Στο Μοναστήρι της Πάρου, υπάρχει ένα μικρό θεατράκι πάνω στον λόφο που φιλοξενεί κάθε καλοκαίρι όμορφες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Το τοπίο είναι εκπληκτικό: ένας θόλος με χιλιάδες αστέρια, μια φέτα φεγγαράκι, ιστιοφόρα στον κόλπο με λαμπιόνια στα κατάρτια κι απέναντι φωτισμένη η Νάουσα. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, διαπιστώσαμε με μεγάλη ευχαρίστηση ότι υπάρχουν νέοι καλλιτέχνες που δεν περιορίζουν την δημιουργία τους σε πιασάρικα στιχάκια ή εύκολες διασκευές, συνήθως αποτυχημένες, γνωστών παλιών τραγουδιών. Με μεγάλη ευαισθησία, βαθιά μελέτη της ποίησης και εύστοχη αναζήτηση στον πλούτο του λαϊκού τραγουδιού, μας παρουσίασαν μια ιδιαίτερα πρωτότυπη καλλιτεχνική δημιουργία.
Ο Μιχάλης και ο Παντελής Καλογεράκης επιχείρησαν κάτι που αρχικά φαίνεται δύσκολο: τη δημιουργική συνύπαρξη του ρεμπέτικου κόσμου του Ρεμπώ με τον ποιητικό κόσμο του ρεμπέτικου. Ο «καταραμένος» ποιητής Αρθούρος Ρεμπώ, μπορεί να έγραψε μόνο ένα βιβλίο, άλλαξε όμως την ιστορία της ποίησης προτείνοντας έναν ελεύθερο τρόπο γραφής έξω από τα μέχρι τότε τυπικά στεγανά του ποιητικού λόγου. Η ταραγμένη ερωτική του σχέση με τον ποιητή Πωλ Βερλαίν αποτυπώθηκε στις επιστολές που αντάλλασσαν μεταξύ τους. Ο Μιχάλης και ο Παντελής Καλογεράκης, λοιπόν, πάντρεψαν αυτό το υλικό με εννιά ρεμπέτικα, λαϊκά αλλά και διαμαντάκια του αστικού ελαφρού τραγουδιού, τα περισσότερα ακούγονται σπάνια, με δημιουργούς όπως η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, ο Τώνης Μαρούδας, ο Γιώργος Μητσάκης, ο Τόλης Χάρμας, ο Γαβριήλ Μαρίνος, η Σωτηρία Μπέλου, ο Σπύρος Περιστέρης κι ο Μιχάλης Σουγιούλ. Τέτοια επιλογή τραγουδιών προϋποθέτει μελέτη, βαθιά γνώση και λαϊκό αισθητήριο. Κι ήταν κάτι που το έβλεπα για πρώτη φορά. Η απαγγελία των επιστολών να εναλλάσσεται με τους στίχους των τραγουδιών και να αλληλοσυμπληρώνονται με αξιοθαύμαστο τρόπο. Πολλές φορές η απαγγελία λειτουργούσε ως γέφυρα μεταξύ κουπλέ και ρεφρέν του τραγουδιού, με αποτέλεσμα ο ποιητικός λόγος και οι λαϊκοί στίχοι να λειτουργούν αρμονικά ως ενιαίο σύνολο. Αυτή, τελικά, είναι και η μαγεία της αληθινής τέχνης. Ανεξάρτητα από τις αφετηρίες, κάποια πράγματα που φαντάζουν τελείως διαφορετικά, όταν συναντιούνται δημιουργούν συγκλονιστικό αποτέλεσμα. Έτσι φτιάχτηκαν τα «Ρεμπώτικα», αποδεικνύοντας ότι η μουσική, η ποίηση κι ο έρωτας δημιουργούν πετυχημένες συναντήσεις που υπερβαίνουν χρονικά, τοπικά και μορφωτικά όρια!
Η συναυλία, όμως, δεν είχε μόνο τα «Ρεμπώτικα». Σημαντικό μερίδιο είχε και η μελοποιημένη ποίηση, με ενδιαφέρουσες και εύστοχες επιλογές που ξεκινούσαν πολύ παλιά από τον πέρση ποιητή του 11ου αιώνα Τζελαλεντίν Ρουμί, τον αντιμοναρχικό Αχιλλέα Παράσχο του 19ου αιώνα και συνέχιζαν με τον Φερνάντο Πεσσόα, τον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, τον Ζακ Πρεβέρ, την Κατερίνα Γώγου, τον Μάνο Χατζηδάκι και τον Μιχάλη Γκανά. Σε μια εποχή που στο ελληνικό τραγούδι κυριαρχεί η ευκολία των διασκευών, είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρο να συναντάς ξανά τον πλούτο της μελοποιημένης ποίησης. Αναρωτιόμουν, ακούγοντας τις χαζομάρες που προβάλλει πλέον το 2ο Πρόγραμμα - με εξαίρεση φυσικά τους σπουδαίους παλιούς παραγωγούς - ποια είναι η μοίρα της μελοποιημένης ποίησης στο κρατικό ραδιόφωνο. Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη διαφήμιση του αφιερώματος για τα 50 χρόνια δημοκρατίας, όπου ως προπομπός επιλέχτηκε το τραγούδι του «μετρίως μέτριου και πάντα μετρημένου», χαϊδεμένου παιδιού του συστήματος, Νίκου Πορτοκάλογλου, με τους ταιριαστούς για την περίσταση στίχους: «ήμασταν πάντοτε παιχτάρες / μα δεν αλλάζαμε μπαλιές». Ωδή στην μεταπολίτευση…
Πάνος Δημητρούδης