Η νεαρή Σάμια είναι έγκυος και περιφέρεται στους δρόμους της Καζαμπλάνκας ζητώντας μια δουλειά και κάπου να μείνει. Μετά από συνέχεις αρνήσεις θα σταθεί αποκαμωμένη στην κόχη ενός σπιτιού απέναντι από το σπίτι της Άμπλα, μιας χήρας που μεγαλώνει μόνη την 9χρονη κόρη της, Γουάντα, δουλεύοντας στον φούρνο της. Μετά από την αρχική της άρνηση, η χήρα αποφασίζει να δώσει στη νεαρή έγκυο μια ευκαιρία. Αρχικά οι σχέσεις τους είναι από ψυχρές έως τυπικές αλλά σιγά-σιγά οι δυο μόνες γυναίκες θα πλησιάσουν η μία την άλλη. Έτσι θα αναπτυχθεί μεταξύ τους μια δυνατή σχέση βασισμένη στη γυναικεία αλληλεγγύη.
Η 44χρονη μαροκινή σκηνοθέτρια Μαριάμ Τουζανί με την ταινία της «Αδάμ» (Adam), επιχειρεί να δώσει φωνή στις γυναίκες της πατρίδας της. Γυναίκες που στιγματίζονται εύκολα σε μια αυστηρή ανδροκρατούμενη κοινωνία, που πρέπει καθημερινά να αποδεικνύουν την «αρετή» τους και την υπακοή τους στους άγραφους «ηθικούς» νόμους.
Η Σάμια, λοιπόν, με παιδί εκτός γάμου κινδυνεύει να θεωρηθεί κοινωνικά απόβλητη, γι’ αυτό άλλωστε έχει φύγει από το χωριό της και σχεδιάζει να δώσει το παιδί της για υιοθεσία. Από την άλλη, η Αμπλά πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική στη συμπεριφορά της, ως χήρα που ζει μόνη και επειδή φιλοξενεί την «αμαρτωλή» Σάμια.
Με κοντινές λήψεις η σκηνοθέτρια προσπαθεί να διεισδύσει στον εσωτερικό κόσμο των ηρωίδων της ενώ παράλληλα δημιουργεί την αίσθηση ασφυξίας που νιώθουν οι δύο γυναίκες. Χαρακτηριστική είναι η ατάκα της Αμπλά, όταν αφηγείται το πώς δεν μπόρεσε να αποχαιρετήσει τον νεκρό της σύζυγο: «Ο θάνατος δεν ανήκει στις γυναίκες», λέει με πίκρα. Για να πάρει την απάντηση της Σάμια: «Ελάχιστα πράγματα μας ανήκουν».
Η ταινία είναι γυρισμένη το 2019 και ήταν η πρώτη ταινία γυναίκας σκηνοθέτριας που το Μαρόκο πρότεινε για το Διεθνές Όσκαρ. Τρία χρόνια μετά η Μαριάμ Τουζανί προτάθηκε και πάλι με το υπέροχο «Μπλε καφτάνι», ταινία του 2023.
Μια νυχτερινή ερωτική ιστορία
Ο ραδιοφωνικός παραγωγός μιας νυχτερινής εκπομπής απόψε γίνεται 50 χρονών. Και αυτή τη νύχτα θέλει να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με το παρελθόν και με την ερωτική ιστορία που βίωσε 30χρόνια πριν, και ενώ υπηρετούσε στην προεδρική φρουρά, με μια χορεύτρια που γνώρισε τυχαία σε ένα μπαρ. Μαζί του έχει κάποιες παλιές κασέτες από τον αυτόματο τηλεφωνητή με μηνύματα που του είχε αφήσει η χαμένη του αγάπη. Θέλει να την ξαναβρεί, άλλωστε κι εκείνη του είχε πει ότι θα τον αναζητήσει όταν θα γίνει 50 χρονών και θα έχει ωριμάσει! Η αναζήτηση αρχίζει και ο ραδιοφωνικός παραγωγός παίζει τις κασέτες μέσα από τις οποίες ξεδιπλώνεται το σύντομο χρονικό ενός χαμένου έρωτα.
