Την Κυριακή που μας πέρασε αποχαιρετήσαμε έναν από τους νεότερους ηθοποιούς που έζησαν σε αυτή τη χώρα. Γιατί αν υπάρχει μια λέξη με την οποία θα χαρακτήριζα τον Γιάννη Φέρτη, χωρίς δεύτερη σκέψη, είναι αυτή. Η νιότη.
Το 2017 συμμετείχα για πρώτη φορά σε παραγωγή που θα παρουσιαζόταν στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, στην Άλκηστη του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου, παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου. Από την άλλη, για τον Γιάννη, αυτή η παραγωγή έμελλε να ήταν η τελευταία του εμφάνιση στην Επίδαυρο. Ερμήνευε τον ρόλο του Φέρη. Εγώ ήμουν 23 χρονών και εκείνος 79 χρονών. Την επαφή που μου επέτρεψε να έχω μαζί του, από την πρώτη κιόλας πρόβα, είναι πολύ δύσκολο ακόμα και σήμερα να την περιγράψω με λόγια. Από την πρώτη μέρα μου απαγόρεψε να του μιλάω στον πληθυντικό (δυσκολεύτηκα προφανώς στην αρχή να το τηρήσω), μετά καθόταν συχνά μαζί μου, μοιραζόταν τις σκέψεις του για την πορεία της πρόβας, την αγνή απορία του, τη μεγάλη λαχτάρα και προσμονή του για αυτό που θα φτιάχναμε. Σαν να μην ήταν αυτός που ήταν. Σαν να μην είχε διανύσει τόσα πολλά χρόνια στο σανίδι. Ξανά από την αρχή, με βλέμμα παιδιού, σαν να έπαιζε για πρώτη φορά
Έφερνε καθημερινά και άλλες προτάσεις στην πρόβα, χωρίς να τον νοιάζει ποιες θα φανούν χρήσιμες και ποιες όχι, σαν παιδί που μας παρουσίαζε απλώς τα παιχνίδια του, κάθε μέρα με φρέσκια όρεξη και σκέψη, με σώμα δραστήριο και έτοιμο για όλα, να ανεβοκατεβαίνει τον λόφο που είχαμε για σκηνικό της παράστασής μας χωρίς να σκεφτεί στιγμή την... «ηλικία» του. Ποια ηλικία του; Τι είναι άραγε πια αυτοί οι αριθμοί που μετράμε; Και «μετράνε» στα αλήθεια; Ο Γιάννης ήταν μεγάλο μάθημα πάνω σε αυτό το θέμα.
Εγώ όντας 23 χρονών, μέλος μιας γενιάς με πολλές ίσως ματαιώσεις και φόβους να ονειρευτούμε, ένιωθα συνεχώς γέρος μπροστά του. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι γνώριζα έναν τέτοιο άνθρωπο. Μια μέρα, στο διάλειμμα, μετά από τρεις ώρες πρόβας, του λέω πως είμαι κουρασμένος και μου απαντάει σχεδόν χοροπηδώντας «Είσαι καλά;! Τώρα αρχίζουμε!».
Έπειτα αυτές οι ιστορίες του, που δεν χόρταινα να ακούω... Για τις διακοπές του με τον Ανδρέα Μπάρκουλη, για τη συνεργασία του με την Μελίνα Μερκούρη, για την Ειρήνη Παππά και τον Κακογιάννη... Ένας άνθρωπος που θα μπορούσε να έχει τη ζωή και την προσωπικότητα ενός κανονικότατου σταρ της εποχής, ο πρώτος των πρώτων, ανφάν γκατέ του θεάτρου. Κι όμως... Εκείνος δεν είχε καμία σχέση με όλα αυτά. Σαν να μην πέτυχε ποτέ ό,τι πέτυχε, είχε το βλέμμα του νεαρού Γιάννη που του αρέσει το θέατρο και του αρέσει να παίζει.
Ένιωθα σίγουρος πως αυτό το βλέμμα που είχε στα 79 του έτη, ήταν το ίδιο βλέμμα που είχε και στο ξεκίνημά του. Αναλλοίωτο. Και ανίκητο. Γιατί η σκέψη που μπορώ να κάνω πια έχοντας στον νου και στην καρδιά μου τον Γιάννη και το μάθημα που λαμβάνω από τη συνάντησή μου μαζί του είναι πως τελικά, πιο δύσκολο από το να κάνεις τέχνη, είναι να είσαι καλλιτέχνης. Και αυτό, για εμένα, σημαίνει να καταφέρεις από την αρχή μέχρι το τέλος της διαδρομής σου να κρατήσεις την ψυχή σου καθαρή, αγνή, ανόθευτη, στοχοπροσηλωμένη στην ουσία και την αθωότητα. Και αυτό ακριβώς ήταν ο Γιάννης. Η Αγνή Ψυχή. Το Αιώνιο Παιδί. Η Ουσία. Ο Καλλιτέχνης. Πόσο δύσκολο πράγμα να μην διαφθαρεί το μέσα σου... Και εκείνος φαινόταν να το έχει καταφέρει, τόσο απλά και ανεπιτήδευτα. Ο Γιάννης που του άρεσε να κάνει παρέα με νέους, ο Γιάννης που απείλησε να κατεβάσει παράσταση που πρωταγωνιστούσε επειδή έμαθε πως νεαρός συνάδελφός του ήταν απλήρωτος (πράγματα που δεν τα έλεγε ποτέ ο ίδιος και δεν τα διαφήμιζε), ο Γιάννης που μου κρατούσε το χέρι και δάκρυζε στην Επίδαυρο όταν σταμάτησε ο κόσμος την παράσταση για να καταχειροκροτήσει μια δυναμική σκηνή του Χορού, ο Γιάννης με την τόσο γενναιόδωρη και ζέστη αγκαλιά του, ο Γιάννης που του άρεσε η απλότητα ενός ωραίου φαγητού, ενός ωραίου κρασιού και μιας καλής παρέας και κουβέντας και τίποτα άλλο, ο Γιάννης με την τόση αγάπη του για την Μαρίνα και η Μαρίνα, προσωποποίηση και επιτομή της αγάπης, για τον Γιάννη... Αυτός ήταν, για εμένα, ο Γιάννης Φέρτης. Το μεγαλύτερο μάθημα, άμα τη εμφανίσει, που έχω λάβει μέχρι τώρα στο θέατρο. Ήθος, σεμνότητα, αγνότητα, απλότητα. Αντίο, Κύριε Φέρτη. Συγχωρέστε μου, για αυτή την μόνη φορά, τον πληθυντικό...