Οι «Εργατικοί» του Κιρ Στάρμερ στις εκλογές της 4ης Ιουλίου στο Ηνωμένο Βασίλειο, μετά από 14 ολόκληρα χρόνια, εκτόπισαν με «σαρωτική» νίκη το κόμμα των «Συντηρητικών», τους Τόρις, από τον θώκο της εξουσίας, αφού είχαν αναλάβει τη διακυβέρνηση από τις εκλογές του 2010. Ήταν μια νίκη ιστορική σημασίας, καθώς η κάλπη του 2024 ανέδειξε τη χειρότερη εκλογική επίδοση των Τόρις. Αν και η χώρα έχει αποχωρήσει από την Ε.Ε, ωστόσο προσέδωσε μια αίσθηση ελπίδας μπροστά στην επικίνδυνη άνοδο της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη, από κοινού με τη θριαμβευτική νίκη της γαλλικής Αριστεράς.
Οι «Εργατικοί» υπό την ηγεσία του Κιρ Στάρμερ κατήγαγαν μια νίκη που τους προσέδωσε απόλυτη πλειοψηφία στην ψήφιση νομοσχεδίων στη Βουλή των Κοινοτήτων. Με τον συνολικό αριθμό τους να είναι 650, ο αριθμός των εδρών των «Εργατικών» ξεπέρασε τις 326 που απαιτούνται για να νικήσει ένα κόμμα στις εκλογές1.
Καταγράφοντας το αποτέλεσμα της κάλπης συνολικά σε όλη την εδαφική επικράτεια της Μεγάλης Βρετανίας όπως και για κάθε χώρα (δείτε την 1η υποσημείωση), να σημειώσουμε ότι το ποσοστό συμμετοχής στις κάλπες ήταν 59.9%, το χαμηλότερο για όλες τις εκλογές που έλαβαν χώρα έως την κάλπη του 2001 που άγγιξε το 59.4% .
Πλειοψηφικό σύστημα στις βρετανικές εκλογές
Όπως παρατηρούμε υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ αριθμού εδρών και συνολικού εκλογικού αποτελέσματος. Αυτή η διαφορά, ειδικότερα, γίνεται αισθητή για το κόμμα «Μεταρρύθμιση Η.Β» του Ν. Φάρατζ και των «Πράσινων», όπου έχοντας πάρει εκατομμύρια ψήφους έχουν ελάχιστες έδρες στη Βουλή των Κοινοτήτων. Το εκλογικό σύστημα είναι πλειοψηφικό (first-past-the-post voting), όπου σε κάθε εκλογική περιφέρεια κερδίζει ο υποψήφιος με τις περισσότερες ψήφους που έχουν συγκεντρωθεί από το εκλογικό σώμα. Για αυτή τη δυσαναλογία που δημιουργεί αίσθημα κατάφωρης αδικίας είχε προταθεί το σύστημα «Εναλλακτική Ψήφος»2 το οποίο απορρίφθηκε σε δημοψήφισμα το 2011.
Brexit και πολιτικές βάρβαρης λιτότητας
H νίκη των Εργατικών δημιούργησε αίσθημα ευφορίας στις εγχώριες και διεθνείς πολιτικές ελίτ. Ήταν απόρροια της κυβερνητικής πορείας των Τόρις, μιας ταραχώδους διακυβέρνησης που στιγμάτισε ανεξίτηλα τη χώρα και το λαό της, μετά από 14 χρόνια στην εξουσία. Κανένα, ίσως, κόμμα δεν θα μπορούσε να επανεκλεγεί ενώ είχαν ήδη προηγηθεί 4 εκλογικές αναμετρήσεις. Η υλοποίηση του οδυνηρού και σίγουρα πρόχειρα σχεδιασμένου Brexit και ειδικότερα για τους φτωχοποιημένους βρετανούς ανέδειξε μέσω της πραγμάτωσης του ότι η ψήφος αποχώρησης από την Ε.Ε, ήταν μια ψήφος διαμαρτυρίας από περιθωριοποιημένους πολίτες, χωρίς ευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης ζώντας σε συνθήκες φτώχειας. Ως αντιστάθμισμα απαιτούνταν ισχυρή κοινωνική πολιτική, ικανοποιητικές λύσεις στο πρόβλημα της στέγασης και δημιουργία θέσεων εργασίας, αντιμετώπιση του πληθωρισμού με την άνοδο τιμών – και στην ενέργεια- και στις μειώσεις του πραγματικού μισθού κ.α.
