Τα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ πάντα κρύβουν διαμαντάκια, στα οποία πέφτεις πάνω αναπάντεχα και νιώθεις, πέρα από την ευχάριστη έκπληξη, μια βαθιά ικανοποίηση για το αποκαλυπτικό παράθυρο που σου ανοίγουν διάπλατα στις παρυφές του κοινωνικού γίγνεσθαι. Ένα τέτοιο διαμαντάκι είναι το «Avant-Drag!» του Φιλ Ιερόπουλου (μαζί με το Φοίβο Δούσο αποτελούν το εικαστικό δίδυμο ΦΥΤΑ). Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ, γυρισμένο στις πιο υποβαθμισμένες γωνιές της Αθήνας, όπου παρακολουθούμε την ιδιαίτερα πρωτότυπη τέχνη, τη ρηξιακή ιδεολογία και τη βαθιά πολιτική στάση ζωής δέκα drag performers, καθώς δημιουργούν τις δικές τους συγκρουσιακές περσόνες σε μια συνεχή διαδικασία χειραφέτησης από τις τυπικές μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης. Η τολμηρή και ακομπλεξάριστη πολιτική κριτική, η υπονόμευση της κοινωνικής υποκρισίας, η συγκλονιστική ειλικρίνεια, η θαρραλέα στάση απέναντι στις κοινωνικές συμβάσεις και υποχωρήσεις αλλά και η αφοπλιστική αυτοκριτική τους, συνθέτουν τις έντονες και διακριτές προσωπικότητες των drag performers. Βέβαια, το ιδεολογικό και πολιτικό υπόβαθρο που θέτει ο σκηνοθέτης της ταινίας Φιλ Ιερόπουλος, σε πρόσφατη συνέντευξή του, είναι ακόμα πιο επαναστατικό και ρηξικέλευθο: «Η Ελλάδα είναι μια παραδοσιακά, εθιμοτυπικά, θεσμικά φασιστική χώρα. Αν δεν ανήκεις στο μεγάλο ποσοστό, καλή τύχη. Η βαρβαρότητα της Ελλάδας ξεκινάει από την οικογένεια, συνεχίζει στα σχολεία και διατρέχει όλα τα κοινωνικά στρώματα. Οι Έλληνες διακατέχονται από κόμπλεξ ανωτερότητας (λόγω υποτιθέμενης σχέσης με την αρχαία Ελλάδα), που τους δίνει το δικαίωμα να συμπεριφέρονται κακοποιητικά όποτε γουστάρουν. Είναι σημαντικό αυτό, επιτέλους, να το πει η χ-ψ Αριστερά ανοιχτά στον εαυτό της: η Ελλάδα είναι μια φασιστική χώρα και γι’ αυτό ευθύνονται όλοι οι κάτοικοί της. Ας μην μπερδευόμαστε από τα περί γκέι γάμου κ.λπ., δεν τα στηρίζει αυτά η ελληνική κοινωνία ούτε για αστείο. Όλο αυτό το επικοινωνιακό παραμύθι είναι απλά μια επίφαση της τωρινής κυβέρνησης να μοιάζει προοδευτική για να μπορέσει να επιβάλει την υπόλοιπη νεοφιλελεύθερη ατζέντα της.
Πολύς κόσμος κατάπιε τη θεωρία πως οι χρυσαυγίτες εμφανίστηκαν ξαφνικά λόγω λιτότητας. Υπάρχει αλήθεια σε αυτό, δηλαδή, σαφώς ο φασισμός ιστορικά έχει τραφεί από τη φτωχοποίηση των μαζών. Όμως εγώ, πάλι, θυμάμαι να διαβάζω τον Ιό της Κυριακής ως έφηβος με τις προειδοποιήσεις του πως κάτι αρκετά τρομακτικό γιγαντώνεται και μιλάμε ήδη για αρχές των ’90s. Ως παιδί της επαρχίας θυμάμαι, επίσης, να ακούω ανθρώπους που ήταν υποτιθέμενα "ΟΚ" πολιτικά, να λένε "θα το κάνει ο Αλβανός" και κάπως σκεφτόμουν, μα πώς γίνεται να είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι χωρίς όνομα. Η ταινία αναφέρεται και σ’ αυτό μεταξύ άλλων.
