Για το κεφάλαιο ο Μιλέι είναι μια άμεση λύση, λέει στην «Εποχή» ο Εμίλιο Καφάσι καθηγητής Κοινωνιολογικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες. Παράλληλα, επισημαίνει ότι η αργεντίνικη κυβέρνηση είναι σε απόλυτη ευθυγράμμιση με τις ΗΠΑ και αναφέρει ότι οι προοπτικές που υπάρχουν σήμερα για την οικοδόμηση μιας εναλλακτικής απέναντι στον αυταρχικό νεοφιλελευθερισμό του αργεντινού προέδρου, είναι περιορισμένες.
.jpg)
Πώς θα περιέγραφες την τρέχουσα κατάσταση στην Αργεντινή;
Αυτό που εκτυλίσσεται, είναι ένα πειραματικό σκηνικό της άκρας Δεξιάς, που χαρακτηρίζεται από ένα οικονομικό δόγμα αυστηρών νεοφιλελεύθερων και μονεταριστικών περικοπών, συνδιαασμένο με μια ανελέητη και βάναυση καταστολή της διαφωνίας. Μόνο οι πολύ μαζικές διαδηλώσεις ξεφεύγουν από την άγρια καταστολή. Παντού καραδοκεί ένα πρωτοφανές πρωτόκολλο ασφαλείας, τεράστιο στην εμβέλειά του, που προκαλεί τρόμο και απειλεί εκείνους που πλήττονται από τις σκληρές συνέπειες της λιτότητας. Ωστόσο, μέσα σε αυτό το ζοφερό πανόραμα ο Μιλέι διατηρεί την υποστήριξή του, όχι μόνο από τα ισχυρά προπύργια του κεφαλαίου, αλλά και από τα πιο εξαθλιωμένα τμήματα της κοινωνίας.
Πώς ερμηνεύεις την πολιτική του; Τι ακριβώς επιδιώκει;
Ο Μιλέι τρέφει μεγάλες φαντασιώσεις για να αναρριχηθεί στην κορυφή της παγκόσμιας ακροδεξιάς ηγεσίας. Αυτή η φιλοδοξία του τον έχει οδηγήσει να αφιερώνει σημαντικό μέρος του χρόνου του σε διεθνή ταξίδια, χωρίς να είναι επίσημες αποστολές, παρακολουθώντας διάφορες ακροδεξιές εκδηλώσεις με τον Τραμπ, το Vox, τον Έλον Μασκ, κλπ. Ο στόχος του είναι σαφής: να αναζωογονήσει τον ρυθμό συσσώρευσης του κεφαλαίου και να διεκδικήσει την επιτυχία στην εφαρμογή αυτού που μπορεί να υπερηφανεύεται ως την πιο σοβαρή και σκληρή δημοσιονομική και διανεμητική προσαρμογή στα χρονικά της ανθρωπότητας. Και όλα αυτά, για να ηγηθεί διεθνώς μιας άγριας επίθεσης εναντίον των από κάτω.
Θεωρείς ότι το «φαινόμενο Μιλέι» σχετίζεται μόνο με τη γενική αύξηση των αυταρχικών κυβερνήσεων που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια σε αρκετές χώρες του κόσμου (π.χ. Ινδία, Βραζιλία, Ισραήλ, Ουγγαρία, Φιλιππίνες, κλπ), ή ότι έχει και δικά του χαρακτηριστικά;
Πράγματι, γινόμαστε μάρτυρες μιας παγκόσμιας αύξησης των ακροδεξιών και υπεραυταρχικών καθεστώτων. Στην Ευρώπη μόνο τρία νησιά παραμένουν απαλλαγμένα από κόμματα με σημαντική ακροδεξιά επιρροή: η Μάλτα, η Κύπρος και η Ιρλανδία. Αλλού, το φαινόμενο αυτό εξαπλώνεται σαν μία ανεξέλεγκτη πανούκλα, που επιδεινώθηκε από την οικονομική κρίση του 2008, με την εξάπλωσή του να συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ενώ το βιτριόλι του Μιλέι στην Αργεντινή μπορεί να μας