Ο Δήμος Χαλανδρίου στον «τελικό» των Ευρωπαϊκών Βραβείων Καινοτομίας στην Πολιτική
Μια νέα διεθνή αναγνώριση απέσπασε ο Δήμος Χαλανδρίου, αυτή τη φορά στα «Ευρωπαϊκά Βραβεία Καινοτομίας στην Πολιτική 2024» που πραγματοποιήθηκαν στις 2 Μαΐου στη Βαρκελώνη, υπό την αιγίδα της Γραμματείας του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ο Δήμος Χαλανδρίου αναδείχθηκε μεταξύ των 10 φιναλίστ, στην κατηγορία της Κλιματικής Προστασίας για τη δημιουργία και λειτουργία της Μονάδας Αποτροπής Απωλειών Τροφών και Δημιουργίας Τροφικών Αποβλήτων.
Συνολικά προκρίθηκαν 70 δράσεις από 340, σε επτά διαφορετικούς τομείς και αυτοί κλήθηκαν να παρουσιαστούν στην Βαρκελώνη. Πολλές από τις 70 πολιτικές πρακτικές που παρουσιάστηκαν στους τομείς Κλιματική προστασία, Δημοκρατία, Τεχνολογίες για τη Δημοκρατία, Παιδεία, Διακυβέρνηση, Τοπική Ανάπτυξη και Κοινωνική Συνοχή θα αποβούν ιδιαίτερα χρήσιμες, δίνοντας νέες ιδέες.
Η Μονάδα Αποτροπής Απωλειών Τροφών και Δημιουργίας Τροφικών Αποβλήτων του Δήμου Χαλανδρίου δημιουργήθηκε τον Οκτώβριο του 2022, με την οικονομική στήριξη ευρωπαϊκών προγραμμάτων (FoodRUs, ToNoWaste και Food Connections). Σκοπός της είναι η καταγραφή των απωλειών τροφών και των ποσοτήτων των τροφικών αποβλήτων που δημιουργούνται στα διάφορα στάδια της αλυσίδας αξίας τροφίμων (νοικοκυριά, βρεφονηπιακοί σταθμοί και σχολεία, καταστήματα λιανικής πώλησης, καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος), καθώς και η εφαρμογή καλών πρακτικών που θα περιορίσουν τις απώλειες σε όλη την τροφική αλυσίδα (From Farm to Fork) σε επίπεδο Δήμου.
Η Μονάδα, με την πολύτιμη συνδρομή κοινωνικών εταίρων, έχει κάνει:
- μηνιαίες καταγραφές τροφικών αποβλήτων σε δύο τμήματα προσχολικής αγωγής με χρήση ημερολογίων και διαπιστώθηκε ότι για κάθε κιλό φαγητού δημιουργήθηκαν 254 γραμμάρια στον ένα και 161 γραμμάρια αποβλήτων στον άλλο.
- εβδομαδιαίες μετρήσεις για καταγραφή των αποβλήτων στα σχολικά γεύματα δύο σχολείων και διαπιστώθηκε ότι το 31% του φαγητού καταναλώνεται στο σχολείο και από αυτό το 26%, αν και φαγώσιμο, κατέληξε στα απορρίμματα.
- μετρήσεις και έρευνα με ερωτηματολόγια σε καταστήματα λιανικής και εστιατόρια και διαπιστώθηκε ότι στα εστιατόρια η μεγαλύτερη απώλεια τροφίμων οφείλεται στην προετοιμασία των φαγητών (μη αποτρέψιμα), ενώ τα περισσότερα αποτρέψιμα ήταν το υπόλειμμα πιάτου πελάτη. Αναπτύχθηκε και κοινοποιήθηκε δεκάλογος καλών πρακτικών.
- έρευνα με ερωτηματολόγια και καταγραφή με ημερολόγιο της δημιουργίας αποβλήτων στα νοικοκυριά ενώ αναλύθηκε και η σύσταση των αποβλήτων που καταλήγουν στον καφέ κάδο. Διαπιστώθηκε ότι οι περισσότεροι υποτιμούν τις παραγόμενες ποσότητες, ότι τα τροφικά απόβλητα είναι κυρίως φυτικής προέλευσης, ενώ τα αίτια αποτρέψιμων Τροφικών αποβλήτων είναι εξίσου μοιρασμένα σε υπόλειμμα πιάτου, πλεόνασμα και ληγμένο/ χαλασμένο. Ετοιμάστηκε και διανεμήθηκε δεκάλογος για τη μείωση των απωλειών τροφών από τα νοικοκυριά.
Τον Σεπτέμβριο του 2023, σε ειδική ημερίδα που έγινε στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο παρουσιάστηκαν λεπτομερώς τα αποτελέσματα της καταγραφής των απωλειών τροφών και των τροφικών αποβλήτων στον Δήμο Χαλανδρίου.
Τον Νοέμβριο του 2023, η μονάδα οργάνωσε δημόσια εκδήλωση μαγειρέματος με μηδενικά απόβλητα, ενώ τον Απρίλιο του 2024, έγινε η εκδήλωση «Μαγειρέψτε έξυπνα σώζοντας τρόφιμα» με τη συμμετοχή επιχειρήσεων εστίασης όπου παρουσιάστηκαν, διανεμήθηκαν και δοκιμάστηκαν συνταγές για την αποτροπή της σπατάλης τροφίμων. Οι συνταγές αυτές, πολλές από τις οποίες είναι παραδοσιακές, έχουν ενδεικτικό χαρακτήρα και προτείνουν προσεγγίσεις με βάση τις οποίες καλείται ο αναγνώστης να πειραματιστεί απολαμβάνοντας τη χαρά της δημιουργίας.
Η Μονάδα Αποτροπής Απωλειών Τροφών και Δημιουργίας Τροφικών Αποβλήτων έχει βραβευτεί τρεις φορές για τη δράση της σε ελληνικές διοργανώσεις (Greek Green Awards 2023, Βραβείο ΟΤΑ 2023 και Bravo Awards 2023).
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (F.A.O.) των Ηνωμένων Εθνών, περίπου το ένα τρίτο των τροφίμων που παράγονται σε όλο τον κόσμο χάνεται ή σπαταλάται σε κάποιο σημείο της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων από το χωράφι έως το πιάτο μας. Στην ΕΕ, σχεδόν 90 εκατομμύρια τόνοι απορριμμάτων τροφίμων παράγονται ετησίως. Η απώλεια αφορά όλη την αλυσίδα τροφίμων από την πρωτογενή παραγωγή μέχρι την κατανάλωση.
Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2018/851 απαιτεί να ληφθούν μέτρα από τα κράτη-μέλη για την πρόληψη και τη μείωση των τροφικών αποβλήτων. Στην Ελλάδα τα μισά περίπου τροφικά απόβλητα προέρχονται από τα νοικοκυριά. Αυτά περιλαμβάνουν απόβλητα που δημιουργούνται κατά την προετοιμασία του φαγητού και τα οποία δημιουργούνται αναπόφευκτα, αλλά και σημαντική ποσότητα τροφίμων η απόρριψη των οποίων θα μπορούσε να αποφευχθεί με καλύτερη διαχείριση.
Οι στόχοι Δήμου Χαλανδρίου στον τομέα των βιοαποβλήτων περιλαμβάνουν την πρόληψη και την αναδιανομή, καθώς και την εκτροπή από την ταφή με ορθή διαλογή στην πηγή και αξιοποίηση για παραγωγή χρήσιμων υλικών και ενέργειας όπως έδειξε με το πρόγραμμα Waste4Think.