Να σου πω πως δεν φοβάμαι στον δρόμο μετά από τόσα φορτισμένα πολιτικά έργα που έχουμε κάνει και ειδικά μετά από αυτή την ταινία; Να σου πω "σιγά μη φοβηθώ" όπως λέει το αντιφά άσμα; Μπα, δεν θα στο πω, βασικά φοβάμαι και βγαίνω όλο και πιο λίγο απ’ το σπίτι. Φαίνεται πως οι ακροδεξιοί (με περίβλημα νοικοκυραίων) είναι πια παντού ανάμεσά μας. Κάθε λίγες εβδομάδες μπλέκω σε καβγάδες, αν τολμήσω να μιλήσω απέναντι σε κάποιον που είναι ρατσιστής με κάποιο άτομο στο μετρό. Την αποκτήνωση την συναντάμε ακόμα και στα πιο αναπάντεχα μέρη πλέον. Πριν κάποιους μήνες άφησα ένα κακό review στο Google σε ένα επικίνδυνο ιατρείο και με έπαιρναν τηλέφωνα φωνάζοντας απειλές, πως αν δεν το σβήσω θα έρθουν σπίτι μου να με δείρουν. Η φάση είναι τρομερά οριακή. Και όσο ο προοδευτικός κόσμος αλληλοτρώγεται, οι φασιστομαφιόζοι έχουν πλέον οργανωθεί και καταλάβει εξουσία».
Ο Φιλ Ιερόπουλος τα είπε όλα, και επεσήμανε κάτι που όλοι αποφεύγουν: τις οριζόντιες ευθύνες του «μεγάλου ποσοστού», του απλού κόσμου, του σοφού ελληνικού λαού που όλοι λένε ότι έχει πάντα δίκιο. Του κόσμου που διαμαρτυρήθηκε αρχικά για το κρατικό έγκλημα των Τεμπών και μετά πήγε και ψήφισε τον Καραμανλή για ρουσφέτι. Του κόσμου που στεναχωρήθηκε για το κρατικό έγκλημα εκατοντάδων μεταναστών στην Πύλο, αλλά μετά το ξέχασε και ψήφισε Μητσοτάκη. Του κόσμου που ανησύχησε λίγο όταν βγήκαν στη φόρα οι γενικευμένες υποκλοπές του μητσοτακικού κράτους, αλλά μετά πήγε και ψήφισε με άνεση Μητσοτάκη. Του κόσμου που του φτάνει να γλύφει τα κοκαλάκια των διαφόρων pass, να έχει εγκαταλείψει κάθε συλλογική διεκδίκηση και να ψηφίζει πάλι Μητσοτάκη. Του κόσμου που άγεται και φέρεται από τα ΜΜΕ και το τικ-τοκ και έχει οικειοποιηθεί χωρίς καμιά αντίσταση την κυρίαρχη ιδεολογία. Του κόσμου που σπεύδει να προπηλακίσει την αφίσα(!) μιας ταινίας, ακολουθώντας τα κελεύσματα της φαιάς εξουσίας των παπάδων και της φασιστικής ακροδεξιάς. Του κόσμου που αδιαφορεί για τις συνεχείς δικαστικές προσφυγές της κυβέρνησης ενάντια στις απεργίες των εκπαιδευτικών, για το κουρέλιασμα του Συντάγματος από την κυβέρνηση και συναινεί στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, ενώ τα παιδιά του ματώνουν καθημερινά στις καταλήψεις των σχολών τους από τις ασύδοτες επεμβάσεις των μπάτσων, λοιδορούνται από ρουφιάνους δημοσιογράφους και απειλούνται από τον πρωθυπουργό με διαγραφές όπως στη χούντα. Των χειροκροτητών του χυδαίου, κυπατζίδικου και χουλιγκάνικου Μαρκοπουλισμού. Των κυρ-Παντελήδων που κοιτάνε μόνο τη δουλίτσα και την οικογένειά τους σαν να τους έχουν ζέψει στο ζυγό με παρωπίδες. Του περήφανου ελληνικού λαού που έχει μετατραπεί σε ένα απονευρωμένο και υποταγμένο σύνολο ατομικών λύσεων, με φασίζουσα νοοτροπία και ευτελισμένη πολιτική συμπεριφορά.
Πάνος Δημητρούδης