Στην «Εποχή» έγινε πρόσφατα αφιέρωμα σε μορφή debate γύρω από το «woke culture» με δύο προοδευτικά κείμενα και δύο άκρως ρατσιστικά και ομοτρανσφοβικά κείμενα. Στα τελευταία έγινε αναπαραγωγή κακοποιητικών και ακραία επικίνδυνων στερεοτύπων για ευάλωτες ομάδες ανθρώπων, ομάδες που στις μέρες μας θυματοποιούνται και δέχονται συστηματικές επιθέσεις από δεξιές και ακροδεξιές ιδεολογίες.
Ο Ρακκάς παρομοίασε τον ΛΟΑΤΚΙ ακτιβισμό με «ιδιότυπη αναβίωση των ολοκληρωτισμών του 20υ αιώνα» και διατύπωσε ισλαμοφοβική τρομολαγνεία για «παράλληλες κοινωνίες που οργανώνει στις μητροπόλεις το ευρωπαϊκό Ισλάμ».
Ο Πανόπουλος κάνει λόγο για «την τυραννία της woke αίρεσης». Αντιτίθεται ανοιχτά στην ύπαρξη τρανς γυναικών και συνεχίζει: «Οι μαζορέτες της woke ιδεολογίας με αριστερό και “προοδευτικό” πρόσημο θέλουν να επιβάλλουν στη Δύση ένα Έτος 0, όπως έκαναν πριν από αυτούς οι Κόκκινοι Χμερ».
Δηλαδή συγκρίνει το να κριτικάρουμε τη μισαλλοδοξία σε βιβλία, ταινίες και δημόσιο διάλογο με τους ερυθρούς Χμερ. Υπενθύμιση, οι ερυθροί Χμερ βαρύνονται με εγκλήματα όπως εκτοπισμό, υποχρεωτική ασιτία, βασανιστήρια και φόνους. Μήπως είστε λίγο υπερβολικός;
Μιλάνε για τυραννία και φασισμό. Και τί έχουν υποφέρει; Ότι δε μπορούν να λένε ό,τι κακοποιητικό θέλουν χωρίς κριτική; Τρανς άτομα, μετανάστες, και γυναίκες δολοφονούνται.
Debates γύρω από το δικαίωμα ύπαρξης ευάλωτων ομάδων, όπως το παραπάνω, δίνουν πλατφόρμα σε ακροδεξιές θέσεις να προκαλούν ηθικό πανικό και παράγουν επιθετικότητα που βάζει σε κίνδυνο τις ζωές αληθινών ανθρώπων. Τα αποτελέσματα τα βλέπουμε ήδη και στη χώρα μας, με γεγονότα σαν αυτά που είδαμε τον περασμένο μήνα στην πλατεία Αριστοτέλους, τη δολοφονία του Ζακ, της Anna κλπ.
Πώς, όμως, κατάφερε ένα αριστερό μέσο να φιλοξενήσει ακροδεξιές απόψεις;
Γνώμη μας είναι ότι το ίδιο το ερώτημα ήταν εσφαλμένο και φίλα προσκείμενο στην Ακροδεξιά: «Πείτε μας τα υπέρ και τα κατά της woke κουλτούρας». Όμως δεν υπάρχει woke κουλτούρα. Είναι ακροδεξιά προπαγάνδα και όσοι πιστεύουν ότι υφίσταται, είναι αθωράκιστοι απέναντι σε αυτή την προπαγάνδα.
Και εξηγούμαστε: woke (αφυπνισμένος/η) είναι λέξη αριστερής σύλληψης, που αρχικά χρησιμοποιήθηκε από μαύρα άτομα για να ενθαρρύνει τον κόσμο να προσέχει τον εκφασισμό της κοινωνίας και την άνοδο της Ακροδεξιάς.
Πρόσφατα, όμως, έγινε οργανωμένη προσπάθεια από την ίδια την Ακροδεξιά για να αντιστραφεί το νόημά της. Woke πλέον σημαίνει «υπερβολικά προοδευτική/ός». Με πιο απλά λόγια, για την ακροδεξιά είσαι σκουπίδι αν ασχολείσαι με κοινωνική δικαιοσύνη, πρόοδο και Αριστερά ιδανικά.