σοκάρει, δεν είναι ούτε πρωτοπόρος, ούτε ένας μοναχικός ηθοποιός. Ωστόσο, πρέπει να κάνουμε μία σαφή διάκριση, αν και όχι οριστική, μεταξύ των ακροδεξιών του Βορρά και του Νότου. Οι πρώτοι φέρουν συνήθως μια εθνικιστική σφραγίδα, με προστατευτικά μέτρα και ενίσχυση της ταυτότητας, ενώ οι δεύτεροι, εκτός από τον Μπολσονάρο, επιδεικνύουν μία υποτακτική στάση απέναντι στις αυτοκρατορίες, επιβάλλοντας έναν ακραίο, σαρωτικό και υποτακτικό νεοφιλελευθερισμό. Με μια λέξη, μία πολιτική παιδαριώδης. Στην περίπτωση του Μιλέι αυτό εκφράζεται ως μία απόλυτη ευθυγράμμιση με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, όχι μόνο στις εμπορικές τους προσπάθειές, απογυμνωμένες από κάθε ρύθμιση, αλλά και στην υποστήριξη της αμερικανικής σύγκρουσης με τη Ρωσία και την Κίνα. Στην περίπτωση της Ουρουγουάης αυτό αποκαλύπτεται, αν και πιο διακριτικά, στις κυβερνήσεις του Λακάγιε Ερέρα και του γιου του Λακάγιε Πόου, που λειτουργούν ως νομοθετικές και εκτελεστικές εμπνεύσεις για τον Μιλέι. Αυτή η τάση αναμφίβολα ενθαρρύνει επίσης τον Σαντιάγο Πένια στην Παραγουάη και τον Ντανιέλ Νομπόα στο Εκουαδόρ. Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι όλο και πιο συχνά οι αντιπολιτεύσεις, φιλελεύθερες ή προοδευτικές απέναντι στη Δεξιά ή το αντίστροφο, αντικαθιστούν τους κατεστημένους φορείς σε μια επαναλαμβανόμενη ταλάντευση ενός εκκρεμούς, καθώς καμία πλευρά δεν καταφέρνει να αποτρέψει την καταστροφή της δικής της διακυβέρνησης, ή με άλλους όρους, να εξασφαλίσει ένα ποσοστό συσσώρευσης κεφαλαίου ανάλογο προς την υποστήριξη οποιασδήποτε μορφής διανεμητικής πολιτικής.
Για την αργεντίνικη αστική τάξη πιστεύεις ότι ο Μιλέι αποτελεί μια μακροπρόθεσμη λύση ή είναι μια λύση βραχυπρόθεσμη και, επομένως, ασταθής;
Για το κεφάλαιο είναι μια άμεση λύση, προσφέροντας μια πανάκεια από φανταστικές ελευθερίες. Ωστόσο, η μακροπρόθεσμη επιτυχία δεν εξαρτάται μόνο από τον Μιλέι, αλλά από τις διάφορες διεθνείς δυναμικές, καθώς είναι, στην ουσία, η νεοφιλελεύθερη ατζέντα που υποστηρίζεται από την Συναίνεση της Ουάσιγκτον. Το σκηνικό κλίνει προς μια εξορυκτική, εισοδηματική οικονομία, που ευδοκιμεί στο πετρέλαιο, στο φυσικό αέριο, στα ορυκτά, ειδικά στο λίθιο, και στις εξαγωγές αγροτοκτηνοτροφίας. Στην ουσία αγροτικά, πετρελαϊκά και μεταλλευτικά έσοδα, με μία πιθανή εισροή ξένου συναλλάγματος μέσω της ιδιωτικοποίησης των δημόσιων επιχειρήσεων. Νομισματικά, η ορθοδοξία είναι απόλυτη: νομισματικός έλεγχος, δημοσιονομική ισορροπία, μειωμένη φορολογική πίεση στους πλούσιους, μεγαλύτερες ελευθερίες χρηματοοικονομικών ροών, και μειωμένος πληθωρισμός. Τέτοιες πολιτικές κράτησαν τον πρώην πρόεδρο Μένεμ στην εξουσία για μια δεκαετία.
