Τρεις βδομάδες πριν τις εκλογές και οι δημοσκοπήσεις επιχειρούν να δώσουν μία εικόνα για το κομματικό σύστημα και τη δυναμική των κομμάτων προεκλογικά, αλλά και να φωτίσουν τα σκοτεινά σημεία της επιλογής της ψήφου. Οι καμπάνιες των κομμάτων αναμένουν να εστιάσουν στους αναποφάσιστους και δη στους αναποφάσιστους ψηφοφόρους τους, προκειμένου να πετύχουν τη μεγαλύτερη δυνατή συσπείρωση μεν, αλλά και να βελτιώσουν το ποσοστό τους κερδίζοντας την εμπιστοσύνη εκείνων που αμφιταλαντεύονται. Για τα λεγόμενα μικρά κόμματα δε το να καταφέρουν να πείσουν τους αναποφάσιστους μπορεί να είναι και το κλειδί εισόδου τους στην Ευρωβουλή.
Χωρίς Ευρώπη ούτε υποψήφιους
Από τα μέχρι τώρα δεδομένα, η Ευρώπη και ο σκοπός εισόδου στην ευρωβουλή απουσιάζουν από τα σποτ, καθώς η ΕΕ εμφανίζεται μονάχα ως ένα ταμείο που θα ενισχύσει την Ελλάδα, ανάλογα με το τι θα διεκδικήσει το κάθε κόμμα. Δεν ακούγονται πουθενά η συλλογική διεκδίκηση ή το κοινό όραμα, η αλληλεγγύη των χωρών και των λαών, οι καλές πρακτικές. Λείπει ακόμα και η οικονομική ένωση, είναι μόνο ως κουμπαράς, χωρίς πρόγραμμα.
Όλα τα κόμματα εμφανίζουν στην μεγάλη εικόνα την Ελλάδα και την ευημερία της και στη μικρή εικόνα -με διακυμάνσεις- την Ευρώπη, ως το μέσο βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα. Επιπλέον, έχει επιλεγεί από όλα τα κόμματα, που μέχρι στιγμής έχουν δώσει στη δημοσιότητα τηλεοπτικά σποτ ή έντυπο υλικό, να βγουν μπροστά οι αρχηγοί. Ο Κ. Μητσοτάκης έχει δηλώσει ότι πίσω από κάθε υποψηφιότητα και ψήφο θα δούμε τον ίδιο, ο Στ. Κασσελάκης κάνει περιοδείες με λεωφορείο -όπως και τα προεκλογικά περίπτερα- που έχει το πρόσωπό του, χωρίς το λογότυπο του κόμματός του. Αμφότεροι πρωταγωνιστούν στα τηλεοπτικά σποτ. Αλλά και στο δεκάλεπτο της Νέας Αριστεράς, πρωταγωνιστούν τα στελέχη της κοινοβουλευτικής ομάδας, και κανένας υποψήφιος. Είμαστε λίγες βδομάδες πριν από τις ευρωεκλογές και κανένα κόμμα δεν έχει επιλέξει να βάλει τους/τις υποψήφιους/ες του στο επίκεντρο.
