Την Τρίτη 21 Μαΐου, ξεκινάει στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Καλαμάτας η δίκη των 9 Αιγύπτιων που διασώθηκαν από το πολύνεκρο ναυάγιο της 14ης Ιουνίου 2023 στα ανοιχτά της Πύλου. Οι 9 από τους 104 διασωθέντες βρίσκονται κατηγορούμενοι ως «διακινητές», για τα αδικήματα της πρόκλησης ναυαγίου, της διακίνησης, της σύστασης εγκληματικής οργάνωσης και της παράνομης εισόδου.
Η απόδοση της κατηγορίας του “διακινητή” σε πρόσωπα που επιβιβάζονται στα πλοιάρια αυτά, αποτελεί συνήθη πρακτική των ελληνικών αρχών για την κατασκευή ενόχων με στόχο την απαξίωση του προσφυγικού ζητήματος και αποτέλεσμα τον άδικο εγκλεισμό χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών στις ελληνικές φυλακές με βαρύτατες ποινές κάθειρξης. Αντιμέτωποι με αντίστοιχες πολυετείς ποινές θα είναι και οι 9 της Πύλου αν καταδικαστούν.
Είναι ορατός ο κίνδυνος μιας δίκης-fast track για την απόσειση των ευθυνών των ελληνικών και ευρωπαϊκών αρχών για το ναυάγιο, όπως και ο κίνδυνος της συγκάλυψης των ποινικών ευθυνών του Λιμενικού Σώματος, η διερεύνηση των οποίων ακόμα και σήμερα εκκρεμεί, μετά από μήνυση που κατέθεσαν στο Ναυτοδικείο Πειραιά 40 επιζώντες του ναυαγίου το Σεπτέμβριο του 2023. Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν έχει διεξαχθεί ΕΔΕ από το Λιμενικό Σώμα. Κατόπιν της ρητής άρνησης να ξεκινήσει εσωτερική πειθαρχική έρευνα το Λιμενικό Σώμα, ο Συνήγορος του Πολίτη ξεκίνησε ανεξάρτητη έρευνα για το ναυάγιο.
Επιπλέον, το πόρισμα της αυτεπάγγελτης έρευνας της Ευρωπαίας Διαμεσολαβήτριας κατέδειξε ότι οι ισχύοντες κανόνες καθιστούν τον Frontex τόσο εξαρτημένο από τα κράτη μέλη ώστε να μην μπορεί να δράσει όταν σκάφη που μεταφέρουν μετανάστες βρίσκονται σε κίνδυνο.
Οι κατηγορούμενοι συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν, ως υπεύθυνοι για την τραγωδία, σε λιγότερο από 24 ώρες μετά το ναυάγιο. Η έρευνα για το τι πραγματικά συνέβη ολοκληρώθηκε μέσα σε λίγους μήνες, χωρίς να εξεταστούν διεξοδικά τα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία, ιδίως αυτά που θα μπορούσαν να ρίξουν φως στις πραγματικές συνθήκες του ναυαγίου, ενώ όλα τα σχετικά αιτήματα της υπεράσπισης απορρίφθηκαν. Έχουν ήδη καταγγελθεί σοβαρά ελλείμματα ως προς τη μη τήρηση ουσιαστικών και διαδικαστικών εγγυήσεων, όπως στη λήψη καταθέσεων, στην διερεύνηση των συνθηκών του ναυαγίου αλλά και εμπόδια στην άσκηση των υπερασπιστικών τους δικαιωμάτων, καθώς αιτήματά τους για μάρτυρες και αποδείξεις απορρίφθηκαν χωρίς αιτιολογία και κρίσιμες έρευνες και πραγματογνωμοσύνες δεν έλαβαν ποτέ χώρα μέχρι σήμερα. Αξίζει να αναφέρουμε ότι 21 από τα κινητά τηλέφωνα των διασωθέντων «εμφανίστηκαν» στο Λιμεναρχείο Κυθήρων 4 μήνες μετά το ναυάγιο!
Τόσο το ελληνικό λιμενικό όσο και ο Frontex γνώριζαν και παρακολουθούσαν την κατάσταση κινδύνου του πλοίου για τουλάχιστον 24 ώρες, αλλά δεν πραγματοποίησαν επιχείρηση διάσωσης. Αντίθετα, ξεκίνησαν επιχείρηση παράνομης απομάκρυνσης κατά τη συνήθη πρακτική τους. Τα αποδεικτικά στοιχεία -τόσο από τους ίδιους τους επιζώντες που περιγράφουν τη ρυμούλκηση και την εξ’ αυτής ανατροπή του αλιευτικού, όσο και από διεθνείς δημοσιογραφικές έρευνες- βοούν ως προς τις ευθύνες του ελληνικού λιμενικού για την πρόκληση του ναυαγίου, τόσο από την παράλειψη διάσωσης όσο και μέσω της επιχείρησης ρυμούλκησης του αλιευτικού, με συνέπεια την ανατροπή και βύθισή του.
Το ελληνικό λιμενικό αρνείται ότι ρυμούλκησε το σκάφος Adriana, γιατί αυτό δεν είχε κάποιο πρόβλημα, και οι επιβαίνοντες αρνήθηκαν την παροχή βοήθειας. Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε γιατί οι 9 κατηγορούνται και για πρόκληση ναυαγίου; Πώς προκλήθηκε τελικά το ναυάγιο αυτό, αφού σύμφωνα με το λιμενικό, το Adriana δεν είχε κάποια βλάβη
Η υπόθεση αυτή ακολουθεί την πεπατημένη της συστηματικής ποινικοποίησης των μεταναστών στην Ελλάδα. Η απόδοση της κατηγορίας για την “πρόκληση ναυαγίου” σε πρόσωπα που ήταν οι ίδιοι πρόσφυγες και διακινούμενοι, αποπροσανατολίζει τη δικαστική έρευνα και δίνει την εντύπωση ότι επιδιώκεται η συγκάλυψη των ευθυνών των αρμοδίων για τη διάσωση αρχών (ελληνικών και ευρωπαϊκών), που δεν έπραξαν όσα όφειλαν για την διάσωση των επιβαινόντων.
Και σε αυτή την υπόθεση φαίνονται με αλγεινό τρόπο τα πλήγματα που έχει υποστεί το κράτος δικαίου στην Ελλάδα, με την σχεδόν ενσυνείδητη ελλειμματική έρευνα που διεξήχθη, την υπόδειξη από πολιτικά πρόσωπα των υπαιτίων πριν ακόμη την ολοκλήρωση και αυτής της «κολοβής» ποινικής διερεύνησης και την καταστρατήγηση δικονομικών δικαιωμάτων των κατηγορουμένων.
Υποστηρίζοντας την υπεράσπιση των εννέα ναυαγών από τις αυθαιρεσίες που έχουν υποστεί, υπερασπιζόμαστε μια ΕΕ ανοιχτή, συμπεριληπτική, και καταρρίπτουμε έμπρακτα τους φράχτες της Ευρώπης- Φρουρίου. Το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης οφείλει να αντικατασταθεί από πολιτικές αντιμετώπισης των αιτίων που προκαλούν τις μετακινήσεις των προσφύγων. Η Ελλάδα και η ΕΕ οφείλουν να μην αντιμετωπίζουν ως συνομιλητές τους υπευθύνους για το φόρτωμα των πλοίων