Ο Ρένος Χαραλαμπίδης σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στο «Νυχτερινό εκφωνητή», μια ταινία χαμηλού κόστους αλλά υψηλής συναισθηματικής φόρτισης. Μια ταινία με φόντο τη γοητεία της νυχτερινής Αθήνας, γλυκόπικρη και γεμάτη νοσταλγία και τρυφερότητα. Γυρισμένη ουσιαστικά μέσα σε ένα ραδιοφωνικό στούντιο και με κάποια νυχτερινά εξωτερικά γυρίσματα στην πρωτεύουσα, η ταινία του Χαραλαμπίδη μοιάζει με απαλό χάδι, κάτι σα βάλσαμο που μαλακώνει τις πληγές που αφήνουν της ζωής οι εκκρεμότητες. Με ένα υπνωτιστικό ρυθμό, με όμορφες, ατμοσφαιρικές κοντινές λήψεις (προσέξτε τις λήψεις των ευζώνων), η ταινία είναι ένα δείγμα απλού, δυναμικού κινηματογράφου που με λίγα μέσα αλλά με περίσσευμα ψυχής βγάζει ένα υπέροχο αποτέλεσμα.
Βαμπίρ για κλάματα!
Η Σασά είναι ένα γλυκύτατο κοριτσάκι που οι γονείς του προσπαθούν να τη βοηθήσουν να ενηλικιωθεί. Που σημαίνει να μάθει να εξασφαλίζει μόνη το φαγητό της και να μη βασίζεται σε αυτούς. Προς το παρόν ικανοποιεί την πείνα της με τα αποθέματα… αίματος που φροντίζουν οι γονείς της να υπάρχουν στο ψυγείο. Ναι, η Σασά είναι μια μικρή βρικολακίνα που πρέπει να ενηλικιωθεί αλλά δεν μπορεί επειδή αντί να διεγείρεται η πείνα της και να μεγαλώσουν οι κυνόδοντές της, διεγείρεται η συμπόνια της και δεν μπορεί να κάνει κακό σε κανέναν! Ο πατέρας της ελπίζει ότι η κόρη του θα ξεπεράσει σύντομα το πρόβλημα αλλά καθώς τα χρόνια περνούν και κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, την στέλνουν να ζήσει με την ξαδέλφη της Ντενίζ για να την εκπαιδεύσει. Μια μέρα η Σασά βλέπει τον νεαρό Πολ ο οποίος θέλει να αυτοκτονήσει. Του εξομολογείται την αλήθεια και συμφωνούν, εφόσον εκείνη χρειάζεται το αίμα του κι εκείνος επιθυμεί να πεθάνει, να συνεργαστούν! Όμως ο Πολ πριν πεθάνει έχει κάποιες τελευταίες επιθυμίες.
Η ταινία της Αριάν Λουίζ-Σεζ, «Ανθρωπίστρια βρικόλακας ζητά αυτοκτονικό άτομο» (Vampire humaniste cherche suicidaire consentant) είναι μια διασκεδαστική μαύρη κωμωδία με σινεφιλικές αναφορές που βλέπεται με ενδιαφέρον. Απόδειξη γι’ αυτό είναι ότι κέρδισε το βραβείο κοινού στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Οι περιπέτειες του έρωτα
Η Λουθία, που εργάζεται ως σερβιτόρα, χωρίζει από το Λορέντζο και πληγωμένη φεύγει για ένα μακρινό νησί. Εκεί, κάτω από τον καυτό ήλιο, η κοπέλα θα γνωρίσει την Ελένα και χωρίς καμία να το ξέρει οι ζωές τους θα συναντηθούν.
Είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι είχα δει την ταινία «Το σεξ και η Λουθία» του Κάρλος Μέντεμ, το 2002, όταν είχε πρωτοπροβληθεί στις αίθουσες. Ξαναβλέποντάς την, μου φάνηκε πως την βλέπω για πρώτη φορά κάτι που μου προξένησε θετική εντύπωση.
