Σκίτσο: Βαγγέλης Χερουβείμ
Σε δύο βδομάδες ανοίγουν οι κάλπες για το ευρωκοινοβούλιο και η συζήτηση δεν εστίασε καμία στιγμή στο τι Ευρώπη θέλουμε. Ο Κ. Μητσοτάκης, ισχυρίζεται, είναι ο μόνος που μιλά για το τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη και επιχειρεί να είναι ο συντονιστής της προεκλογικής ατζέντας. Μισή αλήθεια κρύβεται πίσω από αυτό το επιχείρημα. Η ΝΔ είναι η μόνη που έχει πρόσβαση, λόγω της κυβερνητικής της θέσης, στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και επιλέγει να τους χρησιμοποιήσει άλλοτε ως όχημα και άλλοτε ως άλλοθι για να περάσει το προεκλογικό της μήνυμα ότι «ερχόμαστε πιο κοντά στην Ευρώπη». Φυσικά αυτό το σύνθημα -ακόμα και μεμονωμένα αν το δούμε- δεν περιγράφει το όραμα για την Ευρώπη, αλλά για την Ελλάδα και πώς θα σταθεί δίπλα στην Ευρώπη και όχι πώς θα είναι μέρος αυτής.
Στο δεύτερο προεκλογικό της σποτ, το «ευρωπαϊκό», σε 51 δευτερόλεπτα, ο Κ. Μητσοτάκης υπενθυμίζει το «Μένουμε Ευρώπη» ως το μέτωπο που κέρδισε τη μάχη την προηγούμενη δεκαετία, συντάσσεται με την «Ευρώπη-φρούριο» και επιχειρεί να είναι σημαιοφόρος αυτής της μάχης και των επόμενων που θα ακολουθήσουν: μεταναστευτικό, αγροτική πολιτική και κοινή άμυνα. «Θωράκιση της χώρας» και «ευημερία για όλους» είναι οι δύο «σταθεροί» στόχοι της ΝΔ, στους οποίους έχει κλειδώσει και από τους οποίους δεν θα παρεκκλίνει μέχρι τις 9 Ιούνη.
Παραμορφωτικός θόλος
Δύο επιστολές, όσες και οι στόχοι, έστειλε ο Κ. Μητσοτάκης στην Κομισιόν την περασμένη βδομάδα. Μία για την ακρίβεια, για το στόχο της ευημερίας, και μία για την αεράμυνα, για το στόχο της θωράκισης. Στην πρώτη επιστολή, ο πρωθυπουργός επιχειρεί να αναδείξει, για μία ακόμα φορά, ότι η πληθωριστική κρίση και επομένως και η ακρίβεια είναι εισαγόμενες και συνειρμικά να πειστούν οι ψηφοφόροι ότι δεν μπορούν να υπάρξουν εθνικές λύσεις για ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα. Άρα δεν είναι ότι δεν θέλει, είναι ότι δεν μπορεί, και επομένως θα κάνει ό,τι μπορεί να οδηγήσει την Ευρώπη στη λύση. Στην δεύτερη επιστολή, οι πρωθυπουργοί Κ. Μητσοτάκης και Ντ. Τουσκ, ζητούν έναν αμυντικό θόλο, που θα προστατεύει την Ευρώπη, από αεροσκάφη, πυραύλους και drones. Υποσυνείδητα θυμίζουν το φόβο του πολέμου να φτάσει στην πόρτα μας, δικαιολογούν τις αυξημένες αμυντικές δαπάνες (στην επιστολή σημειώνεται ότι η Πολωνία ξοδεύει το 3,92% και η Ελλάδα πάνω από 3% του ΑΕΠ της για την άμυνα) και κάνουν τους ψηφοφόρους να συσπειρωθούν γύρω από τη σημαία, για την ασφάλειά τους.
