Η Λάμια Μπεντίουι είναι μια χαρισματική ερμηνεύτρια της παραδοσιακής μουσικής. Ανήκει στους ταγμένους εκείνους μουσικούς που μελετούν τις μουσικές του κόσμου και τις αποδίδουν με τα παραδοσιακά όργανα της κάθε χώρας. Γεννημένη στην Τυνησία, γαλουχήθηκε με τις μελωδίες μιας πολυπολιτισμικής χώρας, με έντονες μουσικές επιρροές από την Αίγυπτο, τον Λίβανο, την Συρία, την Γαλλία, την Ιταλία σχεδόν από όλες τις χώρες που βρέχει η Θάλασσα της Μεσογείου. Χώρες με διαφορετικές κουλτούρες, ιστορία, έθιμα, μουσική που έγιναν πηγή έμπνευσης για την Λάμια Μπεντίουι. Με την πλούσια σε ηχοχρώματα και ιδιαίτερα εκφραστική φωνή της επιλέγει να ερμηνεύσει εκείνα τα τραγούδια που συχνά διηγούνται ιστορίες ή παραμύθια, δηλαδή, τα βιωματικά τραγούδια της παράδοσης. Η Λάμια Μπεντίουι δεν κρύβει την αγάπη της για την τέχνη της αφήγησης. Στην Ελλάδα φοίτησε στη Σχολή Αφηγηματικής Τέχνης του Κέντρου Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών. Θέλοντας μάλιστα να φέρει σε επαφή ακόμη περισσότερους ανθρώπους με την αφήγηση η Λάμια ίδρυσε μαζί με άλλα οκτώ άτομα τη Στέγη Προφορικότητας και Παράδοσης «Μυθολόγιο», με στόχο να διαδώσει και να μελετήσει την προφορικότητα σε όλες τις εκφάνσεις της. Το «Μυθολόγιο» δεν λειτουργεί πια, όμως έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο. Στην προσωπική της δισκογραφία ξεχώρισαν οι δίσκοι: «Athamra» και σημαίνει στα αραβικά «καρπός». Για την ίδια είναι ο καρπός μιας προσπάθειας, μιας πορείας… και το «Fin'Amor» με τον Solis Barki. Το Fin'Amor είναι μεσαιωνική έκφραση που χρησιμοποιήθηκε από τους τροβαδούρους του 12ου και 13ου αιώνα και δηλώνει τον ιδανικό, τον τέλειο έρωτα.
Στην Ελλάδα ξεκίνησε να ασχολείται επαγγελματικά με το τραγούδι από το 1997. Κατά τη διάρκεια της μουσικής της πορείας έχει συνεργαστεί με καλλιτέχνες από τους χώρους της έθνικ, της παραδοσιακής μουσικής και της τζαζ, έχει συμμετάσχει σε δίσκους, σε φεστιβάλ της Ελλάδας και του εξωτερικού και σε εκδηλώσεις αλληλεγγύης και κοινωνικής υποστήριξης. Έχει πολιτογραφηθεί Ελληνίδα και παραμένει στην Ελλάδα συμβάλλοντας στον μουσικό μας πολιτισμό. Με αφορμή την συναυλία της στις 18 Μαΐου αλλά και τη συμμετοχή της στην συναυλία της Εποχής, είχαμε μια σύντομη συνομιλία.
.jpg)
Ποιός άνεμος σας έφερε στην Ελλάδα;
Είχα λάβει μια υποτροφία από το ελληνικό κράτος για να κάνω διδακτορικό στα οικονομικά. Είχα τελειώσει ένα πρώτο μεταπτυχιακό στις οικονομικές επιστήμες στη Τυνησία.
Ποιό ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της χώρας μας σας άρεσε ώστε να μείνετε.
