Θα περίμενε κανείς πως, 84 χρόνια μετά, ό,τι μπορούσε να γραφεί για τη δολοφονία του Λέοντος Τρότσκι στις 20 Αυγούστου 1940 στο Μεξικό, θα είχε γραφεί. Ο ρόλος των πρακτόρων του Στάλιν στη δολοφονία του είναι αναμφισβήτητος πλέον. Σφραγίστηκε άλλωστε με τον πιο επίσημο τρόπο το 1961, όταν στον δολοφόνο του, Ραμόν Μερκαντέρ, απονεμήθηκε ο τίτλος του «Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης»! Πιο πριν, το 1941, ο Στάλιν απένειμε στη μητέρα του Κλαριντάντ, το «Παράσημο Λένιν» για τη συμμετοχή της στην επιχείρηση της NKVD με την κωδική ονομασία «Πάπια» (утка) - στα ρωσικά σημαίνει μεταφορικά και παραπλάνηση - για την εξόντωση του Λ. Τρότσκι.
Το 1981 κυκλοφόρησε και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Αλλαγή» η έρευνα της Διεθνούς Επιτροπής της Τέταρτης Διεθνούς «Πώς η Γκε Πε Ου δολοφόνησε τον Τρότσκι». Πρόκειται για την πιο εμπεριστατωμένη έρευνα γύρω από το δίκτυο των δολοφόνων που έστησε ο Στάλιν και οδήγησαν στη φυσική εξόντωση όχι μόνο του Τρότσκι αλλά όλων των επιφανών ηγετών του τροτσκιστικού κινήματος, παραμονές του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.
Να όμως που σήμερα, μια νέα έρευνα, αυτή του μεξικανού δημοσιογράφου Juan Alberto Cedillo, έρχεται να προσθέσει συνταρακτικά στοιχεία στην υπόθεση: για τη δολοφονία του Λ. Τρότσκι οι πράκτορες της Γκε Πε Ου συνεργάστηκαν στενά με τους πράκτορες των ναζί στο Μεξικό. Μάλιστα, όπως αποδεικνύεται, χωρίς τη βοήθειά τους θα ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί.
Το τραγελαφικό της ιστορίας είναι πως η βασική κατηγορία εναντίον του Τρότσκι στις «Δίκες - σκευωρίες - της Μόσχας» (1936-1937), στις οποίες καταδικάστηκε σε θάνατο, ήταν πως τάχα συνεργαζόταν με τους Ναζί!
Ο Juan Alberto Cedillo ανακάλυψε τα στοιχεία για τη συνεργασία των γερμανών πρακτόρων με τους σταλινικούς το 1986, στα Εθνικά Αρχεία στην Ουάσιγκτον, DC, όταν έκανε έρευνα για τη δράση των Ναζί στο Μεξικό. Το βιβλίο του με τίτλο το 'Los Nazis en México', κυκλοφόρησε το 2007.
Ως σημείο καμπής στις σχέσεις των μυστικών υπηρεσιών Γερμανίας και ΕΣΣΔ θεωρεί το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ μεταξύ της ναζιστικής Γερμανίας και της Σοβιετικής Ένωσης που υπεγράφη στη Μόσχα στις 23 Αυγούστου 1939. Από εκείνη τη στιγμή σοβιετικοί πράκτορες προσέγγισαν τόσο τη Γκεστάπο όσο και την Abwehr, τη γερμανική υπηρεσία πληροφοριών, οι πράκτορες της οποίας κυκλοφορούσαν ελεύθερα στην Πόλη του Μεξικού, καλυμμένοι πίσω από ενώσεις που δημιουργήθηκαν στους διαδρόμους της εξουσίας και του χρήματος.
Τότε άλλωστε σημειώνεται και η αλλαγή του κατηγορητήριου κατά του Τρότσκι: Σταματάει να συνεργάζεται με την Γκεστάπο και (ισχυρίζονται ότι) συνεργάζεται πλέον με το αμερικανικό FBI!
Από το πλήθος των πληροφοριών που παραθέτει ο μεξικάνος ερευνητής, που είναι αδύνατο να αναπαράγουμε εδώ, κρατάμε την ιστορία του γερμανού πράκτορα Hermann Frederick Erben που δρούσε στις ΗΠΑ. Στο Μεξικό τον έφερε ο Δρ. Christian Zinsser, υψηλόβαθμο στέλεχος της Γκεστάπο. Εγκαταστάθηκε πολύ κοντά στο σπίτι όπου έμενε ο Τρότσκι, στο Κογιοακάν.
Οι προετοιμασίες για τη δολοφονία περιλάμβαναν τη λήψη πολυάριθμων φωτογραφιών του σπιτιού της οδού Viena στο Κογιακάν. Στα αρχεία της KGB υπάρχει πλήθος φωτογραφιών, μερικές ίσως τις τράβηξε ο Έρμπεν, όπου καταγράφονται, από κάθε δυνατή οπτική γωνία, η ζωή του εξόριστου Μπολσεβίκου ηγέτη στην αυλή του σπιτιού, οι φρουροί του και το ίδιο το σπίτι.
Ο αυστριακός δημοσιογράφος Rudolph Stoiber, προετοιμάζοντας το βιβλίο του Alibi: The Making of an Uncommon Spy, μπόρεσε να πάρει συνέντευξη από τον Frederick Erben το 1983. Ο πρώην πράκτορας των Ναζί καυχιόταν ότι γνώριζε τα πάντα για την προετοιμασία της δολοφονίας του Λ. Τρότσκι.
Αλλά την πιθανή συνεργασία των σταλινικών πρακτόρων με τους Ναζί είχε προβλέψει και ο ίδιος ο Τρότσκι, μετά την πρώτη αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του, στις 24 Μαΐου 1940, από μια ομάδα σταλινικών τραμπούκων με επικεφαλής τον ζωγράφο Νταβίντ Σικουέιρος, στέλεχος του ΚΚ Μεξικού! Ο Χάρολντ Ρόμπινς, επικεφαλής της φρουράς του Τρότσκι στο Κογιακάν, σε γράμμα του προς το αμερικάνικο Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (23-12-1975) αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Ο Τρότσκι μας είπε να αναθεωρήσουμε όλα τα μέτρα ασφαλείας. Πρέπει να περιμένουμε σύντομα μια επίθεση, είπε. Κατά πάσα πιθανότητα θα πραγματοποιηθεί από τον δολοφονικό μηχανισμό της Γκε Πε Ου, είτε μόνον του, είτε σε συνεργασία με τις δολοφονικές ομάδες των Ναζί, ίσως με την ενεργό συμμετοχή παρόμοιων ομάδων των αστικών δημοκρατικών χωρών».
Σύμφωνα με τα στοιχεία που βρήκε ο μεξικάνος ερευνητής, ο ζωγράφος Ντιεγκο Ριβέρα σε επαφές που είχε με τον Αμερικάνο διπλωμάτη Ρόμπερτ Μακ Γκρέγκορ μετά τη δολοφονία του Τρότσκι, επέμενε ότι οι ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος του Μεξικού και οι πράκτορες των Ναζί συνεργάζονταν. Οι αμερικάνικες υπηρεσίες πληροφοριών είχαν δεχτεί με σκεπτικισμό αυτές πληροφορίες.