«Αριστερά χωρίς φωνή». Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καταλληλότερος τίτλος, που να εικονογραφεί την κατάσταση, όπως διαμορφώνεται σήμερα. Όχι μόνο με το κλείσιμο της καθημερινής έκδοσης της «Αυγής», όπως υπονοεί ο τίτλος του απεργιακού φύλλου της. Ούτε μόνο με τη φίμωση ή την αφωνία της όποιας αριστερής φωνής παραμένει στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Αλλά και με την απουσία αυθύπαρκτης και παρεμβατικής ισχυρής φωνής της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς, εν είδει αντιλόγου στα σχέδια που ξεδιπλώνονται με επίκεντρο την περιβόητη «ανασύνθεση της Κεντροαριστεράς» –ή του «προοδευτικού πόλου»* κατ’ άλλους. Με αποτέλεσμα να κυοφορούνται ανασυνθέσεις κεντροαριστερές χωρίς ίχνος συνθετικού αριστερής προέλευσης.
Εκτός αν με τον όρο Κεντροαριστερά μπορεί να εννοεί ο καθένας ό,τι επιθυμεί, ή να του δίνει περιεχόμενο κατά περίπτωση. Αλήθεια, τι θα πει ανασύνθεση της Κεντροαριστεράς; Ποιος είναι ο ορισμός της Κεντροαριστεράς; Είναι η Αριστερά του Κέντρου; Μήπως είναι η παρέκκλιση της Αριστεράς προς το Κέντρο, προκειμένου να το εγκολπωθεί ή να την εγκολπώσει; Ένα μέτωπο της Αριστεράς με δυνάμεις του Κέντρου; Μη βιάζεστε, δεν πρόκειται για σχολαστικά ερωτήματα. Ανάλογα με την απάντηση που δίνει κανείς, νοηματοδοτεί και τη ζητούμενη ανασύνθεση.
Τίποτα δεν είναι αυτονόητο
Κεντροαριστερά ήταν και το ανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ ως αριστερά του Κέντρου. Κεντροαριστερά είναι και η δημόσια δηλωμένη, ήδη από το 2019, επιδίωξη του Τσίπρα ως ηγέτη κόμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς μέχρι τότε, για τη μετεξέλιξή του. Κεντροαριστερά είναι κι αυτό που επιδιώκουν οι αμφισβητίες της ηγεσίας Ανδρουλάκη στο σημερινό ΠΑΣΟΚ, με την ελπίδα της διεύρυνσης και ιδεολογικής και πολιτικής επικράτησής του και επί τμήματος της Αριστεράς. Κοινό χαρακτηριστικό τους η εγκατάσταση στον χώρο του Κέντρου, είτε εκ παραδόσεως είτε κατ’ επιλογή.
Είναι δυνατόν, όμως, να είναι ταυτόχρονα όλα αυτά, και άλλα ίσως, στεγασμένα κάτω από τον τίτλο της Κεντροαριστεράς και της ανασύνθεσής της; Ορισμένοι θεωρούν ότι όχι μόνο δυνατό είναι, αλλά και επιβεβλημένο. Πού εδράζεται η άποψή τους, που τείνει να γίνει κυρίαρχη; Στο γεγονός ότι τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών έδειξαν ότι η κυριαρχία της ΝΔ δεν πρέπει να θεωρείται πια δεδομένη, οι απώλειές της πιθανότατα θα πολλαπλασιαστούν. Επομένως, μπορεί να ηττηθεί. Ποιος μπορεί να τη νικήσει και με ποιο τρόπο; Η αυθόρμητη απάντηση από τους ψηφοφόρους που το επιθυμούν, είναι: από την ενωμένη προοδευτική αντιπολίτευση μέσω της ανασύνθεσής της (άλλος όρος που χρειάζεται ορισμό…).
Και η Αριστερά;
Αλλά υπό οποιαδήποτε έννοια και αν νοήσουμε την Κεντροαριστερά και την ανασύνθεσή της, υπάρχει ένα κρίσιμο ερώτημα. Πώς τοποθετείται απέναντι σε αυτά τα σχέδια η Αριστερά και ποια η θέση που η ίδια προορίζει για τον εαυτό της;
Μέχρι στιγμής, το μόνο κόμμα της Αριστεράς που έχει τοποθετηθεί, είναι το ΚΚΕ, που παραμένει στη γνωστή θέση ότι όλα αυτά δεν το αφορούν, δεν διασταυρώνονται με τα δικά του σχέδια, δεν έχει λόγο να εμπλακεί, αλλά ούτε και να αντιπαραθέσει στις ανασυνθετικές και ενωτικές εκκλήσεις δικές του πρωτοβουλίες, πολύ περισσότερο κάποια πολιτική συμμαχιών.
