Οι πρόσφατες ανακοινώσεις (19/5) του Κ. Μητσοτάκη στα ορεινά Ριζώματα Ημαθίας με τον βαρύγδουπο τίτλο «Επανάσταση στην Παιδεία: το ψηφιακό σχολείο» δεν έχουν απλά επικοινωνιακό χαρακτήρα. Αποτελούν το «πρώτο κουδούνι» ενός πολιτικού σχεδιασμού με σαφείς στοχεύσεις: το δημόσιο σχολείο παρά τις αλλεπάλληλες επιθέσεις που δέχεται επιμένει να αντέχει και οι προσπάθειες ισοπέδωσης του πρέπει να κλιμακωθούν.
Το δημόσιο σχολείο αντέχει όχι εξαιτίας των παραφορτωμένων, τελικά, αναπόφευκτα, ανεφάρμοστων αναλυτικών προγραμμάτων ούτε χάρη στα κακογραμμένα σχολικά βιβλία, στεγνά από γνώσεις, παραφουσκωμένα από πληροφορίες. Δεν του προσδίδουν κοινωνικό κύρος ούτε οι πολυδιαφημισμένοι νέοι διαδραστικοί πίνακες ούτε οι γερασμένες κτιριακές υποδομές ούτε τα κάγκελα που περικλείουν τις αυλές του. Εξακολουθούν να πηγαίνουν σε αυτό μαθητές, ακόμα κι όταν τα πρωινά μουρμουρίζουν, εξακολουθούν οι γονείς να θέλουν «να τελειώσει τουλάχιστον το λύκειο» το παιδί τους, όχι μόνο εν ονόματι ενός πτυχίου- εισόδου στον αυριανό επαγγελματικό στίβο αλλά και επειδή παρά τις αδυναμίες, τις δυσκολίες, τα κακώς κείμενα της, η σχολική τάξη παραμένει στην κοινωνική συνείδηση ένα τοπόσημο εκπαίδευσης, εφόσον διατηρείται σε αυτήν μια στοιχειώδης προϋπόθεση: η αλληλεπίδραση εκπαιδευόμενων και εκπαιδευτικών. Σε μια τάξη που απουσιάζουν οι μαθητές δεν μπορεί να γίνει καμία παιδαγωγική πράξη. Αλλά και σε μια τάξη που απουσιάζουν οι εκπαιδευτικοί δεν μπορεί να γίνει τίποτα περισσότερο από ένα κακέκτυπο μαθήματος.
Ωσεί παρών και πουθενά
Ο νεοφιλελεύθερος πρωθυπουργός και ο εντελώς άσχετος με την εκπαίδευση αλλά παρόλα αυτά αρμόδιος υπουργός ισχυρίζονται ότι ο εκπαιδευτικός θα υπάρχει. Υβριδικά, δεκάδες χιλιόμετρα μακριά. Ως εικόνα σε μια οθόνη, ως ψηφιακή φιγούρα, ως ένα άθροισμα πίξελ.
Αυτός λοιπόν ο ωσεί παρών εκπαιδευτικός θα κάνει μέσα από την κάμερα όσα απαιτούνται σε μια διδακτική ώρα. Θα προλάβει την τεράστια ύλη και θα λύσει τις απορίες, θα προκαλέσει τη συζήτηση και θα προωθήσει την αυτενέργεια και τη συνεργατικότητα, θα προξενήσει το ενδιαφέρον και θα καταπολεμήσει την ανία και τη διάσπαση της προσοχής, θα καλλιεργήσει την κριτική σκέψη, θα εξατομικεύσει σύμφωνα με τις επιμέρους ανάγκες, θα αναπτύξει διαπροσωπικές σχέσεις, θα παρωθήσει, θα ενθαρρύνει, θα επιβάλλει ησυχία όταν υπάρχει αναστάτωση, θα διαφυλάξει το παιδαγωγικό κλίμα, θα επιτηρήσει μια εξεταστική διαδικασία, θα προστατέψει τα προσωπικά δεδομένα, τα δικά του και των μαθητών, θα παραβλέψει τα τεχνικά προβλήματα στη διαδικτυακή σύνδεση ακόμα και όταν έχουν σαν αποτέλεσμα η μισή διδακτική ώρα να χάνεται στην αναμονή. Και μετά, όταν τελειώσει, (όπως τελειώσει) θα παραλάβει ηλεκτρονικά και θα διορθώσει τις εργασίες που έχει αναθέσει και θα αγνοήσει ότι ορισμένοι μαθητές του δεν έχουν ατομικό υπολογιστή σπίτι ή αντιμετωπίζουν ψηφιακές δυσκολίες και ανισότητες. Ο ίδιος εκπαιδευτικός, παρά την χιλιομετρική του απόσταση θα πρέπει να συμβάλλει ώστε το σχολείο να λειτουργεί συνολικά ως παιδαγωγική μονάδα, ως πολιτιστικό κέντρο- φαντάζομαι δεν θα δικαιούται να έχει αντίρρηση ή δυσκολία να συμβάλλει εξ αποστάσεως στην προετοιμασία των σχολικών εορτών, ενώ θα έχει ενεργό ρόλο στην αντιμετώπιση φαινομένων σχολικής βίας, φαινόμενα τα οποία το υπουργείο «σκίζει τα ιμάτια του» ότι έχει ως προτεραιότητα να πατάξει.
