Το οριστικό πέρασμα σε μια νέα εποχή για το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΣΚΑ) σηματοδοτεί η πρόταση της κυβέρνησης για τις αλλαγές στο ασφαλιστικό, η οποία θα αποτελέσει τη βάση του επικείμενου νομοσχεδίου, μαζί με τις όποιες αλλαγές επιβάλλουν οι εκπρόσωποι των εταίρων – δανειστών. Συνεχίζοντας πάνω στις μνημονιακές «ράγες» που στήθηκαν με το «νόμο Λοβέρδου» (ν. 3863/2010), με το νέο σύστημα νομιμοποιούνται οι 11 μειώσεις που έγιναν την περασμένη πενταετία, έρχεται μια ακόμη -η 12η περικοπή- και οι συντάξεις «δένονται» οριστικά πάνω στο «σπιράλ» της ύφεσης. Περαιτέρω «κουρέματα» στις αποδοχές των συνταξιούχων, νέων και παλιών, θα αποφευχθούν μόνο εάν πάρει «μπροστά» πολύ γρήγορα η οικονομία και αρχίσει να μειώνεται η ανεργία, όπως ουσιαστικά προκύπτει και από τις διευκρινίσεις τις οποίες έδωσε ο αρμόδιος υπουργός Γ. Κατρούγκαλος, την περασμένη Παρασκευή.
Ο υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης επιχείρησε κατά τη διάρκεια έκτακτης συνέντευξης Τύπου, να δώσει τις δικές του εξηγήσεις σε σχέση με την κυβερνητική πρόταση για την αλλαγή του ΣΚΑ. Ο κ. Κατρούγκαλος υποστήριξε ότι στόχος της κυβέρνησης είναι «να γυρίσει σελίδα από ένα κατακερματισμένο πλαίσιο κοινωνικής προστασίας, σ’ ένα ολοκληρωμένο στο οποίο κανείς δεν θα πέφτει σε μια μαύρη τρύπα και θα χάνεται. Ακόμα και οι φτωχοί και οι αδύναμοι να έχουν την προστασία που τους αξίζει».
Τι σημαίνει αυτό; Η λογική της δραστικής συρρίκνωσης συντάξεων και παροχών, πάνω στις βάσεις οι οποίες τέθηκαν με το «νόμο Λοβέρδου», καθιερώνονται οριστικά και αφήνεται ανοικτό ένα μικρό «παράθυρο» για τον τερματισμό -μεταγενέστερα- των περαιτέρω περικοπών. Ομως, για να μην γίνουν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα νέες μειώσεις (πέραν των όσων θα προκαλέσουν με την εφαρμογή τους τα νέα μέτρα) θα πρέπει να... «βγουν» αρκετά «αν».
Ρήτρα ανάπτυξης
Συγκεκριμένα, ο κ. Κατρούγκαλος, αναφερόμενος στη μείωση της κρατικής δαπάνης κατά 1% του ΑΕΠ για το τρέχον έτος στη βάση των μνημονιακών δεσμεύσεων, τόνισε ότι «εάν η οικονομία δεν ξαναπάρει μπροστά, όπως ελπίζω εγώ ότι θα κάνει, θα έχουμε έλλειμμα στα ασφαλιστικά ταμεία και του χρόνου». Πρόσθεσε ότι τα ελλείμματα του ασφαλιστικού θα αρχίσουν να αντιμετωπίζονται όταν... η ανεργία αρχίσει να μειώνεται με την ανάπτυξη. Υποστήριξε, δε, ότι το τμήμα της εθνικής σύνταξης των 384 ευρώ «συνδέθηκε» με το ΑΕΠ, με «ρήτρα ανάπτυξης» (όπως μετονομάστηκε η «ρήτρα μηδενικού ελλείμματος» εν πολλοίς) ούτως ώστε... όταν η οικονομία παρουσιάσει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης να έχει «ευθεία αντανάκλαση και στο εισόδημα των συνταξιούχων».
