Ο οικονομικός εκσυγχρονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η κοινή εμπορική πολιτική και η στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας ήταν το «κατά συνθήκη» επίκεντρο του πρωτοκόλλου της τριήμερης επίσκεψης του Εμανουέλ Μακρόν στο Βερολίνο την Κυριακή –της πρώτης επίσημης επίσκεψης προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας στην Ομοσπονδιακή Γερμανία μετά από 24 χρόνια.
Στην ουσία, το «στοίχημα» της συνάντησης ήταν άλλο. Ήταν η πανηγυρική αποκατάσταση και προβολή της εικόνας ενότητας και ισχύος του γαλλογερμανικού άξονα –της εικόνας, ακριβέστερα, του δίδυμου καγκελάριος Σολτς - πρόεδρος Μακρόν ως εγγυητών της σταθερότητας σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση που παραπαίει, εξωθημένη σε έναν πόλεμο που τη ζημιώνει εξώφθαλμα.
Οι δημοσκοπικές επιδώσεις της Ακροδεξιάς παραμονές των ευρωεκλογών έχουν θορυβήσει τους δύο ηγέτες, θέτοντας εν αμφιβόλω αν θα αντέξουν πολιτικά μέχρι τις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις, που είναι για τον μεν Όλαφ Σολτς οι βουλευτικές εκλογές στη Γερμανία το φθινόπωρο του 2025, για τον δε Εμανουέλ Μακρόν η εκλογή προέδρου και νέας Βουλής στη Γαλλία την άνοιξη του 2027.
Θέλουν να εξορκίσουν κάθε περί του αντιθέτου υπόνοια εκπορευόμενη από άλλες, αντίπερα όχθες, αυτή του Ατλαντικού και εκείνη της Μάγχης, που εποφθαλμιούν ιδιοτελώς τη συνοχή της Ευρώπης, να εξορκίσουν κάθε υποψία ότι οι σχέσεις χωρών τους διέρχονται κρίση. «Θα συμφωνούμε πάντα και θα προχωρούμε», δήλωσε ο Εμανουέλ Μακρόν μετά το πέρας της τριήμερης συνάντησης με την πανηγυρική συνεδρίαση του γερμανογαλλικού συμβουλίου υπουργών το βράδυ της Τρίτης. «Πάντα συμφωνούμε. Ίσχυε στο παρελθόν και αποτελεί ασφαλή πρόβλεψη για το μέλλον», διαβεβαίωσε ο Όλαφ Σολτς.
Αλλά οι διαφορές υπάρχουν, όσο και αν οι δύο ηγέτες προσπάθησαν να τις υποβαθμίσουν, προβάλλοντας τα σημεία στα οποία ταυτίζονται και ενεργούν από κοινού.
Κατά την έναρξη του γαλλογερμανικού υπουργικού συμβουλίου ο πρόεδρος Μακρόν αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο η Ουκρανία να χρησιμοποιήσει δυτικά όπλα για να πλήξει στόχους στο έδαφος τη Ρωσίας. «Πρέπει», είπε, «να επιτρέψουμε στους Ουκρανούς να εξουδετερώνουν στρατιωτικές βάσεις από τις οποίες εκτοξεύονται πύραυλοι, αλλά όχι να πλήξουν άλλους στόχους στη Ρωσία, ειδικά μη στρατιωτικές εγκαταστάσεις».
Ο καγκελάριος Σολτς ήταν πιο συγκρατημένος –και αινιγματικός: «Η Ουκρανία έχει κάθε δυνατότητα, βάσει του διεθνούς δικαίου, να το πράξει», όμως όχι με τη χρήση όπλων «προερχόμενων από τις ΗΠΑ, την Γαλλία και την Γερμανία». Το επιβάλλει η συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο, συμπλήρωσε σιβυλλικά –προφανώς ευθυγραμμιζόμενος με τη στάση της Ουάσιγκτον, όπως την εξέφρασε ρηματικά ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, απαντώντας σε σχετική ερώτηση που του έγινε λίγες ώρες αργότερα, την Τετάρτη. «Η Ουάσιγκτον», είπε ο Τζον Κέρμπι, «παραμένει αντίθετη στη χρήση αμερικανικών όπλων από την Ουκρανία στις επιθέσεις της στη Ρωσία». Το Βερολίνο ανησυχεί όσο και η Ουάσινγκτον για τους κινδύνους από μια απ’ ευθείας σύγκρουση με τη Μόσχα που θα φέρει τη δική του υπογραφή.