Πριν έρθω στην Ελλάδα, είχα μια εξιδανικευμένη εικόνα για τη χώρα. Μέσα από τα διαβάσματά μου έβλεπα ότι πολλοί συγγραφείς ανέφεραν την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας και τη σημασία της για τη Δύση αλλά και για όλη την ανθρωπότητα. Θεωρείται το λίκνο του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Όταν ήρθα στην Ελλάδα, απέκτησα μια εικόνα πιο αγκυρωμένη, πιο γειωμένη στη σύγχρονη πραγματικότητα χωρίς όμως να χάσω αυτή την ονειρική εικόνα που είχα. Τώρα έχω μια αντίληψη πιο ισορροπημένη και ώριμη και είναι ωραίο όταν αυτές οι δύο εικόνες αλληλεπιδρούν μέσα σου και σε τρέφουν. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που μου θυμίζει αρκετά την Τυνησία. Αυτό που βίωνα στην Τυνησία σχετικά με την νοοτροπία, τη φιλοξενία, τις αξίες, το ξαναβρίσκω εδώ.
Πώς ήταν η αρχή της καλλιτεχνικής σας εμφάνισης και πώς σας αντιμετώπισαν οι συνάδελφοί σας;
Νομίζω πως όταν άρχισα την καλλιτεχνική μου πορεία, το 1997, βρήκα γόνιμο έδαφος για αυτό που μ’ ενδιεφερε να κάνω. Τότε είχαν αρχίσει οι μουσικοί και το κοινό γενικά να ενδιαφέρονται για την παραδοσιακή μουσική, όχι μόνο της Ελλάδας άλλα γενικότερα για τις «μουσικές του κόσμου» . Γι’ αυτό μάλιστα είχαν δημιουργηθεί διάφορα συγκροτήματα γύρω από αυτές τις μουσικές τότε. Υπήρχε δηλαδή περιέργεια και άνοιγμα ως προς αυτό το είδος μουσικής. Και νομίζω ότι υπήρξε μια αμοιβαία σχέση ανταλλαγής με τους συνάδελφους μουσικούς, αρκετοί απ’ τους οποίους ενδιαφέρθηκαν γι’ αυτό το διαφορετικό, το ξένο -συνάμα οικείο, αλλά και κάπως «εξωτικό»- που έφερνα μαζί μου λόγω καταγωγής. Όμως θεωρώ σημαντικό το ότι κι εγώ ενδιαφέρθηκα εξίσου για την ελληνική παράδοση.
Ποιοί αρχικά σας υποδέχτηκαν και συνεργάστηκαν μαζί σας και ποιές συνεργασίες έπαιξαν ξεχωριστό ρόλο;
Αρχικά μπορώ να αναφέρω την πρόσκληση του Ross Daily να συμετάσχω στο δικό του πρόγραμμα που έκανε τότε στο «Τσάι στη Σαχάρα». Έπειτα άρχισα να συνεργάζομαι με διάφορους μουσικούς και τραγουδιστές όπως ο Χάρης Λαμπράκης, η Σοφία Λαμπροπούλου, ο Αντώνης Απέργης, ο Λεωνίδας Μαριδάκης, ο Γιώργος Βουρνάς, ο Σόλης Μπαρκή, η Γιώτα Βέη, η Ειρήνη Δασκαλάκη και πολλοί άλλοι. Και βέβαια να αναφέρω τη μακρόχρονη και γόνιμη συνεργασία μου με τη Σαββίνα Γιαννάτου που συνεχίζεται μέχρι τώρα.
Από την αρχή δώσατε το στίγμα πως υπηρετείτε πιστά την παράδοση, όχι μόνο της Τυνησίας αλλά και της ανατολής και της Μεσογείου, τι ακριβώς σας συγκινεί στο παραδοσιακό τραγούδι;
Για μένα το παραδοσιακό τραγούδι όλων αυτών των χώρων συνόδευε τη ζωή και τα γεγονότα των ανθρώπων και εκφράζει τις βαθύτερες ανάγκες τους. Γι’ αυτό υπάρχουν νανουρίσματα, μοιρολόγια, τραγούδια γάμου, παραλογές, ιστορικά τραγούδια, τραγούδια δουλειάς... Είναι τραγούδια βιωματικά και μεταφέρουν μια απίστευτη συναισθηματική δύναμη. Επίσης κάτι άλλο που με συγκινεί είναι το στοιχείο της αφήγησης. Πολλές φορές το παραδοσιακό τραγούδι διηγείται ιστορίες ή παραμύθια που περιέχουν διδάγματα. Ως αφηγήτρια βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον αυτό το στοιχείο. Διότι θεωρώ πώς το παραμύθι και η αφήγηση βρίσκονται στον πυρήνα του ανθρώπινου πολιτισμού.
