Μας πείραξε η φωτογράφηση του Πύρρου Δήμα μπροστά στον φράχτη του Έβρου, είναι αλήθεια. Πρώτον, γιατί ο Πύρρος Δήμας ήταν ένας αγαπημένος αθλητής που αντιπροσωπεύει το μέσο Έλληνα, ενώ δεν ξεχνούμε ότι ο ίδιος πριν δέκα χρόνια είχε ορθώσει το ανάστημά του μπροστά στους φασίστες της Χρυσής Αυγής, σε μια κρίσιμη περίοδο για τη χώρα. Με αυτές τις σκέψεις δεν θα συμφωνήσουμε ότι ο Πύρρος Δήμας είναι ρατσιστής, φασίστας, ακροδεξιός, ούτε τώρα που συμπεριλήφθηκε στο ψηφοδέλτιο για τις ευρωεκλογές της ΝΔ, ούτε για τη φωτογραφία του αυτή.
Με αφορμή, όμως, αυτή τη φωτογραφία θα κάνουμε κάποιες κρίσεις για τον φράχτη του Έβρου που ορθώθηκε το 2011, για να επεκτείνεται συνέχεια από τότε, με πρόθεση να καλύψει όλο το μήκος των ελληνοτουρκικών χερσαίων συνόρων για να αποτρέψει την είσοδο μεταναστών στην ελληνική επικράτεια. Κορυφαίο συμβάν προς την κατεύθυνση αυτή, αποτέλεσε το περιστατικό του Μαρτίου του 2020 στον Έβρο, όταν η Ελλάδα αναγορεύθηκε σε ασπίδα της Ευρώπης και διαμορφώθηκε μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία αποτροπής της μετανάστευσης, η οποία έχει συντελέσει ως ένα από τα πιο καθοριστικά γεγονότα, στη διαμόρφωση και της υπάρχουσας σημερινής ευρείας κυβερνητικής πλειοψηφίας. Θα πρέπει καταρχήν να αποδεχθούμε ότι όποια κυβέρνηση κι αν ήταν στην εξουσία την ίδια περίοδο, θα έκλεινε και αυτή τα σύνορα υπό την απειλή ενός αλλοπρόσαλλου τούρκου ηγέτη που ανακοίνωνε κατ’ ουσίαν την ελεύθερη διέλευση μεταναστών προς την Ευρώπη, υποκινώντας έτσι μαζικές μετακινήσεις προς το σύνορο του Έβρου.
Όμως αυτό που ακολούθησε το περιστατικό του πρώτου Σαββατοκύριακου του Μαρτίου του 2020, μόνο ντροπή μπορεί να προκαλέσει. Συστηματικές επαναπροωθήσεις προσφύγων, εγκαταλείψεις ανθρώπων σε διασωστικές σχεδίες (life rafts) στη μέση του Αιγαίου ή σε νησίδες στη μέση του Έβρου, ξεγυμνώματα, ξυλοδαρμοί και εξευτελισμοί προς μετανάστες στα σύνορα της πατρίδας μας, ωσάν να είναι εχθροί, ωσάν να έρχονται σαν εισβολείς – κατακτητές. Ο φράχτης του Έβρου, έτσι, χρησιμοποιήθηκε ως το σύμβολο αυτής της ντροπής, στον οποίο φωτογραφίζονταν άπαντες, ωσάν να είμαστε σε πόλεμο. Την τραγική κατάληξη την είδαμε στο ναυάγιο της Πύλου τον περασμένο Ιούνιο, όταν για πρώτη φορά έγινε ευρύτερα αντιληπτό το πού οδηγούν οι πρακτικές αυτές. Δίκαιες ήταν έτσι οι αποδοκιμασίες της προέδρου της Δημοκρατίας, όταν επισκέφθηκε τους επιζώντες του ναυαγίου της Πύλου ως μια στάση υποκριτική, μετά τη φωτογράφησή της μπροστά στον φράχτη της ντροπής πριν τρία χρόνια.
Κάτι ακόμη για τον φράχτη. Σε μια Ευρώπη που στόχο έχει την κατάργηση των εσωτερικών της συνόρων και τη σταδιακή ενοποίησή της, συμπεριλαμβάνοντας έστω και σε ένα πολύ απώτερο μέλλον ακόμη και την Τουρκία, ένας φράχτης – τείχος κατά μήκος των συνόρων της δεν μπορεί παρά να είναι σύμβολο μισαλλοδοξίας, ένα σύμβολο πολέμου.
Σε αλλεπάλληλα αιτήματα των κρατών μελών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προς τιμή της, έχει αρνηθεί τη χρησιμοποίηση ευρωπαϊκών πόρων για τον σκοπό αυτό, με κύρια αιτιολογία ότι είναι αναποτελεσματικά μέτρα, σε συνδυασμό με το κόστος τους. Ελπίζουμε, όμως, ότι πίσω από αυτή την εύκολη αιτιολογία, υποκρύπτονται οι αντιστάσεις μιας γραφειοκρατίας που πιστεύει ακόμη σε μια φιλελεύθερη Ευρώπη. Αντίθετα κράτη μέλη, όπως η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Βουλγαρία, η Πολωνία, η Λιθουανία και άλλες χώρες χρηματοδοτούν με εθνικούς πόρους την ανέγερση φραχτών. Το βαφτίζουν προστασία συνόρων, αλλά δεν αφορά προστασία από εχθρούς, αφορά μετανάστες, κατά το μεγαλύτερο τους μέρος μάλιστα πρόσφυγες, που αναζητούν προστασία και καλύτερη τύχη στην Ευρώπη από τις πατρίδες τους.
Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι κανένας συνετός άνθρωπος δεν υπερασπίζεται μια πολιτική ανοικτών συνόρων. Όμως, από την άλλη, κάθε άνθρωπος συνεπής με τις αξίες της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της αλληλεγγύης, δεν μπορεί να είναι υπέρ της ανόρθωσης φραχτών, που μόνο σκοπό έχουν να αποκλείσουν αυτόν που έρχεται με ειρηνικές διαθέσεις.
Δεν είμαστε σε πόλεμο ούτε με την Τουρκία, ούτε με τους μετανάστες. Όποιος ορθώνει φράχτες, μας φαίνεται ότι προετοιμάζεται για αυτόν. Σε μια Ευρώπη δε που χτυπούν κοντά της τα τύμπανα του πολέμου, όποιος διαφημίζει τους φράχτες, αντί για τις γέφυρες, δεν μπορεί πάρα να λειτουργεί ως κήρυκας αυτού.