Βρίσκομαι ξανά στο Παρίσι, αυτή τη φορά σε μια ιδιαίτερη συγκυρία. Καλεσμένος στο ποιητικό φεστιβάλ, Marche de la Poesie στην πλατεία του Αγίου Σουλπικίου. Πρόσφατα έμαθα πως σε αυτήν ακριβώς την πλατεία, σε αυτήν ακριβώς την εκκλησία, έγινε η κηδεία του Μαρτσέλο Μαστρογιάνι. Έχω τέσσερα χρόνια ίσως και πέντε να έρθω στην πόλη, δεν είμαι σίγουρος, όπως και να έχει η τελευταία φορά ήταν πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Η στιγμή αυτή είναι ιδιαίτερη. Όχι για εμένα. Για την πόλη και τη χώρα.
Το Παρίσι περιμένει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η πόλη είναι ένα μεγάλο εργοτάξιο. Όχι τόσο στους δρόμους που ζει και αναπνέει η πραγματική ζωή, η καθημερινότητα. Πιο πολύ στους δρόμους σύμβολα, στις αρτηρίες της φήμης, στα τοπόσημα. Κλειστοί σταθμοί του μετρό, περιφραγμένες πλατείες, εφήμερα έργα ενός θεάματος που έχει το μέγεθος μιας πόλης. Στους δρόμους όχι η αστυνομία, αλλά ο στρατός. Δεν υπάρχει σε αυτό καμία διακριτικότητα, αφού ο πραγματικός ρόλος των παραταγμένων είναι όχι η πραγματική, αλλά η συμβολική του παρουσία. Η διατυμπάνιση της παρουσίας του και των επιπτώσεων που μπορεί να έχει η παρουσία αυτή σε οποιονδήποτε σκεφτεί πως μπορεί να κάνει κάτι λάθος. Αυτό το ένοπλο θέαμα, η περιφρουρημένη διασκέδαση έχει κάτι το συντριπτικό. Σαν να συγκεντρώνει την πυγμή της πιο αποφασιστικής θετικότητας, την ίδια την υποχρέωση του σύγχρονου ανθρώπου για κατανάλωση αμφίβολων θεαμάτων. Ένα συναίσθημα που πολλαπλασιάζεται από την ίδια την αντίθεση με την πόλη και τις εικόνες που κάποιος μπορεί να συντηρεί για αυτή στην προσωπική του μυθολογία. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο το Παρίσι είναι για πάντα η πόλη της ποίησης, των καλλιτεχνικών κινημάτων, των συντριπτικών πολιτικών διεκδικήσεων. Η όψη των Ολυμπιακών μοιάζει με φτηνό δανεικό ρούχο, που πιο πολύ ταπεινώνει αυτόν που το φορά. Μαζί έρχονται αναμνήσεις από εκείνο το -τόσο πια μακρινό- 2004, όταν η Αθήνα παρίστανε μια πόλη καθαρή, μια πόλη με αυτοπεποίθηση και ένα βλέμμα προς το μέλλον. Μια πόλη που έκρυβε στην πραγματικότητα τα σκουπίδια της κάτω από το χαλί και ταχυδρομούσε τα χρέη της στις μελλοντικές γενιές. Ίσως γι’ αυτό η ευταξία να μας ανατριχιάζει. Μας υπενθυμίζει αυτά που ακολούθησαν. Και οι οικονομικές προβλέψεις δεν είναι διαφορετικές για τη Γαλλία, όπως και για τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες άλλωστε.
Η παιδική χαρά των Ολυμπιακών, όμως, δεν είναι αυτή που δίνει τον τόνο. Αυτός δίνεται από τις επικείμενες εκλογές. Από την άτσαλη κίνηση του Μακρόν να βάλει την ιστορία στα μικροκύματα και όλους να περιμένουν να δουν τι θα βγει από αυτή την απότομη μαγειρική αλχημεία. Το Μέτωπο της Αριστεράς δίνει μια αφορμή, μια χαραμάδα αισιοδοξίας. Οι άνθρωποι που μιλώ είναι μαζί απαισιόδοξοι και οργισμένοι, απογοητευμένοι και μαχητικοί. Κανείς δεν περιγράφει τις εκλογές με βεβαιότητα (προς μια θετική ή μια αρνητική έκβαση). Είναι η ίδια η αμφιβολία για το παρόν τους, το παρόν μας, για την κατάσταση της ζωής, για τη συνθήκη της ίδιας της Ευρώπης. Είναι η πρώτη ουσιαστική αναμέτρηση με την Ακροδεξιά με όρους ζωής ή θανάτου. Όσοι είμαστε καλεσμένοι από άλλες χώρες στο φεστιβάλ, δεν χάνουμε ποτέ την ευκαιρία να υπενθυμίσουμε στους γάλλους φίλους μας πως ολόκληρη η Ευρώπη, ολόκληρος ο κόσμος έχει το βλέμμα του στραμμένο στη Γαλλία. Αυτοί το ξέρουν καλά και συμφωνούν. Και όλοι μας κρατούμε την ανάσα μας.
Και πιο κει, πέρα από τις συζητήσεις και τις αφίσες, μακριά από τις πορείες, τις ζυμώσεις, τις απαγγελίες του φεστιβάλ και τα συνθήματα, τα πλήθη των τουριστών ανεβοκατεβαίνουν της παριζιάνικες αρτηρίες. Στα μεγάλα βουλεβάρτα και στις ευρύχωρες πλατείες τα πλήθη αυτά είναι απόλυτα ορατά. Τόσο που να μπορούν να γίνουν –παρά την πολυχρωμία της καταγωγής τους– ορατά ως ένα. Είναι αυτή η νέα παγκόσμια κοινωνική τάξη. Η τάξη των εχόντων που ορίζει τα πάντα γύρω του ως ένα πρόχειρο θέαμα προς κατανάλωση. Την ομορφιά και την ιστορία, τη φήμη και το παράδοξο, τις νίκες και τις ήττες. Εξομοιώνοντας τα πάντα σε μια ανέξοδη επίσκεψη, σε μια στενή φωτογραφία κινητού, σε μια διαμεσολαβημένη εμπειρία ακριβής κατανάλωσης. Καφέ και μουσεία, αγάλματα και ανθρώπους, εικόνες και κείμενα. Σε ποια πόλη περπατούν όλοι αυτοί; Από πού έρχονται και πού πάνε;
Ο τόπος ξεκινά πάντοτε από μέσα μας. Το στήθος μας είναι και αυτό κομμάτι της γεωγραφίας του. Ήταν ένα άλλο το Παρίσι που επισκεφτήκαμε. Μια πόλη πέρα από τους ακροδεξιούς, τους τουρίστες, τους Ολυμπιακούς. Μια πόλη με κρυμμένο ένα θαύμα που λειτουργεί. Και αυτό δεν αλλάζει.