής που έχει υποβληθεί στα ερωτήματα του συγγραφέα για να παραφράσω τον Χάισενμπεργκ. Τόπος, ύλη της ιστορίας, στοχασμός και ροή είναι η «σωματικότητα» της παρούσας συλλογής. Και όπως έλεγε ο Μπένγιαμιν, όσο συχνότερα διακόπτουμε αυτή τη σωματικότητα τόσο καλύτερα την συγκρατούμε στη μνήμη μας. Όπως σε μια φούγκα με ένα κεντρικό θέμα και παραλλαγές. Έτσι στη διαλεκτική σχέση παρόντος - παρελθόντος, το κάθε στοιχείο εναλλάσσεται στον ρόλο του θέματος και της παραλλαγής εισφέροντας στην αποστασιοποίηση και στη διακοπή της ροής. Όμως όποτε επιστρέφει ο αναγνώστης πίσω, πιάνει το νήμα από την αρχή που είναι το «ίδιο» νήμα, όπως οι ηθοποιοί στο Θίασο του Αγγελόπουλου επιστρέφουν κάθε φορά στην «ίδια» σκηνή, στο «ίδιο» δωμάτιο ξενοδοχείου, δίνοντας σε ένα διαφορετικό χώρο την ίδια δομή μέσω των αντικειμένων (γεγονότων εδώ) που χαρακτηρίζουν τον χώρο με τον ίδιο τρόπο στο πλαίσιο του χρόνου.
Οι χώροι, έλεγε ο Περέκ, κατασκευάζονται οριζόντια με ένα πάνω κι ένα κάτω ένα αριστερά ένα δεξιά. Με διεθνείς συνθήκες. Είναι οριζόντιοι και μπορεί να λειτουργούν σαν φυλακές μα όχι το ποιητικό σώμα, η ποιητική χώρα του Βλαχάκη. Αυτή είναι μάλλον κβαντικά δομημένη και δεν υπάρχει κανένα σύνορο να περάσεις, αποστάσεις να νικήσεις, ψευδαισθήσεις να πιστέψεις. Ο νους και ο στοχασμός ταξιδεύει βαθιά.
Πέρα των παραπάνω, έχει αξία να σημειωθεί πως στην Autobahn φαίνεται πως επιδρούν και την προϋποθέτουν πρόγονοι αναφερόμενοι (όπως οι Γκίνσμπεργκ, Κέρουακ), και μη (οι προσεκτικοί θα αναγνωρίσουν τον Έλιοτ). Για να διατρέξεις φυσικά τον Αυτοκινητόδρομο θα αρκούσε η κατά Ν. Καρούζο αγωνία των ναυτών της Κροστάνδης: «Να ιδούμε αν η Άνοιξη θα συνδράμει τα όνειρά μας» ή κατά Βλαχάκη «Ω Γερμανία/ σκοτεινή, απέλπιδα μήτρα/ τι κυοφορείς πάλι;/ Τα βράδια που τα λεπτά ολιγωρούν/ κι οι Ώρες κουλουριάζονται τρομαγμένες…»
Η θεατρικότητα παίρνει διαστάσεις φαντασμαγορίας όπως και η Γερμανία του – ένα βαριετέ βερολινέζικου καμπαρέ της δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Η εικονοπλασία διαστάσεις τοιχογραφίας του Ριβέρα: «υγρά φύλλα κιτρινοκόκκινα/ του φθινοπώρου/ εγγράφουν νότες στα πεζοδρόμια/… καθώς τα ασθενοφόρα βουίζουν δαιμονισμένα/ διασχίζοντας τις λεωφόρους/ του Βερολίνου». Αλλού είναι αλληγορικός: «θέλω να φιλήσω/ τα δύο κόκκινα χείλη σου σήμερα,/ σαν προδοσία των χρωμάτων/ προς την Άνοιξη». Συλλέγει συνθήματα και πέτρες από το Τείχος και την Under der Linden διακηρύσσοντας «Lassen uns in Liebe zu Leben», σε ελεύθερη απόδοση «Αφήστε να ζήσουμε ερωτευμένοι»!
Η Γερμανία δεν είναι εδώ τόπος, αντιμετωπίζεται ως άλλη πνευματική Αρκαδία, παίρνει διαστάσεις χρονοσήραγγας περιλαμβάνοντας όλα τα μεγάλα της μεγέθη θετικά και αρνητικά, πόλεις, αυτοκινητοδρόμους και τρένα. Τις αρτηρίες και τις φλέβες που διατρέχουν και συγκρατούν το σώμα της στη διαχρονία. Et in Germania Ego, δηλώνει.
Παρούσες εδώ οι τρεις φωνές του ποιητή κατά Έλιοτ (δοκίμια για την ποίηση) μα κυρίως αυτή που προσπαθεί να δημιουργήσει ένα δραματικό χαρακτήρα που μιλάει με στίχο: «Ιδού, στην πλάτη μας για πολλά χρόνια/ σηκώναμε τον Ήλιο εκείνο του Ομήρου/ που από τους δικούς μας ήλιους/ τους μακρινούς της Εσπερίας/ διέφερε άρδην, καθώς έλεγαν όσοι είχαν ταξιδέψει».
Γραφή συμπαγής, διαυγής, συναιρούμενη και συνεκφωνούμενη, προϊόν ωριμότητας.