Στην επέτειο των 75 χρόνων από την ίδρυση του, το ΝΑΤΟ εγείρει ανησυχίες για το μέλλον της διατλαντικής σχέσης, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της ενδεχόμενης επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Η «Εποχή» μίλησε με τον δημοσιογράφο και αναλυτή διεθνών ζητημάτων Γιώργο Καπόπουλο για όλα όσα έρχονται. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, η τρέχουσα σύγκρουση στην Ουκρανία, δεν αποτελεί το κύριο μέλημα των ΗΠΑ, που δείχνουν να επικεντρώνονται στην Κίνα ως τον κύριο γεωπολιτικό αντίπαλο. Η πίεση που ασκείται στην Κίνα μέσω του ΝΑΤΟ αντικατοπτρίζει μια νέα δυναμική στις διεθνείς σχέσεις. Η Ευρώπη καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα σε ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι πρόσφατες διευρύνσεις του ΝΑΤΟ, με την ένταξη της Σουηδίας και της Φιλανδίας, και η ενίσχυση των στρατιωτικών του υποδομών εγείρουν ερωτήματα για την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής άμυνας. Είναι ενδεικτικό ότι, παρά την πίεση των Ηνωμένων Πολιτειών, η Ευρώπη εξακολουθεί να δυσκολεύεται να αναπτύξει μια αυτόνομη αμυντική στρατηγική, παραμένοντας εξαρτημένη από την αμερικανική στρατιωτική παρουσία. Η συζήτηση για το μέλλον του ΝΑΤΟ και την ασφάλεια της Ευρώπης αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Η συνέντευξη φιλοδοξεί να φωτίσει αυτές τις κρίσιμες πτυχές.
75 χρόνια ΝΑΤΟ. Πώς θα περιγράφατε τον ρόλο του στην Ευρώπη, σε συνάρτηση με την προοπτική επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο;
Είναι μια επέτειος που ενώ κανονικά θα έπρεπε να γιορταστεί με πανηγυρισμούς, όπως άλλωστε και η 50ή επέτειος του ΝΑΤΟ την άνοιξη του 1999, που συνέπεσε με τον μοναδικό πόλεμο μέχρι τότε στην ιστορία του ΝΑΤΟ, στη Γιουγκοσλαβία, φέτος ταιριάζει περισσότερο η αμηχανία και η περίσκεψη για το μέλλον όχι μόνο του ΝΑΤΟ αλλά της διατλαντικής σχέσης. Γιατί σε όλα αυτά πέφτει βαριά η σκιά της ενδεχόμενης και πλέον αρκετά πιθανής, αν όχι βέβαιης, εκτός απροόπτου, πορείας επιστροφής του Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Οι ΗΠΑ έχουν αξιοποιήσει την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία για να πετύχουν ανασύνταξη του ΝΑΤΟ, να πετύχουν την τελευταία διεύρυνση, με την είσοδο δηλαδή της Σουηδίας και της Φιλανδίας, και την πρώτη στρατιωτική υποδομή από τη Βαλτική μέχρι και τα Βαλκάνια που θα είναι η νέα γραμμή του Ψυχρού Πολέμου. Αλλά όλα αυτά να δούμε κατά πόσο αντιστοιχούν με την πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί και δεν είναι ευσεβείς πόθοι. Δηλαδή η διεθνής κατάσταση και η επίλυση της σύγκρουσης στην Ουκρανία, που σε κάποια χρονική στιγμή θα έρθει, συμβαδίζουν με την αναβάθμιση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη;
Από το «κλινικά νεκρό» ΝΑΤΟ, φθάσαμε να είναι το κυρίαρχο στρατιωτικό μοντέλο στην Ευρώπη. Τι έγιναν οι απόπειρες της Ευρώπης να δημιουργήσει τον ευρωστρατό;
Δεν είναι μόνο η αξιοποίηση της σύγκρουσης στην Ουκρανία για την επέκταση του ΝΑΤΟ και επιχειρησιακά προς ανατολάς, αλλά είναι η ίδια η αδυναμία της Ευρώπης να πάρει στα χέρια την πολιτική της και αμυντική της χειραφέτηση. Παράδειγμα, η Γερμανία, η οποία είναι ένα από τα μεγαλύτερα θύματα του πολέμου στην Ουκρανία, γιατί καταστράφηκε η δική της σχέση με τη Μόσχα, που ήταν φθηνή και σίγουρη ενέργεια έναντι γερμανικών επενδύσεων στην αχανή αυτή ευρασιατική χώρα. Η Γερμανία δεν βλέπει με καλό μάτι παραδοσιακά μια ανεξάρτητη ευρωπαϊκή αμυντική υποδομή υπό την ηγεσία της Γαλλίας, γιατί η Γαλλία είναι πυρηνική δύναμη, έχει το μεγαλύτερο συμβατικό στρατό στην Ευρώπη και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Παρότι υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων ΗΠΑ - Γερμανίας, πολύ έντονη, η Γερμανία δεν αναλαμβάνει το ρίσκο σήμερα, της χειραφέτησης υπό την ηγεσία της Γαλλίας. Η Γερμανία προτιμάει το μακριά και αγαπημένοι με τις ΗΠΑ, παρά την αποδοχή της γαλλικής πρωτοκαθεδρίας στην άμυνα και στην εξωτερική πολιτική. Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους, καταλαβαίνουν ότι αν η συνεργασία Γερμανίας - Ρωσίας συνεχιζόταν και υπήρχε συνεχής εμβάθυνση, τότε θα κινδύνευε, η όποια στρατηγική επιρροή τους στην Ευρώπη.
