«Η Βενεζουέλα θέλει να ζήσει,
να ανασάνει
μετά από τόσα χρόνια έντονης πολιτικής σύγκρουσης
μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης.
Η σύγκρουση συνεχίζεται,
αν και χαμηλής έντασης δεν είναι λιγότερο σκληρή».
Ρικάρντο Σούκρε Ερέδια,
καθηγητής πολιτειολογίας, στο Κεντρικό Πανεπιστήμιο Βενεζουέλας
Οι εκλογές προκηρύχτηκαν για τις 28 Ιουλίου, ημερομηνία γέννησης του Ούγκο Τσάβες. Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας και ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος (Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα – PSUV) Νικολά Μαδούρο κατάθεσε την υποψηφιότητά του για τρίτη συνεχόμενη 6ετή θητεία(1) στις 25 Μαρτίου, ημερομηνία λήξης της κατάθεσης υποψηφιοτήτων στο ελεγχόμενο από το καθεστώς Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο (CNE). Η κατάθεση ήταν πανηγυρική και παρέπεμπε στα πρώτα χρόνια της προεδρίας Τσάβες (1998-2013).(2) Συνολικά, κατατέθηκαν εννέα (9) υποψηφιότητες, στη συντριπτική τους πλειοψηφία ή όλες, κομμάτων - δορυφόρων του καθεστωτικού PSUV.
Το κεντρικό και ανησυχητικό για τις εξελίξεις ζήτημα είναι ότι ουσιαστικά δεν επετράπη στην αντιπολίτευση (Δημοκρατική Ενιαία Πλατφόρμα – PUD) να θέσει υποψηφιότητα, καταρχάς με τη ηγέτιδά του Μαρία Κορίνα Ματσάδο (3) που εκλέχτηκε πρώτη (92%) στις προκριματικές εκλογές του κόμματος και οι δημοσκοπήσεις την έφερναν πρώτη και με μεγάλη διαφορά από τον Ν. Μαδούρο και στη συνέχεια με την εναλλακτική πρότασή της, την 80χρονη Κορίνα Γιόρις,(4)ομότιμη πανεπιστημιακή καθηγήτρια φιλοσοφίας, χωρίς «προϊστορία» στην πολιτική, αλλά εκτιμάται πολύ από ευρύτερα κοινά, Ήδη, οι ΗΠΑ προειδοποιούν ότι αν δεν υπάρξει υποψήφιος-α της αντιπολίτευσης, θα άρουν τα μέτρα χαλάρωσης των κυρώσεων τον Απρίλη. Αριστεροί/κεντροαριστεροί πρόεδροι, όπως ο Λούλα, Γκ. Πέτρο, Μουχίκα κ. ά ασκούν ΔΗΜΌΣΙΑ κριτική στον Μαδούρο για την αντιδημοκρατική του τακτική.
Η καταστολή ως νομιμοποιημένη κανονικότητα
Από τον περασμένο Γενάρη έχει ξεκινήσει και συνεχίζεται συστηματικά μέχρι σήμερα η καταστολή φωνών διαμαρτυρίας με συλλήψεις, βαριές καταγγελίες και ποινές (δημοσιογράφοι-ίνες, ακτιβιστές –τριες υπεράσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κ.λπ). Ενδεικτικό παράδειγμα: στις 23/1/24 έγιναν 32 συλλήψεις για συμμετοχή σε συνωμοσία, στηριζόμενη από τις ΗΠΑ, με στόχο τη δολοφονία του προέδρου /υπουργού Άμυνας. Ανακοινώθηκε επίσημα ότι «11 από τα συλληφθέντα άτομα ομολόγησαν τη συμμετοχή τους και αποκάλυψαν πληροφορίες που στοιχειοθετούν το έγκλημα της προδοσίας της πατρίδας, αλλά και άλλες συλλήψεις». Ο Μαδούρο παρενέβη, ζητώντας να επιβληθεί η μεγαλύτερη των ποινών για τρομοκρατία, συνωμοσία και προδοσία. Οι συνθήκες σύλληψης και κράτησης είναι απαράδεκτες, όπως και η οικογενειακή ευθύνη που αποδίδεται σε συζύγους και παιδιά.
Η καταστολή όχι μόνο δεν περιστέλλεται, αλλά συνεχίζεται και θεσμοθετείται. Την περασμένη Τετάρτη (3/4) υπερψηφίστηκε στη Βουλή (α’ συζήτηση) νομοσχέδιο για την απαγόρευση των θεωρούμενων φασιστικών οργανώσεων και προβλέπει φυλάκιση, αποκλεισμό από δημόσια αξιώματα και πρόστιμα σε όσα άτομα διαδίδουν απαγορευμένα μηνύματα-ειδήσεις. Προβλέπει επίσης την περιστολή της ελευθεροτυπίας όταν η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Να σημειωθεί ότι ήδη η Ντόϊτσε Βέλε δεν εκπέμπει πλέον στη Βενεζουέλα, λόγω αναφοράς στη υπάρχους διαφθορά στη Βενεζουέλα. Η Ισπανία, εξάλλου, απέσυρε τον πρόξενό της χωρίς να τον έχει αντικαταστήσει ως διαμαρτία για τη σύλληψη - φυλάκιση ισπανών πολιτών και όχι μόνο αυτών.
