Η «χαλαρή» Κυριακή των εκλογών κάθε άλλο παρά μία ακόμα Δευτέρα έφερε. Η κάλπη γέννησε προβλήματα σε όλα σχεδόν τα κόμματα και τάραξε τα νερά του πολιτικού συστήματος. Δεν είναι μόνο το ρεκόρ αποχής (58,61%) που δείχνει ότι η κοινωνία έχει απομακρυνθεί από το πολιτικό σύστημα, αλλά και τα ποσοστά των κομμάτων δεν αφήνουν κανένα περιθώριο εφησυχασμού. Η επόμενη μέρα ήταν και παραμένει μια δύσκολη συνθήκη.
Μακριά από τους στόχους
Τα δύο πρώτα κόμματα, ο λεγόμενος δικομματισμός, αθροίζoυν μόλις 43,23%. Η Νέα Δημοκρατία έχασε το στόχο της για το 33%, όσο και το ποσοστό της στις προηγούμενες ευρωεκλογές, και για 9 ευρωβουλευτές, ενώ έχασε ένα εκατομμύριο ψήφους από την κάλπη του 2023 και το «41%» , που κραδαίνει ένα χρόνο τώρα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, στην πρώτη κάλπη που κατεβαίνει ο νέος του πρόεδρος, επιχειρεί να εμφανιστεί σχεδόν κερδισμένος, αφού δεν είχε διακηρύξει κάποιο στόχο. Ωστόσο, βρέθηκε πιο χαμηλά και από τα ποσοστά του το 2012 (16,79%), όταν ξεκίνησε η άνοδός του ΣΥΡΙΖΑ, έχασε 333.000 ψήφους από το 2023, και ταυτόχρονα έχασε το επιχείρημα να ηγηθεί της όποιας Κεντροαριστεράς σύμπραξης. Βέβαια, τώρα ο Στ. Κασσελάκης δηλώνει πρόθυμος να διεκδικήσει την ηγεσία από τη βάση, σε περίπτωση που υπάρξει τέτοια προσπάθεια, οπότε σίγουρα θα έχουμε πάλι «θόρυβο». Το ΠΑΣΟΚ έχασε 168.000 ψηφοφόρους και περισσότερο για τρίτη φορά έχασε το στόχο του να βρεθεί δεύτερο κόμμα, με τον Ν. Ανδρουλάκη να φτάνει το ταβάνι των δυνατοτήτων του εκλογικά. Το ΚΚΕ κατάφερε να κρατήσει το πλεούμενό του στην πορεία του, αλλά δεν μπόρεσε να κερδίσει σε επιρροή και συμμετοχή από το βούλιαγμα των κομμάτων της αριστεράς, δείχνοντας το μέγεθός του, στο οποίο βέβαια η ηγεσία του μάλλον έχει επαναπαυτεί και δεν διεκδικεί να μπει στην κούρσα, αλλά προτιμά να παραμένει παρατηρητής των εξελίξεων. Η Νέα Αριστερά απέτυχε να φτάσει το όριο εισόδου στην ευρωβουλή και στην πρώτη της κάλπη να καρπωθεί μερίδα από τις διαρροές του ΣΥΡΙΖΑ. Το ΜέΡΑ25, για τρίτη φορά, δεν κατάφερε να εκλεγεί και να εκπροσωπήσει την ριζοσπαστική και κινηματική Αριστερά. Το Κόσμος έλαβε μόλις 1,08% (42.762 ψήφους) και αποδείχτηκε η αδυναμία του για αυτόνομη κάθοδο. Η μεγάλη νικήτρια των ευρωεκλογών είναι η ακροδεξιά που αθροίζει 16,71% στο ευρωκοινοβούλιο (Ελληνική Λύση, Φωνή Λογικής, Νίκη) και μπορεί πλέον να έχει αξιώσεις συνομιλητή με την Νέα Δημοκρατία, μια συμμαχία που άλλωστε έχει ήδη ξεκινήσει στο κοινοβούλιο.
Δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής μας η σύνθεση της ελληνικής αντιπροσωπείας στο ευρωκοινοβούλιο: εκλέχθηκαν κατά 70% άνδρες, ενώ αποτελούσαν το 58% των υποψηφίων, η μέση ηλικία τους είναι τα 54,4 έτη, το 24% είναι δημοσιογράφοι ενώ το ποσοστό τους επί των υποψηφίων ήταν 7,5%. Οι 21 ευρωβουλευτές που στέλνουμε στις Βρυξέλλες συμβολίζουν τον κατήφορο της ελληνικής κοινωνίας, για το πόσο δεν αφήνουμε χώρο στους νέους, για τη θέση που έχει η γυναίκα στην πολιτική αλλά και για το πώς ελέγχουν τις ζωές μας τα ΜΜΕ.
Σε αμηχανία
Το κομματικό σύστημα βρίσκεται σε μεγάλη αμηχανία. Έχει υποστεί μία μεγάλη ήττα, αλλά όχι έναν πολιτικό σεισμό που θα προκαλούσε ενδεχομένως τεκτονικές αλλαγές. Οι ηγεσίες των κομμάτων οφείλουν να κάνουν την αυτοκριτική τους και να αναγνωρίσουν τις παθογένειες του πολιτικού συστήματος, να αναθεωρήσουν τις στρατηγικές τους, να ανανεωθούν. Το μήνυμα της κάλπης δεν χτυπά καμπανάκι μόνο στο πολιτικό σύστημα, αλλά και στο πολιτικό προσωπικό.
Η μεγαλύτερη καμπάνα αφορά, όσο και να αιφνιδιάστηκε, την Νέα Δημοκρατία. Αυτή τη στιγμή κραδαίνει ένα μήνυμα, που θα προσπαθήσει να το αντιφωνήσει με τον ανασχηματισμό, ο οποίος αρχικά έλεγε ότι δεν θα είναι άμεσος -δήλωνε ότι το υπουργικό της Παρασκευής θα γινόταν με την «σημερινή σύνθεση»- και κατέληξε να είναι αιφνιδιαστικός, μήπως και καταφέρει να καλύψει την αμηχανία της. Τελικά κατάφερε απλώς ένα ανακάτεμα της τράπουλας και άφησε τους ψηφοφόρους «στο διαβάστηκε» από το μήνυμα που έστειλαν.
«Το 41% δεν υπάρχει σήμερα», είπε ο πρωθυπουργός που το διαλαλούσε με κάθε ευκαιρία, όπως και τα στελέχη του. Το γιατί δεν υπάρχει δεν έχει απαντηθεί ακόμα, αλλά ψέλλισε ότι δεν φταίει μόνο η ακρίβεια ή μόνο η ψήφιση της ισότητας στον γάμο, φταίει ίσως και ο ΑΣΕΠ. Η απώλεια του 50% των ψήφων δείχνει αποχωρήσεις και απογοητεύσεις από πολλές κατευθύνσεις: ο ΦΠΑ και το νέο φορολογικό, οι φωτιές, η βία κατά των γυναικών και η ατιμωρησία, το αγροτικό, η διάλυση των σχολείων και των νοσοκομείων. Είναι και τα σκάνδαλα και η μη ανάληψη των πολιτικών ευθυνών, όμως: τα Τέμπη με την αλλοίωση των αποδείξεων και την κάλυψη του Κ. Αχ. Καραμανλή, η διαρροή προσωπικών δεδομένων και η κάλυψη της Ν. Κεραμέως, οι παρακολουθήσεις και η παραβίαση της απόφασης του ΣτΕ ως προς την ενημέρωση του Ν. Ανδρουλάκη, οι απευθείας αναθέσεις και ο έλεγχος για το ευρωπαϊκό χρήμα, η καταδίκη της Ελλάδας από το ευρωκοινοβούλιο ως χώρας που παραβιάζει το κράτος δικαίου. Αυτά όλα δεν μπορούν να καλυφθούν από έναν ανασχηματισμό, ειδικά από έναν εσωτερικής κατανάλωσης όπως αυτόν που έκανε. Η σιωπή απέναντι στα αιτήματα για σύγκληση κοινοβουλευτικής ομάδας (την υποστηρίζει η Ντ. Μπακογιάννη και ο Ν. Κακλαμάνης) δείχνει επίσης ότι η ΝΔ ακόμα δεν έχει γραμμή, έχει παγώσει και κοιτά μονάχα το double score σε σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ. Χρειάζεται ανασύνταξη δυνάμεων αλλά και αλλαγή πλεύσης, κάτι που δεν διατείνεται να κάνει η Νέα Δημοκρατία, η οποία άλλωστε στα πέντε χρόνια που κυβερνά δεν έχει υποχωρήσει στο ελάχιστο από το πρόγραμμά της. Η κυριαρχία της από την κάλπη των ευρωεκλογών παραμένει, όμως το έδαφος πάνω στο οποίο πατά έχει αρχίσει και υποχωρεί, άτακτα.