Θίγονται κυρίως οι «νέοι» συνταξιούχοι
Στην εφαρμογή τους τα προτεινόμενα μέτρα «σπάνε» από την 1η Ιανουαρίου του 2016 τις συντάξεις στα «δύο», δηλαδή στο τμήμα της εθνικής σύνταξης των 384 ευρώ το μήνα (θα δίνεται είτε με 40 έτη ασφάλισης μετά τα 62, είτε με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης μετά το 67ο έτος της ηλικίας) και στην «αναλογική», το ύψος της οποίας θα προκύπτει με βάση τις εισφορές τις οποίες έχει καταβάλλει ο κάθε ασφαλισμένος καθ’ όλη τη διάρκεια του επαγγελματικού βίου του.
Με βάση το νέο τρόπο υπολογισμού θα θιγούν οι «νέοι» συνταξιούχοι, δηλαδή όσοι συνταξιοδοτηθούν από τις αρχές του 2016 και μετά, οι οποίοι θα δικαιούνται 15% έως 30% χαμηλότερες συντάξεις από αυτές τις οποίες θα λάμβαναν με το παλιό σύστημα. Για τους σημερινούς συνταξιούχους, τουλάχιστον μέχρι την ολοκλήρωση του τρίτου μνημονίου, εάν η κυβερνητική πρόταση εγκριθεί από τους θεσμούς, μετά τον επανυπολογισμό των συντάξεων τους -εάν προκύψουν μειώσεις, που θεωρείται και το πιθανότερο για τους περισσότερους- το επιπλέον ποσό θα εξακολουθήσει να δίνεται με τη μορφή της «προσωπικής διαφοράς».
ΕΚΑΣ και επικουρικές
Μεγάλο «κούρεμα» αναμένεται να υποστούν οι επικουρικές συντάξεις, ενώ την ίδια τύχη θα έχουν τα εφάπαξ και τα μερίσματα. Στο «εκτελεστικό» οδηγείται, επίσης, το Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΑΣ). Από φέτος, ΕΚΑΣ θα λάβουν, στη βάση των μνημονιακών δεσμεύσεων, περίπου 60.000 λιγότεροι από όσους το δικαιούνταν το 2015 (μείωση 20% των δικαιούχων) και από το 2020 και μετά, το επίδομα αυτό θα καταργηθεί εντελώς.
Παράλληλα, μειώσεις εισοδημάτων προκαλούνται για τους εν ενεργεία ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολουμένους και, κυρίως, τους αγρότες οι οποίοι θα κληθούν να καταβάλουν έως και τριπλάσιες εισφορές σε σχέση με τις υφιστάμενες.
Ακόμη πιο σαφής εικόνα σε σχέση με το «ποιοι θα πληρώσουν το μάρμαρο» των αλλαγών στο ασφαλιστικό προκύπτει μέσα και από τον αναλυτικό πίνακα τον οποίο απέστειλε η κυβέρνηση στις Βρυξέλλες, με την κοστολόγηση των προωθούμενων ρυθμίσεων. Στον πίνακα, που δημοσιοποιήθηκε από την «Ναυτεμπορική», την Παρασκευή 8 Ιανουαρίου, αναφέρεται ότι με το επικείμενο νομοσχέδιο θα επέλθουν περικοπές 200 εκατ. ευρώ στις επικουρικές συντάξεις, 223 εκατ. ευρώ στο ΕΚΑΣ, 8 εκατ. ευρώ στα εφάπαξ, θα συρρικνωθούν τα μερίσματα του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων και οι εισφορές θα αυξηθούν για μεγάλες επαγγελματικές κατηγορίες. Συνολικά, επέρχονται μειώσεις στις κρατικές δαπάνες υπέρ του ΣΚΑ της τάξης των 2,2 δισ. ευρώ για τα έτη 2015 – 2016.
Νάσος Χατζητσάκος