Επιπρόσθετα οι πολιτικές αυστηρής λιτότητας, η πανδημική κρίση και ο πόλεμος στην Ουκρανία επέφεραν αδιαμφισβήτητο πλήγμα στην οικονομία, με συνέπεια την εφαρμογή περικοπών στις δημόσιες δαπάνες και υπηρεσίες. Ειδικότερα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας οι πολίτες δεν είχαν πρόσβαση σε στοιχειώδεις υπηρεσίες όπως ραντεβού με γενικούς γιατρούς με «ουρές» ασθενών για ραντεβού. Επήλθε η πλήρης κατάρρευση του για τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα. Όσο για την επιβίωση η μοναδική ελπίδα για τις οικογένειες ήταν οι τράπεζες τροφίμων.
Σκάνδαλα της βρετανικής Δεξιάς
Επιπρόσθετα συσσωρεύτηκαν σκάνδαλα στον «πόλεμο μνήμης» των πολιτών που επαναλαμβάνεται σε κάθε εκλογική αναμέτρηση. Υγειονομικά, όπως το «κορονο-πάρτυ» του Μπόρις Τζόνσον και των εκλεκτών εταίρων και φίλων του στη Ντάουνιγκ Στριτ 10 ενώ υπήρχαν αυστηρές οδηγίες εγκλεισμού/απομόνωσης για τους πολίτες. Αλλά και πολιτικά όπως η αναστολή των εργασιών της Βουλής των Κοινοτήτων, 5 εβδομάδων συνολικά, ενόψει της προγραμματισμένης ημερομηνίας υλοποίησης του Brexit στις 31/10/2019 από την κυβέρνηση του Μ.Τζόνσον. Προφανής στόχος ήταν η αποφυγή λογοδοσίας στο κοινοβουλευτικό σώμα για τις διαπραγματεύσεις, επιφέροντας σοβαρό πλήγμα στη συνταγματική τάξη και στους δημοκρατικούς θεσμούς. Το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι δεν ήταν νόμιμοι οι χειρισμοί της κυβέρνησης.
Και στην «γκρίζα ζώνη» της οικονομίας, η Λιζ Τρας συνεπικουρούμενη από τον υπουργό Οικονομικών, τον Κουάζι Κουαρτένγκ, κατέθεσε τον «μίνι προϋπολογισμό» που προέβλεπε μη χρηματοδοτούμενες, από τον προϋπολογισμό, περικοπές φόρων, που είχαν ως συνέπεια το ξέσπασμα νέας οικονομικής κρίσης, έως την ανάκληση του. Πιο συγκεκριμένα, σε οικονομικό επίπεδο προκλήθηκε η κατάρρευση της στερλίνας, η αύξηση του κόστους δανεισμού της κυβέρνησης και αναπότρεπτα απεσύρθη η εμπιστοσύνη των χρηματοπιστωτικών αγορών. Υπολογίζεται ότι οι προτεινόμενες περικοπές θα σηματοδοτούσαν περικοπές δημόσιων δαπανών ύψους 60 δις. , ενώ σε πολιτικό επίπεδο ήταν ένας από τους ουσιώδεις λόγους που οδήγησε στην κατάρρευση της κυβέρνησης του Μπ. Τζόνσον στις 7 Ιουλίου 2022. Το αποκορύφωμα της κυβερνητικής απρέπειας των Τόρις ήταν ο διορισμός του Κρις Πίντσερ σε κυβερνητικά πόστα από τον Μπ. Τζόνσον, ο οποίος είχε «βαρύ» ιστορικό απρεπούς ερωτικής συμπεριφοράς.
Αυτή η απόλυτη αδιαφορία για τον λαό, τα σκάνδαλα, η κλιμακούμενη επιδείνωση της οικονομίας και η υφέρπουσα δυσφορία του εκλογικού σώματος που συσσωρεύονταν, ώθησαν τους πολίτες, μέσω της ψήφου τους, να ζητήσουν επιτακτικά την αλλαγή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι από τις εκλογές του 2019 η κάλπη έδωσε στους Εργατικούς 32.1%, συνεπώς είχαν μια αύξηση 1,7%, μόνο, σε σχέση με το εκλογικό αποτέλεσμα της κάλπης της 4ης Ιουλίου (33,8%).
«Οι πολίτες δεν επέλεξαν τους «Εργατικούς», εμάς απέρριψαν»
Η «Εποχή» έκανε μια πρώτη καταγραφή για τα αίτια που οδήγησαν στην κατάρρευση. Δεν ήταν εκλογικός θρίαμβος που αποδίδεται στη δική τους πορεία ως Αντιπολίτευση.