Ένα από τα τρέχοντα θέματα του ΝΑΤΟ είναι το άνοιγμα στις σκανδιναβικές χώρες, με τη συμμετοχή ενδεχομένως της Πολωνίας, δημιουργώντας μια συνοριακή «καυτή γραμμή» με τη Ρωσία.
Οι δυο χώρες, που έχουν αναδειχθεί σε μεγάλη στρατιωτικές δυνάμεις από τις καινούριες που μπήκαν στο ΝΑΤΟ πριν από δύο δεκαετίες, είναι η Πολωνία και η Ρουμανία. Η Βαλτική εξελίσσεται -και αυτό είναι ανησυχητικό- σε δεύτερο, αν όχι σημαντικότερο, από τη Μαύρη Θάλασσα, μέτωπο αντιπαράθεσης Ρωσίας - ΝΑΤΟ. Η Βαλτική Θάλασσα έχει γίνει μια νατοϊκή λίμνη με δύο μικρά σημεία πρόσβασης της Ρωσίας, το ένα στην Αγία Πετρούπολη και το άλλο στον θύλακα του Καλίνινγκραντ. Θα έλεγα ότι είναι έτσι η γεωγραφία της περιοχής, ώστε η Ρωσία να είναι στριμωγμένη. Ακόμα κι αν έχει καλές προθέσεις, όταν γίνεται μια στρατιωτική άσκηση, θα είναι αφορμή για ψυχροπολεμική ατμόσφαιρα ανάμεσα στις δυνάμεις των δύο μπλοκ.
Από την άλλη, υπάρχει και πίεση στην Κίνα. Απ’ ό,τι είδαμε έτσι ξαναγυρνάμε σε μεγαλύτερη αντιπαράθεση μεταξύ του ΝΑΤΟ, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, με βραχίονα το ΝΑΤΟ φυσικά.
Όσο και αν ακούγεται περίεργο, η κύρια σύγκρουση για τις ΗΠΑ δεν είναι η Ουκρανία, γιατί δεν διακυβεύονται ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Για να το πούμε σχηματικά, οι ΗΠΑ ό,τι ήθελαν το πέτυχαν. Κατέστρεψαν τη σχέση Ρωσίας - Γερμανίας, προώθησαν πέραν της προσχώρησης στο ΝΑΤΟ και μια υποδομή νατοϊκή, που καθιστά τα σύνορα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης προς δυσμάς νέο σιδηρούν παραπέτασμα. Το κύριο μέτωπο για τις ΗΠΑ είναι αυτή τη στιγμή η Κίνα.
Και αυτό φάνηκε νομίζω σε αυτή τη σύνοδο.
Οι ΗΠΑ διαψεύστηκαν στην προσπάθειά τους να απομονώσουν τελείως τη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Αν οι ευρωπαϊκές χώρες πολλές φορές σύρθηκαν σε μια αντιπαράθεση με τη Ρωσία που δεν την ήθελαν -και αναφέρομαι στη Γερμανία- άλλο τόσο δεν θα είναι πρόθυμες να χαλάσουν τις σχέσεις τους με την Κίνα για να συνδράμουν στις ΗΠΑ. Και εδώ αναφέρομαι πάλι στη Γερμανία. Αν δηλαδή τη Γερμανία, μετά την καταστροφή των σχέσεών της με τη Ρωσία, την υποχρεώσουν οι ΗΠΑ να περιορίσει τις συναλλαγές με την Κίνα και ταυτόχρονα να αφιερώσει μεγάλο τμήμα του ΑΕΠ της στον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεών της, τότε το οικονομικό θαύμα της Γερμανίας, το δεύτερο που γνωρίσαμε μετά την ενοποίηση της, θα πάει περίπατο.