Πάρτε το ιστορικό ανάλογο της «πολιτικής ορθότητας». Ξεκίνησε ως εργαλείο της Αριστεράς για να στηλιτεύσει όσους/ες αριστερές ήταν υπερβολικά προσκολλημένες στο δόγμα του λενινισμού, του τροτσκισμού, ή οποιασδήποτε γραμμής κόμματος. Η χρήση ήταν ειρωνική, πάντα ως προειδοποίηση ενάντια σε υπερβολικό δογματισμό. Η Δεξιά, όμως, άλλαξε το νόημα. Πολιτική ορθότητα σήμερα είναι λέξη τους για να περιγράψουν οτιδήποτε τους φαίνεται προοδευτικό. Η «πολιτική ορθότητα» δεν είναι πια αριστερό εργαλείο, ούτε συζήτηση που θα έπρεπε να γίνεται μέσα στην Αριστερά. «Η πολιτική ορθότητα έχει παραγίνει» σημαίνει απλά «θέλω να μπορώ να χρησιμοποιώ κακοποιητικό λόγο ενάντια σε ευάλωτες ταυτότητες, όπως της μετανάστριας, της γυναίκας, των ΛΟΑΤΚΙ+ κλπ». Στην Αριστερά δεν νομιμοποιούμε αυτή την εννοιοδότηση. Δε γίνεται να «παραγίνει» η ισότητα και η κοινωνική δικαιοσύνη, για αυτά παλεύουμε.
Το ίδιο γίνεται και με τον όρο «woke culture». Το κάνουν να φαίνεται σαν διαφωνία εντός της Αριστεράς, αλλά δεν είναι. Είναι προπαγάνδα της Ακροδεξιάς ότι υφιστάμεθα πιέσεις από σκοτεινά κέντρα εξουσίας που μας αναγκάζουν να ενστερνιστούμε αριστερά ιδεώδη. Δε θα πέσουν πάνω σου μασόνες φεμιναζί να σου κόψουν τα χέρια αν πεις κάτι μισογύνικο. Δεν είναι «φασισμός» και «λογοκρισία» να ασκούμε κριτική στα κακώς κείμενα, όπως τον μισογυνισμό ή την τρανσφοβία.
Το woke culture δεν υφίσταται. Είτε απαντήσεις υπέρ, είτε κατά του, το νομιμοποιείς και το θεσμίζεις. Γι’ αυτό και το να δίνουμε βήμα σε αριστερούς χώρους να γίνονται τέτοιες συζητήσεις είναι στρατηγικό λάθος. Παρασύρουν τον δημόσιο διάλογο κατά πολύ δεξιότερα.
Η στρατηγικά ορθή απάντηση σε φασιστικά επιχειρήματα είναι ιδεολογική απομόνωση. Ναι, ο δημοκρατικός διάλογος και η ανοχή είναι εργαλεία, αλλά δεν είναι τα μόνα εργαλεία. Ο Karl Popper το 1945 το διατύπωσε ως «το παράδοξο της ανοχής»: «Η απεριόριστη διαλλακτικότητα θα πρέπει να οδηγήσει στην εξαφάνιση της ανοχής». Ακόμα και αν είμαστε σε όλα τα άλλα διαλλακτικές, με φασιστικές απόψεις δεν είμαστε.
Πώς να το πούμε αλλιώς; Όπως στο σχολείο ρωτάγανε «το ξέρει η μάνα σου ότι είσαι πούστης;» και είτε απαντούσες ναι, είτε απαντούσες όχι, η κακοποίηση είχε συμβεί: είναι κακό να είσαι πούστης. Όταν η εκφώνηση της ερώτησης είναι αστήρικτη και βλαπτική, αν απαντήσεις, μόνο τέτοιο debate επιτρέπεις. Η μόνη σωστή απάντηση είναι να μην παίξεις, να μη δεχτείς ότι είναι κακό να είσαι πούστης, και από ‘κει και πέρα είτε το ξέρει η μάνα σου, είτε όχι, είναι αδιάφορη πληροφορία.
Βίβιαν Καταγή,
τρανς γυναίκα, φεμινίστρια, Senior Software Engineer
Χριστίνα-Αντουανέτα Νεοφώτιστου,
τρανς γυναίκα, φεμινίστρια, Principal Game Artist