Είναι προφανές ότι οι Τόρις εισέρχονται σε μια περίοδο εσωστρέφειας, έχοντας συντριβεί και βιώνοντας τη χειρότερη ιστορικά ήττα τους. Και βέβαια μια άλλη σημαντική αιτία της πρωτοφανούς εκλογικής ήττας ήταν ο κατακερματισμός της βρετανικής Δεξιάς, με τις εκροές ψήφων προς το κόμμα του Νάιτζελ Φάρατζ,. Ο ευρωσκεπτικιστής πολιτικός φέρεται να αρνείται οποιουδήποτε είδους συνεργασία με τους Τόρις. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε οι Συντηρητικοί οδεύουν προς την αυτοκαταστροφή τους και ότι από τα κοινοβουλευτικά έδρανα θα εστιάσει στο κυβερνητικό έργο των Εργατικών.
Σε άρθρο της στην ιστοσελίδα «The Telegraph» η Σουέλα Μπρέιβερμαν ,που έχει διατελέσει Γενική Εισαγγελέας αλλά και υπουργός Εσωτερικών διαδοχικών κυβερνητικών σχηματισμών των Τόρις, μεταξύ άλλων αναφέρει:
«Οι πολίτες δεν επέλεξαν τους «Εργατικούς», εμάς απέρριψαν. Αυτή είναι η μοναδική αλήθεια. Οι Εργατικοί συγκέντρωσαν 3 εκ. λιγότερους ψήφους από τις εκλογές του 2017 υπό την ηγεσία του Κόρμπιν[...]Oι ψηφοφόροι δεν είναι αφελείς. Είδαν ότι κάναμε όσο ήμασταν στην εξουσία και αγνόησαν όσα υποκριτικά είπαμε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Υψηλοί φόροι, μεγάλες προσφυγικές ροές και με δυσκολία μπορώ να το πω αυτό παιδιά κυριολεκτικά ακρωτηριασμένα σωματικά από την παράλογη πολιτική ορθότητα κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης μας[…].».
Στις εκλογές του 2017 υπό την ηγεσία του Κόρμπιν το κόμμα πέτυχε 40.0% που αντανακλά τις ψήφους 12,877,918 πολιτών. Οι ανυπόστατες κατηγορίες περί αντισημιτισμού και στη συνέχεια το ανθρωποκυνηγητό που έλαβε χώρα εναντίον του σπουδαίου ανθρωπιστή, ειρηνιστή ηγέτη της Αριστεράς είχε ως συνέπεια την παραίτηση του από την ηγεσία, τον εκτοπισμό του από τα ψηφοδέλτια και τέλος την απομάκρυνση του από το κόμμα.
Η γενοκτονία στην Παλαιστίνη, καταλύτης. Νέο κόμμα από πέντε αριστερούς βουλευτές
Το παλαιστινιακό αποτελεί κυρίαρχη συνιστώσα τόσο σε επίπεδο κοινωνίας, ως προς το λαϊκό κίνημα αλληλεγγύης, όσο και σε πολιτικό επίπεδο, που αποτυπώνεται σε κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις τόσο στην Αγγλία, στην Αμερική-προκριματικές εκλογές- και στη Γαλλία. Στη Μ.Βρετανία το ισραηλινό λόμπι έχασε με την πανηγυρική εκλογή του Τζ. Κόρμπιν, ως ανεξάρτητου υποψήφιου στην εκλογική του περιφέρεια στο Βόρειο Ίσλινγκτον. Νίκησε τον υποψήφιο των Εργατικών Πραφύλ Ναργκύντ με 24.120 ψήφους έναντι 16.873.
Το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας και ο πρόεδρος του Τζορτζ Γκάλογουεϊ τέθηκαν εκτός Κοινοβουλίου. Ο αριστερός βετεράνος αγωνιστής ενάντια στο απαρτχάιντ της Ν.Αφρικής του Νέλσον Μαντέλα και ενάντια στην κατάκτηση της Παλαιστίνης από το Ισραήλ δεν παραιτείται. Ωστόσο η «The Telegraph» σε δημοσίευμα με τίτλο «Αντίο Γκάλογουεϊ. Αυτός ήταν ένας θρίαμβος για το Ισραήλ» επευφημεί την ήττα του. Στρατεύει το κόμμα και τους ψηφοφόρους του υπό την ηγεσία του Τζ. Κόρμπιν, στη μάχη που θα δώσει ο νέος κομματικός σχηματισμός, που συγκροτήθηκε στη Βουλή. Η νέα πολιτική δύναμη απαρτίζεται από 5 συνολικά εκλεγμένους ανεξάρτητους πολιτικούς, που εστίασαν την καμπάνια τους στη γενοκτονία που συντελείται από το Ισραήλ εναντίον του παλαιστινιακού λαού. Αυτές οι έδρες χάθηκαν για το νικητή των εκλογών, τους «Εργατικούς», αιφνιδιάζοντας τις φιλοισραηλινές ελίτ. Πιο συγκεκριμένα οι Τζ. Κόρμπιν, Αϊούμπ Χαν, Σοχάτ Άνταμ, Ικβάλ Μοχάμεντ και Αντνάν Χουσσαίν αποτελούν, πλέον, τον 6ο μεγαλύτερο κομματικό σχηματισμό στη Βουλή των Κοινοτήτων.