Πώς είναι δυνατόν;
Δεν γνωρίζει η κυβέρνηση ότι οι «ψηφιακές τάξεις» που ηχηρά ανακοινώνει θα λειτουργήσουν ως ψηφιακοί κόφτες στην εκπαιδευτική διαδικασία; Φυσικά το γνωρίζει. Δεκάδες έρευνες στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, ιδιαίτερα μετά την πανδημία, έχουν τεκμηριώσει τις αρνητικές συνέπειες της τηλεκπαίδευσης. Όμως η κοινωνία αντιλαμβάνεται πως χρόνο με το χρόνο το δημόσιο σχολείο απορρυθμίζεται όλο και περισσότερο, ότι προωθούνται σχολεία διαφορετικών ταχυτήτων, προνομιούχων και μη, το Υπουργείο πιέζεται να δείξει ότι «κάτι κάνει» και έτσι προχωρά σε τυμπανοκρουσίες ανοησίας.
Υπάρχουν άλλες λύσεις; Κανείς δεν είναι αντίθετος στο να αξιοποιηθεί η ψηφιακή τεχνολογία στο σχολείο. Εάν όμως θέλουμε την παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης σε όλα τα παιδιά, άλλα μέτρα επείγει να υιοθετηθούν. Για παράδειγμα δεν είναι δυνατόν να έχουμε 27 μαθητές ανά τμήμα – δεν μπορεί να ανταποκριθεί κανείς εκπαιδευτικός στις ανάγκες τέτοιου αριθμού μαθητών. Δεν είναι δυνατόν φέτος στα σχολεία να υπηρετούν περίπου 53.000 αναπληρωτές- εκπαιδευτικοί κακοπληρωμένοι που κάθε χρόνο είναι αλλού στην επικράτεια, χωρίς σταθερή οργανική σχέση με μια εκπαιδευτική μονάδα, άρα χωρίς δυνατότητα συμμετοχής σε οποιοδήποτε παιδαγωγικό σχεδιασμό της. Δεν είναι δυνατόν να επιμένουμε σε μια τόσο τεράστια διδακτέα ύλη, που καταβροχθίζει κάθε προσπάθεια εμβάθυνσης και ουσιαστικής κατανόησης, μια ύλη που ούτε κριτική σκέψη επιτρέπει ούτε ανθρωπιστική παιδεία ούτε εφάπτεται, στην πλειοψηφία της, με τις εκάστοτε ηλικιακές ανάγκες και τις αγωνίες των μαθητών και των μαθητριών. Δεν είναι δυνατόν να πριμοδοτούμε συνεχώς μια κουλτούρα εξετάσεων και εκ νέου εξετάσεων που δεν συνοδεύονται από μέτρα στήριξης των αδύναμων μαθητών και νομοτελειακά οδηγούν στην σχολική διαρροή.
Ο κατάλογος των «δεν είναι δυνατόν...» έχει πολλά λήμματα ακόμη που δεν αντιστοιχούν στον εκπαιδευτικό «πρωταθλητισμό» της κυβέρνησης. Έναν σικέ πρωταθλητισμό με προσυμφωνημένο αποτέλεσμα, αφού οι κανόνες του ευνοούν όσους προέρχονται από τις κοινωνικές τάξεις με το οικονομικό- μορφωτικό κεφάλαιο και σπρώχνουν στο περιθώριο τα παιδιά που προέρχονται από λιγότερο ευνοημένα περιβάλλοντα- στη συγκεκριμένη περίπτωση τα παιδιά των απομακρυσμένων ορεινών και νησιωτικών περιοχών.
Χωρίς τα βασικά
Ως υστερόγραφο αξίζει να αναφερθεί μια πληροφορία αλιευμένη από τα ρεπορτάζ: στο γυμνάσιο στα Ριζώματα Ημαθίας όπου ο κύριος Μητσοτάκης με μεγαλοστομία ανακοίνωνε την Ψηφιακή Τάξη, όλη την χρονιά υπήρχε μια τρύπα στον τοίχο του εργαστηρίου φυσικής του σχολείου. Μια τρύπα καλυμμένη με χαρτόνι. Κι αν τα Ριζώματα σας φαίνονται μακριά, σε κεντρικό αθηναϊκό δήμο, την προηγούμενη βδομάδα, διευθύντρια δημοτικού σχολείου μού διηγήθηκε χαρούμενη πως κατάφερε με χίλια παρακάλια να αποκτήσει από γειτονικό σούπερ μάρκετ ρολά τουαλέτας ως δωρεά ώστε να ολοκληρωθεί η σχολική χρονιά χωρίς ελλείψεις. Αυτά είναι τα όρια της «αντοχής της οικονομίας», πασπαλισμένα με "ψηφιακή επανάσταση" ύστερα από 5 χρόνια διακυβέρνησης Ν.Δ. Δυστυχώς...