Διαμαρτυρία ή σταθερότητα
Αφού αυτό είναι το μήνυμα που στέλνουν τα κόμματα, έτσι και οι ψηφοφόροι αντιμετωπίζουν τις ευρωεκλογές ως μια περισσότερο εθνική διαδικασία, μία νέα ψήφο εμπιστοσύνης, όπως θέλει η ΝΔ, ή μία ψήφο διαμαρτυρίας, όπως θέλουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Η ΝΔ θέτει εμφατικά και συνεχώς το δίλημμα της σταθερότητας, ενώ οι δημοσκοπήσεις λένε με σαφήνεια ότι αυτό δεν πιάνει. Συγκεκριμένα, στην δημοσκόπηση της Alco καταγράφεται ότι το 65% εκτιμά ότι τυχόν αρνητικό αποτέλεσμα για τη ΝΔ δεν θα δημιουργήσει ζήτημα σταθερότητας στη διακυβέρνηση, ενώ το 27% (λιγότεροι και από τους ψηφοφόρους της ΝΔ) απαντά «ναι» στο συγκεκριμένο ερώτημα. Αντίστοιχα, στην MRB αποτυπώνεται ότι το δίλημμα της σταθερότητας δεν έχει απήχηση. Όπως σημειώνει ο Δ. Μαύρος από την MRB «το 32,7% δηλώνει ότι η χώρα χρειάζεται σταθερότητα, έναντι του 60,3% που επιθυμεί να σταλεί ένα μήνυμα δυσαρέσκειας για την ακολουθούμενη πολιτική. Ανάμεσά τους ένας στους τρεις ψηφοφόρους της ΝΔ δηλώνει ότι θα ψηφίσει με κριτήριο τη δυσαρέσκεια». Στην Pulse οι δυσαρεστημένοι ψηφοφόροι της ΝΔ υπολογίζονται στο 5,5% του προηγούμενου εκλογικού αποτελέσματος και όπως σημειώνει ο διευθυντής της Pulse Γ. Αράπογλου «η ΝΔ πρέπει να θεωρεί δύσκολο να τους επανασυσπειρώσει». Με αυτό το δεδομένο, η ΝΔ ορθώς έχει ορίσει ως πήχη τις προηγούμενες ευρωεκλογές, καθώς είναι αδύνατο να πιάσει το 41% των εθνικών εκλογών, αλλά καθόλου ανέφικτο το 33%, το αντίθετο.
Η κυριαρχία της ΝΔ δύσκολα θα αμφισβητηθεί στις κάλπες, όπως δείχνουν και όλες οι δημοσκοπήσεις. Ωστόσο, η επόμενη μέρα θα είναι δύσκολη για εκείνη, καθώς εχθρός της είναι η αποχή αλλά και η απογοήτευση από την μέχρι τώρα αντιμετώπισή που έχει σε σειρά θεμάτων. «Ο δαίμονας της ΝΔ στις ευρωεκλογές είναι η αποχή», τονίζει ο Δ. Μαύρος, ο οποίος διευκρινίζει ότι κερδισμένος αυτής βγαίνει η Ελληνική Λύση. Σύμφωνα με την Alco οι ψηφοφόροι είναι ισότιμα μοιρασμένοι στο ερώτημα αν οι ευρωεκλογές αποτελούν ευκαιρία για ψήφο διαμαρτυρίας. Σύμφωνα με την Pulse το 13% θα επιλέξει τι θα ψηφίσει στις εκλογές για να τιμωρήσει ή να στείλει ένα μήνυμα. Όπως καταγράφει η MRB το 80,8% όσων δηλώνουν δυσαρέσκεια δηλώνει ότι θα την εκφράσει επιλέγοντας ένα κόμμα που εκφράζει καλύτερα αυτή και το 19,2% την αποχή.
Ο αχός της Δικαιοσύνης
Αυτό που καταγράφηκε στη δημοσκόπηση της MRB, αλλά δεν δόθηκε στη δημοσιότητα, όπως δήλωσε ο Δ. Μαύρος στην παρουσίαση της έρευνας στο Open είναι ότι «έχουμε πέσει σε μια συγκυρία που ο κόσμος έχει απελπιστεί σε σχέση με τη Δικαιοσύνη. Στα συναισθήματα έχει φύγει ο φόβος και η οργή από τις πρώτες θέσεις και είναι ξανά η απογοήτευση και η παραίτηση. Αυτό συνδέεται με τη Δικαιοσύνη». Στο ερώτημα ποιοι μπορούν να αντιμετωπίσουν καλύτερα τα ζητήματα απονομής της Δικαιοσύνης, ο Κ. Μητσοτάκης παίρνει 20,1% (-1,1 από την προηγούμενη μέτρηση), ο Στ. Κασσελάκης 15,2% (-3) και ο Ν. Ανδρουλάκης 11% (-3). Πρώτος με μεγάλη διαφορά είναι ο «κανένας από τους τρεις» με 33,6% (+1,3). Γι’ αυτό και μεθοδεύει όσο μπορεί η ΝΔ να μην προχωρήσει καμία εκκρεμής υπόθεση: η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής δεν θα συνεδριάσει πριν τις ευρωεκλογές, ώστε να απαντήσει η Ν. Κεραμέως για τη διαρροή στοιχείων των αποδήμων. Ο Ν. Ανδρουλάκης παρά την απόφαση του ΣτΕ δεν θα ενημερωθεί από την ΑΔΑΕ για το λόγο της παρακολούθησής του, γιατί η ΕΥΠ αρνείται να παρέχει διευκρινήσεις, σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Καθημερινής». Η δικογραφία για τα Τέμπη προχωρά με ρυθμούς χελώνας, ενώ έκθεση του εμπειρογνώμονα Βασίλη Κοκοτσάκη καταλήγει ότι δεν υπήρξε μετωπική των μηχανών των δύο τρένων και η πυρόσφαιρα προκλήθηκε από υλικό 12-15 τόνων ξυλολίου, προκαλώντας το θάνατο 16 εκ των νεκρών. Την ίδια ώρα, η ευρωπαία εισαγγελέας, αυτή που στοχοποίησαν από τη ΝΔ, διώκει σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reporters United τρεις επικεφαλής κατασκευαστικών εταιριών που είχαν την ευθύνη υλοποίησης της σύμβασης 717.