Οι κινήσεις αυτές φυσικά και δεν ήταν μεμονωμένες. Για την άμυνα, ο «καμικάζι» υπουργός Εθνικής Άμυνας Ν. Δένδιας, δήλωσε ότι από τη γειτονική χώρα «απειλούνται και τα νομικά και τα γεωγραφικά όρια της χώρας μας», για να ταράξει τα νερά που υποτίθεται ότι η κυβέρνηση θέλει να διατηρήσει «ήρεμα» μέσα από την αναθέρμανση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και να τραβήξει την προσοχή των εθνικιστών ψηφοφόρων, οι οποίοι ούτως ή άλλως είναι με τεντωμένα αυτιά για την Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία. Για τον ίδιο λόγο, ο Κ. Μητσοτάκης φέρνει ξανά το μεταναστευτικό ως απειλή, και εμφανίζει ως πιθανότητα «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να χρηματοδοτήσει την κατασκευή του φράκτη στον Έβρο», ενώ στο τηλεοπτικό σποτ τονίζει ότι «έπεισε την Ευρώπη πως τα σύνορα της Ελλάδας είναι και ευρωπαϊκά». Την ίδια στιγμή, δεν βρήκε ούτε μία πρόταση να συνδέσει το μεταναστευτικό με το δημογραφικό στο συνέδριο όπου παραβρέθηκε, όταν το 2022 από το ίδιο βήμα είχε πει ότι «η ώριμη και κυρίως η συνειδητή ένταξη αλλοδαπών στην ελληνική κοινωνία θα ανακουφίσει την πληθυσμιακή μας υποχώρηση». Η ελληνική κυβέρνηση βρήκε το αίτημα για αντιαεροπορικό θόλο, για να καθρεφτιστεί στα θολά νερά του εθνικισμού.
Με ακρίβεια στο στόχο των πλεονασμάτων
Για την ακρίβεια, έγιναν πιο πολλές και πιο συντονισμένες κινήσεις. Η επιστολή του Κ. Μητσοτάκη περιγράφει το πλαίσιο και προτείνει ως λύση την ευρωπαϊκή απαγόρευση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών. Την ίδια ώρα, ανακοινώνεται από τον υπουργό Ανάπτυξης, Κ. Σκρέκα, ένα ακόμα πρόστιμο 395.125 ευρώ σε πολυεθνική, η οποία μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2024 πέτυχε πωλήσεις 5,3 δισ. ευρώ, ενώ το 2023 οι πωλήσεις της ήταν στα 21,5 δισ. ευρώ (+4,2% από το 2022). Ο Κ. Σκρέκας χαρακτήρισε αυτό το πρόστιμο «βαρύ» (τα νούμερα μιλούν από μόνα τους) και αυτό υποστήριξε και ο πρωθυπουργός.
Με τη σειρά του, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, δήλωσε αποφασιστικά στη γενική συνέλευση του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων σε σχέση με το αίτημα του Συνδέσμου για μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα και τη δέσμευσή του ότι αυτή θα περάσει στον καταναλωτή: «Δεν θα βάλω την υπογραφή μου σε αποσταθεροποίηση του προϋπολογισμού. Προτιμώ να γίνω δυσάρεστος μαζί σας». Στο Mega προχώρησε τη σκέψη αυτή ότι «εισπράττουμε λεφτά (σ.σ.: με τον ΦΠΑ στα τρόφιμα) τα οποία στη συνέχεια τα διαθέτουμε για μισθούς, συντάξεις, κλπ. Άμα τα χάσουμε αυτά τα λεφτά, μετά αυτοί που μας βλέπουν θα διαμαρτύρονται γιατί δεν πληρώθηκαν οι δημόσιοι υπάλληλοι τους μισθούς και οι συνταξιούχοι τις συντάξεις τους». Κατόπιν το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους να κοστολογήσει την πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ η οποία περιλαμβάνει μείωση έως μηδενισμό του ΦΠΑ για καταναλωτικά προϊόντα ότι θα φέρει ετήσια απώλεια κρατικών εσόδων ύψους 5,8 έως 6 δισ. ευρώ, αλλά δεν μπόρεσε να κοστολογήσει τα αντισταθμιστικά μέτρα που θα φέρουν έσοδα, «καθώς εξαρτώνται από την πορεία των κερδών των επιχειρήσεων». Έδωσε έτσι το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους το δεύτερο σκέλος του διλήμματος στον κ. Μητσοτάκη: σταθερότητα ή χρεοκοπία, το οποίο και αξιοποίησε στη συζήτηση στη βουλή την περασμένη Παρασκευή, καταφέρνοντας να μιλήσει για την ακρίβεια ερμηνεύοντας απλώς τα στοιχεία και τις προτάσεις των πολιτικών του αντιπάλων και όχι παρουσιάζοντας ένα πρόγραμμα αντιμετώπισης της ακρίβειας.
Άλλωστε, δεν προτίθεται, όπως είπε ο Κ. Μητσοτάκης να το κάνει γιατί από τη μία «έχουμε βάσιμες υποψίες ότι η μείωση στον ΦΠΑ δεν θα περάσει τελικά στον καταναλωτή», όπως δήλωσε στο Open, και, από την άλλη, «δεν υπάρχει ζήτημα αυτή τη στιγμή με τον ΦΠΑ. Πρέπει πρώτα απ’ όλα να υλοποιήσουμε τον προϋπολογισμό. Θα παράγουμε πρωτογενή πλεονάσματα».