Χωρίς αυτοκριτική
Ο Στ. Κασσελάκης από τον ΣΥΡΙΖΑ, αμήχανα και αυτός, προσπαθεί να φανεί όρθιος, ενώ θα έπρεπε να έχει πάρει φωτιά το επιτελείο του, όχι μόνο στο να μετρήσουν τι απέφερε ο νέος πρόεδρος, ο οποίος είχε πάρει αποκλειστικά πάνω του την καμπάνια, αλλά και πώς θα προχωρήσουν. Διότι μπορεί να «πήρε το μαγαζί», όπως αγοραία είπε, αλλά δεν σημαίνει ότι το λειτουργεί σωστά ούτε ότι του αποφέρει κέρδη. Άρα θα πρέπει στον ΣΥΡΙΖΑ, αν λειτουργήσουν ποτέ τα όργανά του, να αναλύσουν το αποτέλεσμα της ήττας και να δουν τις πταίει άλλος από τους αποχωρήσαντες, που άλλωστε δεν αποδείχτηκε ότι του κόστισαν.
Ο Ν. Ανδρουλάκης από το ΠΑΣΟΚ αμφισβητείται ήδη από στελέχη του κόμματός του και το πιο πιθανό είναι να υπάρξουν σύντομα εσωκομματικές αναταράξεις. Κανένας από τους δύο, ωστόσο, ούτε ο Κασσελάκης ούτε ο Ανδρουλάκης δεν φαίνεται να έχει το προβάδισμα ούτε το κύρος να ηγηθεί μίας κούρσας για την Κεντροαριστερά, το αντίθετο, αυτή η μάχη μάλλον έχει μετατοπιστεί και οι μονομάχοι δεν το έχουν αντιληφθεί.
Στην ριζοσπαστική και κινηματική Αριστερά τα πράγματα είναι δύσκολα. Το να βρεθεί ένας τρόπος -όπως τα κατάφεραν στην Γαλλία- να συμπορευθούν είναι το κυρίαρχο μήνυμα της κάλπης. Κανένα κόμμα ούτε η Νέα Αριστερά, ούτε το ΜέΡΑ25, ούτε το Κόσμος δεν κρατά τα ινία αυτής της κοινής πορείας που έχει χαραχθεί από τους ψηφοφόρους. Οφείλουν και οι τρεις να καθίσουν σε ένα κοινό τραπέζι και να χαράξουν μαζί, χωρίς κανείς να κραδαίνει τα σκήπτρα, μια στρατηγική για την Αριστερά που θα τη φέρει ξανά στο προσκήνιο. Αλλιώς είναι καταδικασμένοι και οι τρεις στο σκοτάδι των «λοιπών» κομμάτων αλλά και στην αφάνεια της κοινωνίας.
Από την κάλπη των ευρωεκλογών όλοι, σχεδόν, τράβηξαν τον μουντζούρη, δείχνοντας τη νέα φάση στην κρίση εκπροσώπευσης. Και φαίνεται η φθορά τους, η αμφισβήτηση, η απογοήτευση, η απομάκρυνση. Οι νέες στρατηγικές που θα χαραχθούν θα δείξουν και πώς θα σταθεί το κάθε κόμμα σε ένα πολιτικό σύστημα που έχει σαπίσει και πλέον βρωμάει.