Ο κύκλος των πολλαπλών εκλογών του 2023-2024 έκλεισε τελικά με δυο ακόμα γύρους εκλογικών διαδικασιών, αυτή την φορά εσωτερικών. Η εκλογική άνοδος που ξεκίνησε τον Μάιο του 2023 φάνηκε ότι δεν έδωσε την απαιτούμενη ώθηση στο ΠΑΣΟΚ ΚΙΝΑΛ, ώστε να πετύχει τους στόχους, που εκ των πραγμάτων έθεσε, σε αυτό, η κοινωνία. Να γίνει ή να είναι έκδηλο ποσοτικά ότι μπορεί να γίνει ξανά, ο μεγάλος έτερος πόλος του εγχώριου πολιτικού συστήματος. Η ανάγκη αυτή οφείλει να εκληφθεί τόσο από τους υποψηφίους προέδρους, όσο και από τα κεντρικά στελέχη του, ως μια ακόμα ευκαιρία από την κοινωνία για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης στην Πολιτική μετά από μια δεκαπενταετία σαρωτικών αλλαγών. Δεν θα ήταν παραγωγικό όμως να σκιαγραφήσουμε τα κεντρικά χαρακτηριστικά της επόμενης μέρας, αν δεν πράξουμε έναν σύντομο ιστορικό αναστοχασμό.
Από το 2008 έως σήμερα
Η Ελλάδα του 2008 δεν θυμίζει σε πολλά αυτήν του 2024. Η σαρωτική νίκη της ριζοσπαστικής σοσιαλδημοκρατίας, στο πρόσωπο του Γ. Παπανδρέου το 2009, δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί. Αν και η ολιγόμηνη κυβέρνησή του, πρόλαβε να προχωρήσει σε σειρά μεταρρυθμίσεων ακόμα και σε συνθήκες πρωτόγνωρης οικονομικής, πολιτικής και διεθνούς ασφυξίας -Διαύγεια, OpenGov, Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση, Ολοκληρωμένη Προστασία Πρώτης Κατοικίας, Γραφεία και Στέγη για τις Κακοποιημένες Γυναίκες, εισαγωγή νέων ευρωπαϊκών θεσμών, όπως ο αρχικός EFSM. Ωστόσο, η χρεοκοπία εντός της πιο ανάδελφης και άτολμης ΕΕ οδήγησε την χώρα σε μια σπείρα ιλιγγιωδών περιδινήσεων που κάποια στιγμή, φάνηκε σαν μην έχει τέλος.
Η αρχική κρίση κατέδειξε ότι το υπάρχον πολιτικό προσωπικό της χώρας, εγκλωβισμένο σε παιχνίδια εξουσίας, μικρομεγαλισμούς και τάσεις έντονου λαϊκισμού δεν κατάφερε να υπερβεί τις χρόνιες παθογένειες του, δεν θέλησε να αντιμετωπίσει την επείγουσα κατάσταση με όρους πολιτικής ωριμότητας, αλλά εντός των υφιστάμενων πελατειακών και ολιγαρχικών δικτύων. Το 2012 στις πλατείες του δίκαιου θυμού και της οργής, ολοκληρώθηκε με αντιφατικά χαρακτηριστικά, η πρώτη μεγάλη ματαίωση της ελληνικής κοινωνίας.