Όσο και αν το κρύβουν πίσω από την Ευρώπη, τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ είναι αδιάψευστα: τον Απρίλιο καταγράφηκαν ανατιμήσεις στα τρόφιμα της τάξης του 5,4%, με πρωταθλητή το ελαιόλαδο (63,7%) αλλά και τα φρούτα (11,6%), τα λαχανικά (6,1%) και το ρύζι (8,5%). Από την άλλη, στην Ισπανία όπου εφαρμόζεται η προσωρινή κατάργηση του ΦΠΑ σε αρκετά τρόφιμα (ξεκίνησε από 1/1/2023 και έχει παραταθεί και για το πρώτο εξάμηνο του 2024) όπως φρούτα, λαχανικά, γάλα, αυγά και η μείωσή του σε άλλες κατηγορίες όπως ελαιόλαδο, ζυμαρικά, το 2023 καταγράφηκε αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,5% σημειώνοντας την πέμπτη καλύτερη επίδοση μεταξύ των 27 της ΕΕ. Επίσης, μελέτη του πανεπιστημίου της Βαρκελώνης ESADE διαπίστωσε ότι «πάνω από το 90% της μείωσης του ΦΠΑ μεταφέρθηκε στις τελικές τιμές στα σούπερ μάρκετ». Η μείωση του ΦΠΑ σε συγκεκριμένες κατηγορίες τροφίμων έχει εφαρμοστεί και σε Κύπρο, σε Πορτογαλία, σε Πολωνία. Η Ελλάδα, από την άλλη, διατηρεί τον τρίτο υψηλότερο συντελεστή ΦΠΑ στην Ευρώπη και σύμφωνα με την Eurostat έχει τον δεύτερο μεγαλύτερο πληθωρισμό τροφίμων (5,3%) στην ΕΕ. Σύμφωνα δε με την ΑΑΔΕ το λιανικό εμπόριο κατέγραψε τις υψηλότερες πωλήσεις σε απόλυτα μεγέθη το 2023, με τη συνολική αύξηση των πωλήσεων να διαμορφώνεται στα 11,24 δισ. ευρώ (+3% από το 2022) και τη βιομηχανία πωλήσεων να καταγράφει αύξηση κατά 12% ή 3,8 δισ. ευρώ.
Γιατί τώρα έχουμε ευρωεκλογές
«Η ακρίβεια είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο», αναγνώρισε ο πρωθυπουργός από το βήμα της βουλής, προσθέτοντας ότι «δεν έχει έρθει να ωραιοποιήσει την κατάσταση». Τελικά αυτό έκανε, ισχυριζόμενος ότι με την πολιτική του χτυπά την αισχροκέρδεια, δίνονται απαντήσεις στις ανατιμήσεις με μόνιμες αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις, και ότι πλέον ο πληθωρισμός είναι λίγο υψηλότερος από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. «Το πρόβλημα της ακρίβειας έχει εθνικές ιδιαιτερότητες, αλλά δεν είναι μόνο ένα ελληνικό πρόβλημα. Είναι όμως πιο επώδυνο στην πατρίδα μας» κατέληξε και παραδέχτηκε κυνικά ότι «αντιδρούμε τώρα γιατί τώρα έχουμε ευρωεκλογές», προτάσσοντας την επιστολή του προς την Κομισιόν και ως μόνη αποδεκτή λύση την «ευρωπαϊκή λύση» και κατηγορώντας την αντιπολίτευση, και πολλούς θεσμούς και φορείς επομένως, για ανερυθρίαστα ψέματα και στρέβλωση στοιχείων.
Η συσπείρωση γύρω από τη σημαία είναι αλάνθαστη στρατηγική. Και η ΝΔ είπε να την κάνει στο τετράγωνο, από τη μία να κραδαίνει τη γαλανόλευκη, και από την άλλη να τυλίγεται με την ευρωπαϊκή σημαία. Η Ευρώπη λείπει από τις ευρωεκλογές ως συζήτηση, αλλά λειτουργεί ως ασφαλές όχημα για την κυριαρχία της ΝΔ, αλλά και ως άλλοθι για τη μη ανάληψη ευθυνών ούτε πρωτοβουλιών. Όπως τα προβλήματα δεν είναι εθνικά -ούτε της ακρίβειας αλλά ούτε και της άμυνας- έτσι και οι λύσεις δεν είναι εθνικές αλλά ευρωπαϊκές. Μέχρι τώρα δεν έχασε από τη μη ανάληψη ευθυνών, το αντίθετο, δυστυχώς. Και στην ίδια συνταγή επιμένει.