Αφανής αντιπολίτευση
Αυτές τις ψήφους διαμαρτυρίας διεκδικούν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, κατά βάση, με εξαίρεση τον ΣΥΡΙΖΑ που όπως φαίνεται η επιλογή της πατριδοκαπηλίας μάλλον του δίνει πρόσβαση στη δεξαμενή των πιο… εθνικοφρόνων ψηφοφόρων, σύμφωνα με την MRB. Στο ερώτημα ποιοι μπορούν να αντιμετωπίσουν τα θέματα εξωτερικής πολιτικής, ο Κ. Μητσοτάκης βρίσκεται στο 36,3% (-0,3), ο Στ. Κασσελάκης στο 13,2% (+2,8%) και ο Ν. Ανδρουλάκης στο 10,2% (+0,9). Όπως σχολίασε ο Δ. Μαύρος «οι Έλληνες θέλουν περισσότερο έναν άνθρωπο με πάθος στα εθνικά θέματα, που να νιώθουν ότι θα μπει με ένταση στη διαδικασία».
Εν γένει, η αντιπολίτευση δεν αξιολογείται θετικά από τους ψηφοφόρους. Σύμφωνα με την Marc, θετικά και μάλλον θετικά αξιολογεί την κυβέρνηση το 40,1% και αρνητικά και μάλλον αρνητικά το 58,9%, ποσοστά που είναι κοντά στο αποτέλεσμα των προηγούμενων εθνικών εκλογών. «Ωστόσο, ένας στους δύο ψηφοφόρους θεωρούν ότι δεν υπάρχει ικανοποιητική αντιπολίτευση», σχολιάζει εκ μέρους της Marc ο Θ. Γεράκης, προσθέτοντας ότι «ακόμα και οι ψηφοφόροι των κομμάτων της αντιπολίτευσης κρίνουν αρνητικά τα κόμματά τους».
Οι δημοσκοπήσεις δεν δείχνουν κυρίως την τάση καταγραφής των κομμάτων [ειρήσθω εν παρόδω θα είναι μεγάλο το βράδυ των εκλογών κυρίως για τη Νέα Αριστερά που φαίνεται σε αρκετές δημοσκοπήσεις να φτάνει το κατώφλι (3,1% MRB, 3% Marc, 2,5% Pulse, 2,2-3,7% Alco) αλλά και για το ΜέΡΑ25 (3% Marc, 2,5% Pulse, 1,5-3% Alco) που έχει πιο μείνει πίσω] αλλά φωτογραφίζουν το κομματικό σύστημα, το οποίο φαίνεται να έχει απογοητεύσει τους ψηφοφόρους, ανεξάρτητα πώς θα κινηθούν στην κάλπη. Για να αρχίσει να σπάει η κυριαρχία της ΝΔ δεν αρκούν οι πολιτικές που εφαρμόζει, αλλά επιβάλλεται να υπάρξει ένα κόμμα της αντιπολίτευσης που να πείσει ότι γίνεται αλλιώς. Και αυτό ακόμα δεν έχει φανεί, ούτε σε αυτή την εκλογική συγκυρία, που τα αυτιά είναι (ή πρέπει να είναι) ανοιχτά.