Το κακό είναι ότι, με τα δεδομένα εκλογικά αποτελέσματα, δεν είναι απίθανο το ενδεχόμενο να αποδειχτεί μόνος υπαρκτός και υπολογίσιμος εκπρόσωπός της το ΚΚΕ. Η Αριστερά είχε βρεθεί σε παρόμοια θέση πριν δύο δεκαετίες περίπου, με τον Συνασπισμό να μένει εκτός Βουλής. Τότε είχαν λειτουργήσει τα αντανακλαστικά της, ο Συνασπισμός διασώθηκε και προετοιμάστηκε το πεδίο για την καλλιέργεια του εύφορου εδάφους της κοινής δράσης και του γόνιμου διαλόγου, που οδήγησαν στην ίδρυση του ΣΥΡΙΖΑ.
Η ιστορία σίγουρα δεν επαναλαμβάνεται. Ίσως ούτε με τη μορφή της φάρσας. Πρέπει να συμφιλιωθούμε, όμως, και με την ιδέα ότι δεν λειτουργούν πια ούτε τα στοιχειώδη αντανακλαστικά;
Για εμάς χωρίς εμάς;
Πήγα να γράψω της αυτοσυντήρησης, αλλά δεν πρόκειται περί αυτού. Πρόκειται για κάτι πολύ σημαντικότερο: για το ενδεχόμενο να δρομολογηθούν εξελίξεις που να ανταποκρίνονται στο κοινό αίσθημα της συγκέντρωσης δυνάμεων για την αποκαθήλωση της ΝΔ, χωρίς την οποιαδήποτε παρέμβαση της Αριστεράς. Του μεν ΚΚΕ για τους γνωστούς λόγους, της δε ανανεωτικής και ριζοσπαστικής ή όποιας άλλης Αριστεράς, γιατί δεν ένιωσε την ανάγκη να εκπληρώσει το ελάχιστο χρέος της, να κάνει τη φωνή της να ακουστεί, να γίνει η φωνή εκείνων που δεν έχουν φωνή ισχυρή ή που μόνη διέξοδο βρίσκουν να τη δανείζουν σε άλλους, όταν η Αριστερά μένει χωρίς ενισχυτή.
Αυτό τον κίνδυνο μας θύμισε ο τίτλος της «Α». Κίνδυνο που πραγματώνεται μεν μέσα στον μεταλλαγμένο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά επαπειλεί και την κεντρική πολιτική σκηνή. Όλη αυτή η φασαρία περί την ανασύνθεση, δηλαδή, που έρχεται με φόρα για να μας απαλλάξει από το νεοφιλελεύθερο συντηρητισμό και αυταρχισμό της ΝΔ, να οδηγήσει «στην αποκατάσταση της ισορροπίας στη λειτουργία του πολιτεύματος»*, όταν η Αριστερά δεν σηκώνει φωνή δική της.
Η Αριστερά έδειξε πολλές φορές ότι μπορεί να γίνει πλειοψηφικό ρεύμα ξεκινώντας από χαμηλά και διαψεύδοντας τις απαισιόδοξες προβλέψεις, χάρη στην ανατρεπτική δύναμη του διαλόγου και της κοινής δράσης, της αναζήτησης κοινών τόπων χωρίς τεχνητούς αποκλεισμούς. Μπορεί και τώρα να επαναλάβει τον άθλο. Εκείνες από τις δυνάμεις της, που έχουν νωπή τη σχετική εμπειρία και είναι ιδεολογικά και πολιτικά προετοιμασμένες και δοκιμασμένες σε ένα τέτοιο έργο, χρειάζεται να κάνουν το πρώτο βήμα. Το δεύτερο και το τρίτο μπορεί να αποδειχτούν ευκολότερα.
*Από το κοινό άρθρο των τεσσάρων καθηγητών (Κοντιάδη, Λιάκου, Μαραντζίδη Σωτηρέλη)