Ποιες είναι σήμερα οι δυνατότητες των κοινωνικών αγώνων στην Αργεντινή; Κατά πόσο μπορούν οι διαμαρτυρίες ενάντια στον Μιλέι να οδηγήσουν στην αποδυνάμωση της κυριαρχίας του;
Οι Αργεντινοί εργαζόμενοι πάντα έχουν επιδείξει ένα έντονα μαχητικό, αν και κατακερματισμένο, πνεύμα όταν απειλούνται τα συμφέροντά τους. Οι απολύσεις και το κλείσιμο των κρατικών εταιρειών πυροδοτούν αγώνες σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και της υγείας. Αυτός ο κατακερματισμός συνδέεται με την γραφειοκρατικοποίηση του εργατικού κινήματος και την έλλειψη μιας σημαντικής μαχητικής πολιτικής ηγεσίας. Τους τελευταίους μήνες υπήρξαν αξιοσημείωτες κινητοποιήσεις, όπως αυτή της 24ης Ιανουαρίου που κάλεσε η CGT (Γενική Συνομοσπονδία Εργατών), η οποία ενίσχυσε την προσέλευση και τη συμμετοχή στις εκκολαπτόμενες λαϊκές συνελεύσεις και τις αυτοσυγκληθείσες ομάδες που εξακολουθούν να αντέχουν, αν και μειωμένες. Στις 8 Μαρτίου έγιναν οι διαδηλώσεις για την ισότητα των φύλων, και στις 24 Μαρτίου μια τεράστια διαδήλωση για την ιστορική μνήμη, σηματοδοτώντας την επέτειο του γενοκτονικού πραξικοπήματος, που γέμισε την ιστορική Plaza de Mayo και πολλά τριγύρω τετράγωνα. Στην συνέχεια, είχαμε την τεράστια πανεπιστημιακή κινητοποίηση στις 23 Απριλίου που συγκέντρωσε σχεδόν ένα εκατομμύριο κόσμο. Τα κίνητρα είναι άφθονα, οι λόγοι για να κατεβεί ο κόσμος στους δρόμους είναι πολλοί, αλλά οι συνθήκες για την ενοποίηση των διαμαρτυριών, των αγώνων και των κινητοποιήσεων δεν είναι ακόμη ώριμες. Είναι ζωτικής σημασίας να οικοδομήσουμε μια σωρευτική διαδικασία αγώνων και διαμαρτυριών, καθώς και να προωθήσουμε συγκλίσεις, παρόμοιες με τη σημαντικότερη εξεγερσιακή εμπειρία στην Αργεντινή, το Argentinazo του Δεκεμβρίου του 2001, που ανέτρεψε τον πρόεδρο Φερνάντο Ντε λα Ρούα και οδήγησε σε πέντε διαδοχικούς προέδρους μέσα σε λίγες ημέρες μέχρι την εκλογική νίκη του Κίρχνερ.
Ποιες είναι οι προοπτικές για την οικοδόμηση μιας εναλλακτικής απέναντι στον αυταρχικό νεοφιλελευθερισμό του Μιλέι; Πώς θα μπορούσε να προκύψει ένα νέο πολιτικό σχέδιο που θα ένωνε τους εργαζόμενους, τους φτωχούς, τους άνεργους, κλπ;
Δεν είναι ευχάριστο να παραδεχόμαστε ότι οι προοπτικές σήμερα είναι περιορισμένες. Η επαναστατική Αριστερά, που αποτελείται εξ ολοκλήρου από τροτσκιστικές ομάδες, φέρει ένα εκλογικό βάρος ελαφρύ σαν φτερό, ακολουθώντας μια τακτική οικειοποίησης και πειθάρχησης πάνω στα κοινωνικά κινήματα και την αυτοοργάνωση. Εν τω μεταξύ, ο περονισμός, με τις βαθιές ρίζες του στα λαϊκά στρώματα, γίνεται όλο και πιο διεφθαρμένος, στριμώχνοντας την αμυδρά προοδευτική πτέρυγα του κιρχνερισμού, που τώρα είναι μια φθίνουσα μειοψηφία, αμυντικά προσκολλημένη σε μια σχετικότητα. Ο περονισμός ξεδιπλώνεται σαν μια εκτεταμένη ομπρέλα, που στεγάζει τόσο τον νεοφιλελευθερισμό όσο και τον διανεμητικό κεϋνσιανισμό, με μια ανάσα επέκτασης των πολιτικών ελευθεριών, ένα μωσαϊκό αντικρουόμενων ιδεολογιών που βρίσκονται κάτω από ένα ενιαίο κουβούκλιο.