Περαιτέρω ιδιωτικοποίηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας
Τέλος προκαλεί ανησυχία για το ποια θα είναι τα μέτρα για την ανάταξη της οικονομίας και το ύψος των κυβερνητικών δαπανών για θεμελιώδεις πυλώνες, όπως κοινωνική πολιτική και το Εθνικό Σύστημα Υγείας, που χρήζει άμεσα μεταρρυθμίσεις, όπως δήλωσε ο Κ.Στάρμερ. Σε παλαιότερο άρθρο του ο νέος πρωθυπουργός προτάσσει την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση, προφανώς, εις βάρος των ασθενέστερων λαϊκών στρωμάτων και υπέρ των πλουσίων. Οι γνωστές νεοφιλελεύθερες συνταγές που στοχεύουν δημόσια κοινωνικά αγαθά οδηγώντας σε αργό θάνατο τις φτωχοποιημένες κοινωνίες.. Η «σοσιαλιστική δράση» σε άρθρο της λίγες μέρες πριν τις εκλογές τονίζει ότι πρέπει να υπάρξει στήριξη στον Τζ.Κόρμπιν και ότι οι βρετανοί θα κληθούν να αγωνιστούν ενάντια στην πιο δεξιά εργατική κυβέρνηση.
Υποσημειώσεις
1)Τόσο ως ποσοστό επί του συνόλου των ψήφων όσο και ως προς τον αριθμό των εδρών, ας δούμε συνολικά τα αποτελέσματα στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη συνέχεια για κάθε επιμέρους χώρα.
Εκλογικά αποτελέσματα για το Ηνωμένο Βασίλειο
«Εργατικοί»: 412, συνολικά, έδρες, αύξηση του αριθμού τους κατά 214 έδρες από τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 33,8% και ψήφους 9.731.363 (+1.7)2 .
«Συντηρητικοί»: 121, συνολικά, έδρες, μείωση του αριθμού τους κατά 252 έδρες από τις εκλογές του 2019 , συνολικό ποσοστό 23,7% και ψήφους 6,827,112 (-19.9) .
«Φιλελεύθεροι Δημοκράτες» (Liberal Democrats): 72, συνολικά, έδρες, αύξηση του αριθμού τους κατά 64 έδρες από τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 12.2% και 3,519,163 ψήφους (+0.7) .
«Σκωτικό Εθνικό Κόμμα» (Scottish National Party): 9, συνολικά έδρες, μείωση του αριθμού τους κατά 38 έδρες από τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 2.5% και 724.758ψήφους (-1.4) .
«Σιν Φέιν»(Sinn Féin): 7, συνολικά, έδρες, ο ίδιος αριθμός εδρών που κέρδισαν από τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 0,7% και 210.891 ψήφους (+0.2).
«Άλλοι» : 7, συνολικά, έδρες, αύξηση του αριθμού τους κατά 4 έδρες από τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 2.9% και 842.013 ψήφους.
«Μεταρρύθμιση Η.Β»(Reform UK): 5, συνολικά, έδρες, συνολικό ποσοστό 14.3% και 4.106.661 ψήφους.
«Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα» (Democratic Unionist Party): 5, συνολικά, έδρες, μείωση του αριθμού τους κατά 3 έδρες από τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 0.6% και 172.058ψήφους (-0.2) .
«Πράσινο Κόμμα»: 4, συνολικά, έδρες, αύξηση του αριθμού των εδρών τους κατά 3 έδρες από τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 6,8% και 1.943.258 ψήφους (+4).
«Κόμμα της Ουαλίας»(Plaid Cymru): 4, συνολικά, έδρες , αύξηση του αριθμού των εδρών τους κατά 2 έδρες, συνολικό ποσοστό 0.7% και 194.811 ψήφους. (+0.2).
«Σοσιαλδημοκρατικό και Εργατικό Κόμμα» (Social Democratic and Labour Party): 2 συνολικά έδρες, ο ίδιος αριθμός εδρών που κέρδισαν από τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 0.3% και 86.861 ψήφους (-0.1).