Λίγα χρόνια αργότερα, τον Ιούλιο του 2015 ξεκίνησε με εκκωφαντικό τρόπο η δεύτερη -και πιο ανεξέλεγκτη σε σιωπηλές επιπτώσεις- ματαίωση. Η ελπίδα ότι το αίσθημα της δικαιοσύνης ξεπερνά τους θεσμούς και το δίκαιο δεν συναρτάται από την οικονομία, η ελπίδα ότι η κρίση και έτσι και τα μνημονιακά βάρη ήταν προϊόν κρυφών συναλλαγών, η ελπίδα ότι μια ποπουλίστικη εκδοχή της Αριστεράς μαζί με μια εκδοχή της λαϊκίστικης Ακροδεξιάς μπορεί να βάλει τέλος στον κυκεώνα των νεοφιλελευθέρων απαιτήσεων των δανειστών, οδήγησε ένα μεγάλο τμήμα των παραδοσιακών ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ και των ευρύτερων Αριστερών στην πιο τραγική ματαίωση κατά την Μεταπολίτευση. Οι σπασμοί αυτοί, βρήκαν την πιο οδυνηρή έκφρασή τους στην εκλογική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ και στην εκλογή ενός απαστράπτοντος κομήτη και τέλος σε μια εσωτερική διαδικασία δίχως όρια. Ταυτόχρονα, όμως κατέστησαν το σχέδιο της ΝΔ του Κ. Μητσοτάκη ως την μόνη υπαρκτή εναλλακτική διακυβέρνησης της χώρας. Στον πυρήνα του, το πρόγραμμα της ΝΔ εκκινά από την πεποίθηση της απόλυτης κατίσχυσης του homo economicus κοινωνικά και της αντίληψης του κράτος ως απόμακρου ρυθμιστή της ακραίας φτώχειας. Η υπονόμευση του κράτους δικαίου, η πλήρης συγκέντρωση των εξουσιών στο Μαξίμου, η απαξίωση κάθε ικμάδας του κοινωνικού κράτους και των κοινωνικών δικαιωμάτων και η αδιαφανής ολιγοπωλιάκη οικονομική εξουσία, είναι το αποτέλεσμα των ιδεολογικών επιλογών της κυβέρνησης.
Μέσω της εκλογής προέδρου
Η ανάγνωση αυτή, μας επιτρέπει να σταχυολογήσουμε τα κύρια ερωτήματα και τα κρίσιμα ζητήματα στα οποία καλείται να απαντήσει το ΠΑΣΟΚ μέσω της εκλογής της/του πρόεδρου του. Ο στόχος του δεν είναι απλά μια τυχαία εκλογική νίκη, αλλά η πλήρης ανάκτηση της εμπιστοσύνης της κοινωνίας και η δημιουργία προϋποθέσεων για μια νίκη διατηρήσιμη που θα συμβάλει στην αλλαγή εποχής για την χώρα. Το ΠΑΣΟΚ δεν έχει την πολυτέλεια για μια τρίτη ματαίωση στην ελληνική κοινωνία, γι’ αυτό η πρώτη κρίσιμη μάχη είναι ενάντια στο γκλίτερ του λαϊκισμού και των ανέξοδων προτάσεων. Δεύτερος στόχος, είναι η δημιουργία ταυτίσεων. Η αναγέννηση του Κινήματος με όρους πλειοψηφίας, με ραχοκοκαλιά τη σταθερή, κοινωνική συμμετοχή, με επίκεντρο την αναδιανομή, την κοινωνική κινητικότητα, και τις ανθεκτικότητες εμπρός στις σύγχρονες προκλήσεις, είναι το πρώτο μεγάλο βήμα για την διαμόρφωση του νέου προοδευτικού πόλου.
Το ΠΑΣΟΚ οφείλει ταυτόχρονα να συγκρουστεί προγραμματικά με την ιδεολογική θέση της ΝΔ, χωρίς συναινέσεις προς χάριν κάποιας θολής και έωλης «επίλυσης προβλημάτων». Η οικονομική μας πρόταση οφείλει να έχει σαφές ιδεολογικό πρόσημο, με τους εργαζόμενους, της μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, τους αγρότες. Η δεύτερη σύγκρουση οφείλει να είναι με τα ολιγοπώλια, με τα καρτέλ και με κάθε αδιαφανή οικονομική παγιωμένη πρακτική. Να μιλήσουμε και να σχεδιάσουμε μαζί με την κοινωνία, τους φορείς του μικρού και μεσαίου κεφαλαίου, των εργαζομένων και την νέα γενιά ανά νομό και περιφέρεια ριζοσπαστικά προγράμματα παραγωγικής ανασυγκρότησης, που θα τοποθετούν την αναδιανομή και την βελτίωση προϊόντων και υπηρεσιών στο επίκεντρο. Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να καινοτομήσει στην ανασυγκρότηση του κράτους δικαίου, των οικονομικών και κοινωνικών θεσμών, ώστε η χρεοκοπία και η διάρρηξη του κοινωνικού δεσμού να μην είναι ξανά εφικτή. Οφείλουμε με τόλμη και δουλειά επιστημονική αλλά πρώτιστα πολιτική, να συνδιαμορφώσουμε την κοινωνία των υψηλών προσδοκιών εντός της κλιματικής κρίσης και της τεχνολογικής επανάστασης.