Συγχρόνως έχετε δώσει και το στίγμα της ενεργού κοινωνικά μουσικού. Είσαστε πάντα παρούσα και αλληλέγγυα. Δηλώσατε μάλιστα και την υποστήριξή σας στην Εποχή.
Είναι σημαντικό να συνεχίσει να ακούγεται μια αδέσμευτη φωνή που εκφράζει κοινωνική ευαισθησία και ενδιαφέρον για τον άνθρωπο και τον πολιτισμό.
Το Σάββατο 18 Μαΐου, θα παρουσιάσετε ένα πρόγραμμα με τραγούδια από τη Σαρδηνία στο «Βaumstrasse». Πώς προέκυψε αυτή η πρόταση; Πόσο εύκολη ήταν η έρευνα και ποιό είναι το περιεχομενό τους;
Καταρχάς δέχτηκα μια πρόταση να παρουσιάσω αυτό το πρόγραμμα στο πλαίσιο του φεστιβαλ «Κρήτη, μια ιστορία 5+1 πολιτισμοί» το 2021. Η έρευνα είχε βεβαίως τις δυσκολίες της, διότι η σαρδηνέζικη παράδοση, όπως και η γλώσσα, έχει αρκετές διαφορές από τις πιο γνώριμες για εμάς παραδόσεις της Νοτίου Ιταλίας. Η Σαρδηνία είναι ένας τόπος με αρκετές ιδιαιτερότητες. Ηταν ένα νησί απομονωμένο στο εσωτερικό του, όπου η ζωή ήταν ένα με τη φύση κι όπου τα ξωτικά στα παραμύθια και στους θρύλους ξεπηδούσαν αβίαστα μέσα από τα ερείπια των νουράγκε -των αρχαίων προϊστορικών φρουρίων- και των «τάφων των γιγάντων». Επίσης, είχε διαχρονικά ένα πνεύμα ανεξαρτησίας και αντίστασης απέναντι στους κατακτητές του όσο και -αργότερα- στην εισαγόμενη μαζική κουλτούρα. Ηταν προσκολλημένη στη παράδοσή της - βέβαια, με τα θετικά και τα αρνητικά της, δεν το κρίνω. Και αυτή η ιδιαιτερότητα εκφράζεται πολύ έντονα στα τραγούδια.
* * *
Η Λάμια Μπεντίουι παρουσιάζει «Canti di Sardegna»
Ενα πρόγραμμα με τραγούδια από την πλούσια και πρωτότυπη παράδοση της Σαρδηνίας. Θα ακουστούν σε διασκευή κομμάτια διαχρονικά που σχετίζονται με την καθημερινότητα των ανθρώπων κατά τον παραδοσιακό τρόπο: νανούρισμα (anninia), χορός (ballo), τραγούδι πηδηχτό (duru duru), μοιρολόι (attitu), θρησκευτικό τραγούδι (gosos), τραγούδι σε ποιητική φόρμα (mutettus). Τραγούδια που εκφράζουν τη χαρά της ζωής, τη ζωντάνια, τις ελπίδες αλλά και την αίσθηση του τραγικού ενός μεσογειακού λαού με ισχυρές ρίζες στην παράδοσή του και αγάπη για την ελευθερία.
Συντελεστές: Λάμια Μπεντίουι - τραγούδι και αφήγηση, Γιώργος Βουρνάς - κιθάρα, μαντολίνο, φλογέρες, τραγούδι, Αλέκος Βασιλάτος – κοντραμπάσο, Σόλις Μπαρκή - κρουστά.
Το Σάββατο 18 Μαΐου, στις 9μμ, στο «Baumstrasse» (Σερβίων 8, 2ος όροφος, Βοτανικός).