Ο Μέντεμ πλάθει με μαεστρία την ιστορία του και κυκλώνει λίγο-λίγο το θεατή μέσα της. Τον απορροφά και τον κάνει κοινωνό ενός ερωτικού δράματος και τον ξαφνιάζει διαρκώς. Είναι η ένταση των συναισθημάτων, είναι οι τολμηρές σκηνές, είναι ο καυτός ήλιος του νησιού, είναι η ένταση της αναζήτησης του άλλου, είναι ο πόνος, ο πόθος, η λαχτάρα. Είναι όλα αυτά που ο Μέντεμ ξεδιπλώνει και ταυτόχρονα χαλιναγωγεί πλάθοντας ένα υπέροχο σενάριο που απογειώνεται με τη σκηνοθεσία του. Είναι τόσο σφιχτή, τόσο στέρεα δομημένη η αφήγησή του που καθηλώνει. Ένα υπέροχο αισθησιακό, αισθηματικό φιλμ.
Παγανιστικοί μύθοι των Καρπαθίων
Και τώρα μια συνάντηση με ένα σπάνιο αριστούργημα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Ο Σεργκέι Παρατζάνοφ γύρισε το 1965 την ταινία «Στις σκιές των ξεχασμένων προγόνων» (Tini zabutykh predkiv), που είναι βασισμένη σε έναν λαϊκό θρύλο με επίκεντρο τα ουκρανικά Καρπάθια. Είναι η ιστορία του Ιβάν και της Μαρίτσκα, που γνωρίζονται σε παιδική ηλικία, όταν ο πλούσιος πατέρας του κοριτσιού σκότωσε τον πατέρα του αγοριού. Όμως τα δυο παιδιά αγαπήθηκαν παρά το αίμα που χωρίζει τις οικογένειές τους. Πώς όμως μπορεί να στεριώσει μια τέτοια αιματοβαμμένη αγάπη; Έτσι ο Ιβάν θα βρεθεί μακριά, η ζωή του θα αλλάξει αλλά ποτέ δεν θα ξεχάσει την αγαπημένη του Μαρίτσκα.
Δυσκολεύομαι να περιγράψω αυτό το εκπληκτικό μωσαϊκό εικόνας, χρωμάτων, ήχων και μουσικής. Αυτό το πολύχρωμο παζλ θρύλων, δοξασιών και παγανιστικών τελετών όπως με μοναδικό τρόπο σκηνοθέτησε ο Παρατζάνοφ.
Ο μεγάλος σοβιετικός (αρμένιος) σκηνοθέτης κινηματογραφεί ένα πανδαισιακό περιβάλλον εισβάλλοντας μέσα του, συμμετέχοντας. Η κάμερα κινείται διαρκώς, συμπάσχει με τους ήρωες, δημιουργεί μια σειρά από αλλεπάλληλους καλλιτεχνικούς πίνακες. Το σινεμά του Παρατζάνοφ έχει χαρακτηριστεί, όχι αδίκως, ως ποιητικό. Και εδώ επιβεβαιώνεται απόλυτα καθώς ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί ως αφορμή το βουκολικό δράμα για να δημιουργήσει ένα συναρπαστικό παγανιστικό ποίημα, μια ταινία με απόλυτη ελευθερία προσέγγισης του μύθου. Όμως αυτή η ελευθερία είναι πολύ στέρεα σκηνοθετημένη, όλα είναι μελετημένα στην κάθε λεπτομέρεια, ο Παρατζάνοφ δεν αυτοσχεδιάζει αλλά βαδίζει βάσει συγκροτημένου σχεδίου.
Αν είχα κάποιες αμφιβολίες για το εάν η ταινία έχει κάποια αξία στη σημερινή περίεργη εποχή μας, δεν τις έχω πια. Το αριστούργημα του Σεργκέι Παρατζάνοφ είναι ακριβώς αυτό που χρειαζόμαστε για να αποκρυπτογραφήσουμε τις εικόνες του σύγχρονου ποιοτικού σινεμά και να ξαναπιάσουμε το νήμα της ίδιας μας, της ανθρώπινης ουσίας.