Πώς φτάσαμε εκλογές;
Όπως έχει γραφτεί στην Εποχή (23.12.2023, Βενεζουέλα – Γουιάνα), το 2024 είναι χρόνος εκλογών για τη Βενεζουέλα με όρους διαφάνειας, δημοκρατικών διαδικασιών, χωρίς αποκλεισμούς υποψηφιοτήτων της αντιπολίτευσης και παρουσία διεθνών παρατηρητών. Αυτά συμφώνησε ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Ν. Μαδούρο στη συνάντηση – συμφωνία με την αντιπολίτευση, μετά από μ εσολάβηση της Νορβηγίας, στις 17 του περασμένου Οκτώβρη. Την επόμενη ημέρα, οι ΗΠΑ χαλάρωσαν για 6 μήνες επώδυνες για την οικονομία και την κοινωνία της Βενεζουέλας κυρώσεις, τονίζοντας ότι αν δεν τηρηθούν τα συμφωνηθέντα τα μέτρα αυτά θα ανακληθούν (αναλυτικά, Εποχή 23.12.2023). Επίσης, οι ΗΠΑ είχαν ήδη αποδεσμεύσει μέρος των δεσμευμένων καταθέσεων ης Βενεζουέλας στο εξωτερικό που χορηγήθηκε ως ανθρωπιστική βοήθεια από τον ΟΗΕ που είναι υπεύθυνος και για τον έλεγχο της ροής των χρημάτων.
Η οικονομική κατάσταση έχει αισθητά βελτιωθεί (Αύξηση 5% του ΑΕΠ το 2023) και έχουν σχεδόν γεμίσει τα ράφια των καταστημάτων, ειδικότερα των σούπερ μάρκετ. Όμως, κοινωνικά στρώματα του πληθυσμού τόσο στις πόλεις όσο και στις περιφέρειες δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν ούτε τα αποκαλούμενα απαραίτητα είδη διατροφής ή καθαριότητας. Ο ονομαστικός πληθωρισμός τροφίμων κινείται στο 400% και ο κατώτατος μισθός είναι έξι (6) περίπου €, ενώ η επίσημη ανεργία, αν και μειώνεται, κινείται στο 20%. Η μετανάστευση συνεχίζεται (7, 2 εκατ. 2015-2023). Οι ταξικές ανισότητες παραμένουν πολύ μεγάλες και τέμνονται πολλές φορές με τις εξίσου μεγάλες γεωγραφικές. Όμως, υπάρχει και η άλλη Βενεζουέλα μικρή σε μέγεθος αλλά ισχυρή που απολαμβάνει με ή χωρίς κυρώσεις ευρωπαϊκά επίπεδα κατανάλωσης.
Αυτές τις μέρες, εκτός από το θερμόμετρο της πολιτικής ανέβηκε παράταιρα και η θερμοκρασία στη βόρια Βενεζουέλα με αποτέλεσμα να καούν 900 χιλ. στρέμματα από τα 1.070χιλ. ενός τροπικού εθνικού πάρκου.
Σημειώσεις:
1.Συνταγματικά, πριν την προεδρία Τσάβες, η θητεία του προέδρου της χώρας ήταν 5ετής και επιτρεπόταν μόνο μία (1). Ο Τσάβες, καταρχάς, διεύρυνε τον χρόνο θητείας σε έξι(6) και τις θητείες σε δύο. Το 2007, με αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα και οριακό ΝΑΙ, οι θητείες είναι πλέον απεριόριστες.
2. Ο Ν. Μαδούρο ντυμένος στα χρώματα της εθνικής σημαίας, συνοδευόμενος από χιλιάδες οπαδούς, ορκίστηκε: «…στη μητέρα μου, στον πατέρα μου και στην αγία τριάδα ότι στις 28 Ιουλίου, ….θα τους νικήσουμε και πάλι».
3. Ακραιφνής νεοφιλελεύθερη, ανήκει στην οικονομική ελίτ της χώρας, στηρίζεται από τις ΗΠΑ και υπήρξε βουλευτίνα. Από τον Ιούνιο το Ανώτατο Δικαστήριο την είχε αποκλείσει από κάθε δημόσιο αξίωμα λόγω διαφθοράς, στήριξης των κυρώσεων των ΗΠΑ κατά της χώρας της και ενδεχόμενης εισβολής ξένης χώρας. Η ίδια αρνείται κατηγορηματικά τις κατηγορίες. Η τελική απόφαση του Δικαστηρίου εκδόθηκε στις 26/1/24.
4. Η Κ. Γιόριτς προσπάθησε επίμονα να δηλώσει την υποψηφιότητά της στη σχετική πλατφόρμα, αλλά οι κωδικοί της δεν λειτουργούσαν. Ακόμα και στη σχετική Επιτροπή έφτασε, αλλά το σύστημα δεν λειτουργούσε και παρόλα αυτά δεν αποδέχτηκαν την υποψηφιότητά της.