Συγκρατημένος υπήρξε ο γερμανός καγκελάριος απέναντι και στις οικονομικές στοχεύσεις που κατέθεσε ο γάλλος πρόεδρος:
Για την ανάγκη η Ευρώπη να αναπτύξει ένα δικό της οικονομικό μοντέλο που θα της επιτρέψει να ασκεί ανεξάρτητη οικονομική πολιτική εν όψει του ανταγωνισμού με τις οικονομίες της Κίνας και των ΗΠΑ.
Για την ανάγκη να υπάρξει στην Ευρώπη ένα «επενδυτικό σοκ» που θα ανακόψει τη φυγή κεφαλαίων προς τις ΗΠΑ που προκλήθηκε από τον νόμο Inflation Reduction Act του προέδρου Τζο Μπάιντεν, ο οποίος προβλέπει φορολογικές ελαφρύνσεις και επιδοτήσεις συνολικού ύψους 369 δισ. δολαρίων σε εταιρείες παραγωγής προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, υπό τον όρο τα προϊόντα αυτά να παράγονται στις ΗΠΑ.1
Για την ανάγκη, τέλος, να διπλασιαστεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ και να υπάρξει αμοιβαιοποίηση του χρέους, όπως έγινε με το Ταμείο NextGenEU, που εφαρμόστηκε στη διάρκεια της πανδημίας.
Ο καγκελάριος Σολτς αρκέστηκε να υπενθυμίσει ότι οι πόροι αυτού του ταμείου δεν έχουν ακόμη εξαντληθεί.
Και ενώ το αυτόκλητο ηγετικό δίδυμο της Ευρώπης αναλώνεται αναμασώντας τις εσωτερικές του αντιφάσεις, απαξιώντας να ασχοληθεί με τις κοινωνικές και τις περιφερειακές ανισότητες που ροκανίζουν το μέλλον μιας ενωμένης Ευρώπης προς αγαλλίαση της Ακροδεξιάς, η Πολωνία, η Νορβηγία, η Φινλανδία και οι τρεις χώρες της Βαλτικής (αυτο)σχεδιάζουν το μέλλον τους στη βάση της δημιουργίας ενός κοινού συστήματος άμυνας αποτελούμενου από μη επανδρωμένα αεροσκάφη που θα αναπτύξουν κατά μήκος των συνόρων τους με τη Ρωσία. Θα τους μιμηθεί η νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ, όπου και η Ελλάδα, για να ολοκληρωθεί έτσι ο ευρωπαϊκός τραγέλαφος, αδιαφορώντας για το ποιο πλαίσιο ασφάλειας θα απαιτηθεί πραγματικά όταν η σύγκρουση στην Ουκρανία θα έχει τελειώσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο;
Ίσως η Ευρωπαϊκή Ένωση, αν όχι ολόκληρη η βορειοατλαντική συμμαχία, θα πρέπει να ξαναδιαβάσει πιο προσεκτικά το πολυσέλιδο κοινό ανακοινωθέν που υπέγραψαν με κάθε επισημότητα η Κίνα και η Ρωσία κατά την πρόσφατη διήμερη επίσκεψη του προέδρου Πούτιν στο Πεκίνο στις 16 Μαΐου και την ιδιαίτερα θερμή υποδοχή που επιφύλαξε στον ρώσο ομόλογό του ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ. Ένα αξιοπρόσεκτο υπόδειγμα «αμοιβαίας στήριξης σε όλα τα επίπεδα, στενής συνεργασίας σε όλους τους τομείς, από τον πολιτισμό και τον αθλητισμό μέχρι το Διάστημα, τις διεθνείς συμμαχίες και τα πυρηνικά όπλα, καλύπτοντας κάθε ενδιάμεσο τομέα, οικονομικό, στρατιωτικό, κοινωνικό»,2 με στόχο μια νέα διεθνή τάξη πραγμάτων, έναν «πολυπολικό κόσμο» που θα συνδιαμορφώνει το κοινό μέλλον.
Σημειώσεις:
1.«Εμπορικός πόλεμος και ‘‘κρίση προσανατολισμού’’», Η Εποχή, 3 Δεκεμβρίου 2022.
2. «Το νέο ‘‘μανιφέστο’’ Πούτιν-Σι…», Euro2day.gr, 20 Μαΐου 2024.