«Συμμαχία»(Alliance): 1 έδρα, ο ίδιος αριθμός εδρών που κέρδισαν από τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 0.4% και 117.191 ψήφους.
«Ενωτικό Κόμμα του Όλστερ»(Ulster Unionist Party): 1 έδρα, κέρδισαν 1 επιπρόσθετη έδρα από τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 0.3% και 94.779 ψήφους.
«Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας»(Workers Party of Britain): καμία έδρα, συνολικό ποσοστό 0.7% και 210.194 ψήφους
«Κόμμα Άλμπα»(Alba): καμία έδρα, 0% συνολικό ποσοστό και 11.784 ψήφους.
Εκλογικά αποτελέσματα για κάθε επιμέρους χώρα του Ηνωμένου Βασιλείου
Στη συνέχεια ας δούμε τα αποτελέσματα της κάλπης για τους «Εργατικούς» και τους Τόρις; στις επιμέρους συνιστώσες χώρες: την Αγγλία, τη Σκωτία, την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία:
Στην Αγγλία οι «Εργατικοί» κέρδισαν 348 έδρες, αύξηση των εδρών τους κατά 166 έδρες από τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 34.4% και 8.365.122 ψήφους. (+0,5%).
Οι Τόρις κέρδισαν 116 έδρες, μείωση των εδρών τους κατά 238 έδρες, συνολικό ποσοστό 25.9% και 6.279.411 ψήφους (-21.3).
Στη Σκωτία οι «Εργατικοί» κέρδισαν 37 έδρες, αύξηση των εδρών τους κατά 36 έδρες μετά τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 35.3% και ψήφους 851.897 (+16.7).
Οι Τόρις κέρδισαν 5 έδρες , μείωση κατά 1 έδρα από τις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 12.7% και 307.344 ψήφους (-12.4).
Στην Ουαλία οι «Εργατικοί» κέρδισαν 27 έδρες , αύξηση των εδρών τους κατά 9 έδρες, συνολικό ποσοστό 37.0% και ψήφους 487.636 (-3.9).
Οι Τόρις δεν κέρδισαν καμία έδρα, από τις εκλογές του 2019 έχασαν τις 12 έδρες που είχαν, συνολικό ποσοστό 18.2% και ψήφους 240.003 ( -17.9).
Στη Βόρεια Ιρλανδία οι «Εργατικοί» δεν πήραν ούτε μια ψήφο ενώ οι Τόρις είχαν τα εξής αποτελέσματα: δεν κέρδισαν καμία έδρα, όπως και στις εκλογές του 2019, συνολικό ποσοστό 0,1% και 553 ψήφους ( -0.6).
Το «Σιν Φέιν» ήρθε πρώτο στην κάλπη. Συγκεκριμένα κέρδισαν 7 έδρες, τις ίδιες που είχαν από τις προηγούμενες εκλογές, συνολικό ποσοστό 27% και 210.891 ψήφους (+4.2).
Το «Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα» ήρθε δεύτερο στις προτιμήσεις του εκλογικού σώματος κέρδισε 5 έδρες, έχασε 3 από τις προηγούμενες εκλογές, συνολικό ποσοστό 22.1% και 172.058 ψήφους(-8.5).
Το «Σοσιαλδημοκρατικό και Εργατικό Κόμμα» ήρθε τρίτο στις ψήφους των ουαλέζων. Συγκεκριμένα κέρδισαν 2 έδρες, όπως και στις προηγούμενες εκλογές, συνολικό ποσοστό 11.1% και 86.861 ψήφους (-3.8).
2) Οι αριθμοί σε παρένθεση στην 1η υποσημείωση αναφέρονται στη διαφορά του εκλογικού αποτελέσματος από τις εκλογές του 2019.
3) Σύμφωνα με το εκλογικό σύστημα της «Εναλλακτικής Ψήφου» το εκλογικό σώμα με την ψήφο του επιλέγει υποψήφιους βουλευτές ανάλογα με την προτίμηση του. Στην αρχή μετρώνται οι βουλευτές που συγκεντρώνουν τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων και εκλέγεται όποιος έχει συγκεντρώσει το 50% των ψήφων. Εάν δεν συγκεντρωθεί το ποσοστό οι υποψήφιοι με τις λιγότερες ψήφους βγαίνουν από τη λίστα και οι υποψήφιοι που έρχονται δεύτεροι σε προτίμηση παραμένουν έως ότου ένας από αυτούς συμπληρώσει το 50%.