Ξένια Μαρίνου «Ένας ελέφαντας με ρεντιγκότα. Εικόνες από μια αστυνομική έκθεση 1883-1903», Εκδόσεις των Συναδέλφων, 2024
Συμμετείχε όντως ο Παναγιώτης Αργυριάδης στην Παρισινή Κομμούνα, όπως αναφέρουν κάποιοι ιστορικοί; Αυτό ήταν το ερώτημα που έδωσε το έναυσμα για την έρευνα της Ξένιας Μαρίνου και το οποίο την οδήγησε στη μελέτη φακέλων που υπάρχουν στο Αρχείο της Αστυνομίας του Παρισιού.
Ο (γεννημένος στην Καστοριά, το 1849) Παναγιώτης Αργυριάδης πήγε στη Γαλλία το 1872, λίγο μετά την Κομμούνα: «έφτασε στο Παρίσι τη στιγμή της απόλυτης ήττας του γαλλικού εργατικού κινήματος, ωστόσο έζησε εκεί τη μακρά περίοδο της ανασυγκρότησής του», όπως λέει η συγγραφέας. Στη Γαλλία σπουδάζει νομικά, εγγράφεται στον δικηγορικό σύλλογο του Παρισιού και μετά από δέκα χρόνια γίνεται Γάλλος πολίτης. Αρχίζει να είναι όλο και πιο δραστήριος πολιτικά: «οι διαθέσιμες πηγές δείχνουν ότι ο Αργυριάδης ήταν στην εποχή του αναγνωρίσιμος κινηματικά και προνομιακός συνομιλητής μιας ευρείας γκάμας ομάδων και προσώπων», διαβάζουμε. Συμμετέχει σε πολιτικές ομάδες, σε έντυπα, σε εκλογές, σε πρωτοβουλίες (όπως η ίδρυση σοσιαλιστικής βιβλιοθήκης), ενώ δικηγορεί, μεταξύ άλλων, και σε πολιτικές δίκες, υπερασπιζόμενος αναρχικούς και σοσιαλιστές. «Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ο Αργυριάδης ξεκινά την πολιτική του πορεία όχι ως αναρχικός, αλλά ως ένας αναρχικός του σοσιαλισμού», γράφει η Μαρίνου.
Με όχημα, λοιπόν, την ιχνηλάτηση των αποτυπωμάτων που έχει αφήσει ο βίος και η δράση του Αργυριάδη στα αστυνομικά αρχεία, η συγγραφέας αναπλάθει μια πολύ κατατοπιστική και αποκαλυπτική εικόνα για το πώς ήταν δομημένος και πώς λειτουργούσε ο μηχανισμός καταστολής και επιτήρησης που είχε οργανώσει το γαλλικό κράτος εκείνη την εποχή, ενώ ταυτόχρονα εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει το πώς σκιαγραφείται το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, πώς ήταν η ζωή στο Παρίσι και τι συνέβαινε στη Γαλλία όταν έφτασε εκεί ο Αργυριάδης.
Η γαλλική αστυνομία άνοιξε φάκελο για τον Αργυριάδη το 1883 και τον έκλεισε οριστικά το 1903, δύο χρόνια μετά τον θάνατό του. Στο διάστημα αυτό, αστυνομικοί και χαφιέδες τον παρακολουθούν συνεχώς και αποτυπώνουν τις παρεμβάσεις και τη δράση του (αλλά και την προσωπική του ζωή), σε εκθέσεις παρακολούθησης που συμπληρώνονται από αποσπάσματα της προσωπικής του αλληλογραφίας, τηλεγραφήματα, αποκόμματα εφημερίδων, εκδόσεις κ.λπ. Η παρακολούθηση θα συνεχιστεί και την ημέρα της αποτέφρωσής του (όπου γίνεται μεγάλη κινητοποίηση τόσο των συντρόφων του όσο και της αστυνομίας, καθώς η κηδεία του στο Περ Λασέζ αποτελεί πολιτικό γεγονός), αλλά και μετά τον θάνατό του (σε μνημόσυνα και σε συγκεντρώσεις της «Επιτροπής Αργυριάδη»).
Όπως κάνει σαφές η συγγραφέας, «θέμα του [βιβλίου] δεν είναι ένας “ελληνικής” καταγωγής σοσιαλιστής του γαλλικού επαναστατικού κινήματος». Το βιβλίο αποτυπώνει μια εποχή και την αστυνομία της, δείχνοντας «τι πραγματικά σημαίνει πολιτική παρακολούθηση», αλλά και «το ασίγαστο μίσος της Αστυνομίας […] απέναντι στα χαμηλά κοινωνικά στρώματα και σε όσους αμφισβητούν, με οποιονδήποτε τρόπο, οποιαδήποτε μορφή της καθεστηκυίας τάξης».
Ένα βιβλίο ιδιαίτερα ενδιαφέρον που σε καμία περίπτωση δεν απευθύνεται μόνο σε ειδικούς, ένα θέμα που μας αφορά όλους και όλες, μια συζήτηση που αφορά και το σήμερα.