«Χορεύοντας με τον Μπέκετ»
«Καταστροφή» ψιθυρίζει ο Σάμιουελ Μπέκετ στη γυναίκα του μόλις ανακοινώνεται το όνομά του για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1969. Αυτήν είναι η πρώτη σκηνή που ανοίγει την αυλαία για να ξεδιπλωθεί μπροστά στα μάτια μας η μπεκετικού ύφους αφήγηση της ζωής του, εν είδη εξομολόγησης προς τον εαυτό του.
Με την ταινία «Χορεύοντας με τον Μπέκετ», ο σκηνοθέτης Τζέιμς Μαρς στη θέση του οδηγού επιχειρεί να μας φέρει κοντά στον ίδιο τον Μπέκετ, θέλει να μας τον γνωρίσει μέσα από τους δαίμονές του που δεν είναι παρά τα σφάλματα που έκανε στη ζωή του και οι άνθρωποι, ιδίως οι γυναίκες, που τον σημάδεψαν και ένιωθε πως τις αδίκησε.
Πρώτη στη λίστα είναι η μητέρα του, μια αυταρχική γυναίκα που προσπάθησε να τον χειραγωγήσει και που υποτιμά τις ικανότητές του. Σε αντίθεση με τον μειλίχιο πατέρα του. Κι ύστερα είναι η Λουτσία, η κόρη του Τζέιμς Τζόις, τον οποίο θαύμαζε ο Μπέκετ και κατάφερε να γίνει φίλος του. Η ασταθής ψυχολογικά Λουτσία που τον ερωτεύτηκε και που, όταν ο Σάμιουελ την απέκρουσε, εκείνη κατέπεσε εντελώς. Ακολουθεί ο φίλος του Άλφι -Αλφρέντ Περόν- που μαζί πήραν μέρος στην αντίσταση κατά των ναζί. Που όμως συνελήφθη από την Γκεστάπο και πέθανε στα χέρια της. Ο Άλφι που ήταν εκείνος που τον σύστησε στη Σουζάν, τη γυναίκα που έμελλε να μείνει μαζί του μέχρι το τέλος και που, όπως κι ο ίδιος ομολογεί, της χρωστούσε τα πάντα. Αλλά υπάρχει και η Μπαρμπαρά, ένα ακόμη κεφάλαιο στη ζωή του. Η πιστή του ερωμένη και συνεργάτιδα.
Έτσι μέσα από τις σχέσεις του με αυτούς τους ανθρώπους, την πολυτάραχη και πολυδιάστατη ζωή του, τη δημιουργικότητα, την ένταση, το πάθος για ζωή ο Τζέιμς Μαρς κατορθώνει να συνθέσει το πορτρέτο του συγγραφέα, ποιητή, θεατρικού σκηνοθέτη, αγωνιστή, συζύγου και εραστή που σημάδεψε το θέατρο, τη λογοτεχνία και όχι μόνον. Με ευφάνταστη σκηνοθεσία, όπως ακριβώς αρμόζει στην προσωπικότητα και τον χαρακτήρα του Μπέκετ, σκιαγραφείται ο άνθρωπος μέσα από τον οποίο άνθισε εκείνο το πληθωρικό καλλιτεχνικό ταλέντο που τον ανέδειξε σε έναν από τους κορυφαίους της παγκόσμιας δραματουργίας και λογοτεχνίας.
Ο Σάμιουελ Μπέκετ πέθανε τον Δεκέμβριο του 1989, μερικούς μήνες μετά τον θάνατο της Σουζάν. Και η ταινία του Τζέιμς Μαρς είναι ένα στιβαρό, κομψό, ευρηματικό και έντιμο εγχείρημα που τιμά το μεγάλο συγγραφέα.
Τέλος, να συμπληρώσω πως βρήκα ιδιαίτερα έξυπνο το εύρημα του Μαρς να βάλει τον Μπέκετ να εξομολογείται στον ίδιο του τον εαυτό. Γκάμπριελ Μπερν, Σαντρίν Μπονέρ ως Σάμιουελ και Σουζάν, αντίστοιχα, σε δύο εξαιρετικά μεστές ερμηνείες.
Παρόν χωρίς παρελθόν!
«Κάμπια, νύμφη, πεταλούδα»
Η Πηνελόπη και ο Ισίδωρος είναι ζευγάρι. Αυτό σήμερα, γιατί αύριο μπορεί να μην είναι επειδή το αύριο θα ανήκει… στο παρελθόν! Ή… μήπως, στο μέλλον; Ξέρω, κάπως μπερδεμένα τα γράφω, αλλά αυτό είναι το θέμα της ταινίας του Κύρου Παπαβασιλείου «Κάμπια, νύμφη, πεταλούδα», δηλαδή ο χρόνος ο οποίος κάθε μέρα πηγαίνει μπρος πίσω! Ο χρόνος που αλλάζει αυθαίρετα δημιουργώντας καταστάσεις τέτοιες που οι άνθρωποι δεν μπορούν να ελέγξουν, καθώς παρελθόν, παρόν και μέλλον αλλάζουν σειρά, οι δεκαετίες έρχονται και φεύγουν.
Αλήθεια πως είναι να ξέρεις το μέλλον αλλά να μην ξέρεις το παρελθόν; Ο Κύρος Παπαβασιλείου δημιουργεί έναν εφιαλτικό κόσμο, χωρίς να υπάρχει η έννοια του γραμμικού χρόνου παρά μόνον ως ιδεατό ταξίδι. Μια παράξενη ταινία, ηδονιστικά υπνωτιστική, που οδηγεί σε έναν άχρονο χρόνο, όπου το παρόν το παρελθόν και το μέλλον, οι εμπειρίες και οι αναμνήσεις, οι προσδοκίες και οι ελπίδες αυτομάτως χάνουν τη σημασία τους.
Η αλήθεια είναι πως ο Παπαβασιλείου φαίνεται σα να αναλαμβάνει μια επικίνδυνη αποστολή όταν αποφασίζει να αναμετρηθεί με αυτό το παράδοξο σενάριο που έγραψε ο ίδιος. Όμως, εν τέλει, καταφέρνει να το χαλιναγωγήσει επιτυγχάνοντας ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Πρόκειται για μια πρωτότυπη και τολμηρή ταινία, η οποία εισάγει τον θεατή σε ένα ιδιόμορφο σύμπαν στο οποίο ο χρόνος κονιορτοποιείται. Μια αλληγορική ματιά στη σύγχρονη κοινωνία, σε έναν κόσμο ανελευθερίας και αυταρχισμού όπου ο άνθρωπος έχει απωλέσει εντελώς το απλό δικαίωμα ελέγχου της καθημερινότητάς του.
Βραβείο κοινού στο τμήμα Film Forward του 63ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και βραβείο κοινού του Αθηνοράματος στο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου της Αθήνας.