Φωτογραφία: Βαγγέλης Πατσιαλός, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων
Οι δρόμοι της πόλης πλημμυρίζουν με κόσμο. Άντρες και γυναίκες πάνω σε αυτοκίνητα σφίγγουν τις γροθιές και τραγουδούν. Κρατούν σημαίες, πανό και πλακάτ γεμάτα συνθήματα. Τα πρόσωπά τους χαμογελαστά, συγκινημένα και αποφασισμένα. Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της. Οι σύντομες αυτές φράσεις θα μπορούσαν να περιγράφουν τόσο την πτώση της χούντας στις 24 Ιουλίου 1974, όσο και την Απελευθέρωση της Αθήνας από τη ναζιστική Κατοχή στις 12 Οκτωβρίου 1944. Δύο λυτρωτικές στιγμές ανάτασης και δικαίωσης. Δύο μεγάλες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας που για διαφορετικούς λόγους δεν έγιναν ποτέ εθνικές επέτειοι.
Οι ομοιότητες των δύο επετείων μπορεί να σταματούν κάπου εδώ, ωστόσο αυτή ακριβώς η αφαίρεση –η εστίαση στη νίκη, τη χαρά και τη γιορτή– αποτέλεσε την αφορμή για τη μεγάλη διπλή έκθεση «1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της», που παρουσιάζει ο Δήμος Αθηναίων στο Κέντρο Τεχνών στο Πάρκο Ελευθερίας από τις 23 Ιουλίου έως τις 28 Οκτωβρίου. Η έκθεση σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από την Τεχνόπολη σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Αθηναίων, και αποτελεί το επίκεντρο των επετειακών εορταστικών εκδηλώσεων που απλώνονται στο κέντρο και τις γειτονιές της πόλης μέχρι τον Νοέμβριο.
Με αφορμή τις δύο επετείους-ορόσημα, η έκθεση γυρνά τον χρόνο πίσω και παρουσιάζει μια πόλη ζωντανή, την Αθήνα, με στόχο την ανάδειξη της συλλογικής ιστορικής μνήμης και των αγώνων για ελευθερία και δημοκρατία. Χωρισμένη σε δύο μεγάλες ενότητες, αφιερωμένες στα γεγονότα του 1944 και του 1974 αντίστοιχα, αφηγείται ένα ταξίδι από το σκοτάδι στο φως, από την ακραία σκληρότητα της ναζιστικής κατοχής στην ξέφρενη γιορτή των πρώτων ημερών της ελευθερίας και από τη βαρβαρότητα της χούντας στις προσδοκίες που γέννησε η πτώση του αυταρχικού καθεστώτος.
Μέσα από σπάνιες φωτογραφίες, οπτικοακουστικό υλικό, έγγραφα, εφημερίδες, αφίσες, έργα τέχνης, προκηρύξεις, προσωπικά αντικείμενα και πλούσιο αρχειακό υλικό, τα περισσότερα από 500 τεκμήρια της έκθεσης αναζητούν και προβάλλουν την ελπίδα και τον ενθουσιασμό, χωρίς να υποβαθμίζουν τις συγκρουσιακές όψεις των δύο περιόδων, τις αντιπαραθετικές διεκδικήσεις, τις δικαιώσεις και τις ματαιώσεις της κάθε εποχής. Η έκθεση επιχειρεί να ενώσει τη χαρά με τη θλίψη, τη λύτρωση με τον πόνο, την ανακούφιση με την αγωνία, καθώς το διπλό γιορτινό ξέσπασμα βάραινε τόσο η αβεβαιότητα για το μέλλον και φόβος του εμφυλίου πολέμου, όσο και η τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Η αφήγηση δεν ξεκινάει από τη στιγμή της γιορτής αλλά φτάνει εκεί περνώντας μέσα από τη θηριωδία της Κατοχής και τη βία της δικτατορίας.
Οι επισκέπτες ανακαλύπτουν μεταξύ άλλων τεκμήρια από την περίοδο του μεγάλου λιμού στην Αθήνα σε αντιπαράθεση με προγράμματα θεαμάτων και μενού εστιατορίων που προσφέρουν αστακοσαλάτες με μαγιονέζα για τις κατοχικές αρχές και τους συνεργάτες τους, οπτικοακουστικό υλικό σχετικό με τις πρακτικές των συλλήψεων και των βασανιστηρίων της χούντας, εγκατάσταση με προσωπικές ιστορίες γυναικών της Αντίστασης που θυσιάστηκαν στην αγώνα για την ελευθερία, αλλά και εγκατάσταση αφιερωμένη στους 25 επιβεβαιωμένους, από την ιστορική έρευνα, νεκρούς του Πολυτεχνείου. Και από την άλλη, στο επίκεντρο, μοναδικές αποτυπώσεις από το ποτάμι κόσμου που πλημμύρισε τους σημαιοστολισμένους δρόμους της πρωτεύουσας με τραγούδια και χορούς, τρικάκια, πανό και αυτοσχέδια πλακάτ γεμάτα συνθήματα, πανηγυρικά πρωτοσέλιδα για τον θρίαμβο της δημοκρατίας, στιγμιότυπα από αγκαλιές με όσους επέστρεψαν από τόπους εξορίας. Μερικές από τις πιο πικρές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας της Αθήνας ενώνονται με τις πιο χαρούμενές της, σε μία μοναδική έκθεση που αποτελεί έναν φόρο τιμής σε δύο διαφορετικές εποχές και σε δύο διαφορετικούς κόσμους που ένωσε η ίδια πόλη αλλά και η κοινή απαίτηση χιλιάδων κατοίκων της για δημοκρατία και ελευθερία, το συλλογικό όνειρο για μια καλύτερη ζωή.
Έκθεση «1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της»
23.07 – 28.10.2024
Κέντρο Τεχνών, Βασιλίσσης Σοφίας, Πάρκο Ελευθερίας, ΤΚ 11521
Είσοδος ελεύθερη
Ωράριο λειτουργίας: 24.07 – 31.08 | Τετάρτη έως Κυριακή 11:00 - 19:00 (12-18.08 κλειστά), 01.09 – 28.10 | Δευτέρα έως Κυριακή 10:30 - 18:30
Τις ημέρες που πραγματοποιούνται παράλληλες δράσεις στο Πάρκο Ελευθερίας το ωράριο θα τροποποιείται.
Περισσότερες πληροφορίες: cultureisathens.gr
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν ομιλίες, συζητήσεις, προβολές, ξεναγήσεις ενηλίκων, ειδικές ξεναγήσεις από τους επιμελητές της έκθεσης, εκπαιδευτικά προγράμματα, καθώς και ένα ένθετο σύγχρονου χορού και χορευτικών performances. Το πρόγραμμα των παράλληλων δράσεων της έκθεσης θα ανακοινωθεί τον Σεπτέμβριο 2024.