Σε λίγες μέρες κλείνουν τέσσερα χρόνια από τότε που έφυγε ο Περικλής. Στις σημερινές μέρες μιας γενικευμένης πολιτικής ξηρασίας, η απουσία του είναι όλο και πιο έντονη. Για την «Εποχή», η στήλη που έγραφε για αρκετά χρόνια με τίτλο «Αριστερή Ανακύκλωση» ήταν ανεκτίμητη. Η πλειονότητα των αναγνωστών της εφημερίδας δήλωνε ότι ξεκινά πάντα την ανάγνωσή της από την σελίδα όπου είχε την σταθερή της θέση η «Αριστερή Ανακύκλωση». Τι είχαν, λοιπόν, αυτά τα κείμενα και ασκούσαν μια τόσο μεγάλη ελκτική δύναμη στους αναγνώστες της εφημερίδας;
Για να προσεγγίσουμε εύκολα την απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, αρκεί απλά να θυμηθούμε τους τίτλους των κειμένων της στήλης του Περικλή. Τίτλοι πρωτότυποι, υπαινικτικοί, προκλητικοί, εντυπωσιακά προφητικοί, κινηματογραφικοί, με εύστοχα διλημματικά ερωτήματα, με λέξεις που η μια υπονομεύει την άλλη, ατάκες που πολλές φορές είναι έμμετρες και μοιάζουν με πετυχημένα πολιτικά συνθήματα, που σου δημιουργούν μια αρχική έκπληξη και κατόπιν το ερώτημα «που το σκέφτηκε ο μπαγάσας;», που σε προβληματίζουν και σου ανοίγουν την όρεξη να δεις που το πάει το κυρίως κείμενο. Παραθέτω μερικούς αξιοσημείωτους τίτλους των κειμένων της «Αριστερής Ανακύκλωσης»: «Μορφές πάλης υπό μάλης», «Για τη χαμένη γοητεία της Αριστεράς», «Η υστερική Αριστερά», «Η ουτοπία ως πολιτική τύφλωση», «Ο έρωτας είναι ταξικός», «Το σκόρδο του αριστερού», «Η επανάσταση έχει χημικό τύπο;», «Προσοχή: Οι σαλάτες είναι δεξιές!», «Αλήθεια ή επαναστατική ομερτά;», «Ζητούνται ξεπλυμένα στελέχη της Αριστεράς», «Υπάρχει αριστερός πολιτισμός;», «Παράθυρα ορθάνοιχτα κλειστά», «Νέα Δημοκρατία ή Νέα Αστυνομία;», «Τα σύνορα των ΗΠΑ στην Πολωνία». Κοινός παρονομαστής, βέβαια, των περισσότερων τίτλων είναι μια μεγάλη άπιστη ερωμένη, με την οποία ο ανεκπλήρωτος έρωτας είναι μια διαρκής πληγή και συγχρόνως μια τεράστια έμπνευση: η Αριστερά!
Είναι κοινό μυστικό σε όλους τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ ότι στην Αριστερά, σε κάθε χώρο ανεξαρτήτως μεγέθους κι απόχρωσης, επικρατεί μια παροιμιώδης πολιτική και ιδεολογική αυταρέσκεια. Όλοι μας νομίζουμε ότι κατέχουμε την απόλυτη αλήθεια, έχουμε πάντα δίκιο, κυριαρχούμε σε επίπεδο ηθικής και αισθητικής κι η ιδεολογική μας ταυτότητα είναι η σωστότερη όλων. Πάνω σ’ αυτό το μοντέλο της αριστερής αυθεντίας, έρχεται ο Περικλής και το υπονομεύει υποδόρια, αποκαλύπτοντας πολλές φορές την γύμνια που κρύβεται κάτω από την, κενή περιεχομένου, αυταρέσκεια της Αριστεράς που μονίμως διασπάται και ταυτόχρονα επικαλείται και επιδιώκει αενάως την χαμένη της ενότητα.
Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα κείμενο με τίτλο «Η ενότητα της διάσπασης», γραμμένο στις 3 Μαΐου 1998. Προσπαθώντας ο Περικλής να προσεγγίσει το διαρκές και αδιέξοδο επίδικο της ενότητας, το υπονομεύει ευφυέστατα και γράφει: «Κοιτώντας κανείς την αριστερή αλήθεια κατάματα, η σημερινή διάλυση της Αριστεράς είναι και ο μόνος συνδετικός της κρίκος» και συνεχίζει: «Με τι πολιτικά κριτήρια ήταν εφοδιασμένες οι μάζες της Αριστεράς; Ποια ήταν η δημοκρατική τους αγωγή και που οι αποφάσεις ήταν αποτέλεσμα μιας δημοκρατικής διαδικασίας; Πότε έγινε σεβαστή μία άλλη άποψη ή μία διαφωνία σε κάποιο ουσιαστικό θέμα; Αν το κόμμα είναι ο συλλογικός διανοούμενος της εργατικής τάξης, σύμφωνα με την άποψη του Γκράμσι, τότε αυτός ο διανοούμενος ήταν μπούφος. Ούτε την δικτατορία είδε να έρχεται αλλά ούτε και την αλλαγή της κοινωνίας, η οποία ήδη από την δεκαετία του ‘60 “έχτιζε ένα μικρό σπιτάκι” και ο μόνος ο οποίος φώναζε “αντισταθείτε” ήταν ο Μιχάλης Κατσαρός».
Η πολύπαθη ενότητα, λοιπόν, αποτελούσε κι αποτελεί ένα διαρκές ζητούμενο για την Αριστερά γιατί συγκρούεται με τις τεχνηέντως αποκλίνουσες, ερμητικές κι απόλυτες, αλήθειες της κάθε αριστερής απόχρωσης. Η ανάδειξη και ταυτόχρονα η υπονόμευση αυτής της ιστορικής παθογένειας αποτελεί μια σημαντική συμβολή του Περικλή στα ενδοοικογενειακά της Αριστεράς. Ήταν όμως μόνο αυτό; Μια εύκολη κι ανέξοδη κριτική από τη μεριά ενός διανοούμενου; Όχι βέβαια. Ο Περικλής υπερασπίστηκε την ενότητα στην πράξη και συμμετείχε στην πρώτη γραμμή κάθε ενωτικής προσπάθειας, με πρώτο παράδειγμα το πρωτότυπο εγχείρημα της «Συμπαράταξης για την Αθήνα» του Λέοντα Αυδή, φωτισμένου στελέχους του ΚΚΕ, όπου εκλέχθηκε δημοτικός σύμβουλος. Επίσης συμμετείχε ενεργά στον Χώρο Διαλόγου και Κοινής Δράσης της Αριστεράς, τόπο συνάντησης και ενότητας δυνάμεων από όλο σχεδόν το φάσμα της Αριστεράς, που οδήγησε στη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ του οποίου εκλέχθηκε βουλευτής προκαλώντας την μήνι πρωτοκλασάτων στελεχών που δεν περίμεναν να τους αφήσει πίσω σε σταυρούς ο Περικλής. Και πέραν τούτων, είχε καθημερινή, αλληλεπιδραστική επαφή με τον απλό κόσμο της λαϊκής γειτονιάς στην οποία κατοικούσε και όργωνε την Ελλάδα για να συμμετάσχει σε εκδηλώσεις ακόμη και μικρών τοπικών συλλογικοτήτων, επαρχιακών στεκιών ή μικρών αντιεξουσιαστικών κινήσεων.
Αν προσπαθήσουμε, λοιπόν, να σκιαγραφήσουμε το προσωπικό, κοινωνικό και το πολιτικό προφίλ του Περικλή Κοροβέση, μέσα από τα κείμενά του, θα μπορούσαμε να πούμε τα εξής: ο Περικλής είναι μια ιδιαίτερα ευφυής και γοητευτική προσωπικότητα, με ευρύ και διορατικό πνεύμα, με πλατιά κοινωνική εμβέλεια που διαπερνά και τους πιο απίθανους κοινωνικούς χώρους, χωρίς ταμπού, δεσμεύσεις και δεύτερες σκέψεις, με ευαισθησία και οξύνοια που εκπλήσσουν, με πρωτότυπη, αντισυμβατική κι ανατρεπτική πολιτική σκέψη και πρακτική που ως κοινό παρονομαστή έχουν μια επαναστατική Αριστερά της ρήξης και της ανατροπής. Και μιλώ στον ενεστώτα, γιατί ο Περικλής παραμένει παρών ανάμεσά μας…
Πάνος Δημητρούδης