Η 11η Σεπτεμβρίου δεν πήγε καλά για τον Ντόναλντ Τράμπ. Παρά τους συνειρμούς που φέρνει η μέρα, ευνοϊκούς για την ισλαμόφοβη και τρομολαγνική αντίληψη του, ο ίδιος κατάφερε να δεσπόζει σε εκπομπές, δελτία ειδήσεων και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για εντελώς λάθος λόγους. Εν μέσω ενός παραληρηματικού μονολόγου, στην πολυαναμενόμενη τηλεμαχία των υποψηφίων προέδρων, ξεστόμισε σπαραξικάρδια πως στο Σπρίνγκφιλντ του Οχάιο οι Αϊτινοί μετανάστες τρώνε σκύλους και γάτες, αρπάζοντας τα κατοικίδια των κατοίκων. Η απάντηση από τις αρχές της πόλης υπήρξε άμεση, διαψεύδοντας κατηγορηματικά τον ισχυρισμό. Ο ίδιος επέμεινε πως το άκουσε στην τηλεόραση. Λίγες ώρες μετά, τα λόγια του συνοδεία μουσικής κατέκλυσαν το διαδίκτυο. Το τραγουδάκι θα συνοδεύσει τους ψηφοφόρους μέχρι τις κάλπες, αν δε σκαρφαλώσει και στα charts. Θα τους συνοδεύσει όμως και ο απόηχος ρατσιστικών εκδηλώσεων στο Σπρίνγκφιλντ εναντίον Αϊτινών από μαινόμενους τραμπιστές, οι απειλές για βομβιστικές ενέργειες σε σχολεία της περιοχής και η αποφασιστικότητα φοιτητών και δημοκρατικών κατοίκων να προασπίσουν την κοινότητά των 15-20χιλιάδων μεταναστών που ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος υπόσχεται να ξαποστείλει μόλις εκλεγεί.
Ούτε η παρ’ ολίγον δεύτερη δολοφονική απόπειρα εναντίον του, στο γήπεδο γκολφ του Παλμ Μπιτς της Καλιφόρνια, τον βοήθησε δημοσκοπικά. Κατηγορώντας την αντίπαλο του και τους Δημοκρατικούς ως ηθικούς αυτουργούς του συμβάντος, κατάφερε να εμφανιστεί και πάλι ακραία πολωτικός. «Ο Θεός θέλει να γίνω πρόεδρος για να σώσω τη χώρα», έσπευσε να δηλώσει, ενώ η Κάμαλα Χάρις τον εγκαλούσε ότι διχάζει τους Αμερικανούς με τις ρατσιστικές κορόνες του, τις επιλογές και την πρακτική του. Ο Τραμπ απέκλεισε την πιθανότητα δεύτερης τηλεμαχίας με την υποψήφια των Δημοκρατικών. Στη θέση του, ο καθ’ ομοίωση του υποψήφιος αντιπρόεδρος Τζ. Π. Βανς (που επιμένει στα σκυλο-γατογεύματα μεταναστών) θα ξιφουλκήσει την 1η Οκτωβρίου με τον Τζίμι Βαλς, τον Δημοκρατικό ανθυποψήφιο του.
Κοινωνικές αφυπνίσεις σε κινούμενη άμμο
Στο μεταξύ, δημοσκοπήσεις και προβλέψεις στοιχηματικών εταιρειών βομβαρδίζουν καθημερινά την κοινή γνώμη, αποτυπώνοντας το αμφίρροπο του αγώνα. Με εμπεδωμένες τις εντυπώσεις της τηλεμαχίας, δημοσκόπηση που δημοσίευσαν την Πέμπτη οι New York Times δίνει στη Χάρις 49% και 226 εκλέκτορες (από τους 270 που χρειάζονται για τη νίκη) έναντι 47% του Τραμπ με 219 εκλέκτορες. Πιο γενναιόδωρος ο Economist, δίνει προβάδισμα 4-5% στην Χάρις έναντι του αντιπάλου της, ενώ καταγράφει θετική γνώμη για την εμφάνιση της στην τηλεμαχία σε ποσοστό 67%. Ο Τραμπ απέσπασε την αποδοχή του 40% του δείγματος. Κατά τους δημοσκόπους, αν η Χάρις επικρατήσει τελικά στις Πολιτείες όπου εμφανίζεται να προηγείται, θα μπορέσει να αποσπάσει καθαρή νίκη με 292 εκλέκτορες.
Περισσότερο από τους αριθμούς, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των εν δυνάμει ψηφοφόρων των δύο υποψηφίων φανερώνουν ενδιαφέρουσα κοινωνική κινητικότητα. Η αντιπρόεδρος έγινε γρήγορα δημοφιλής στους μαύρους και ισπανόφωνους, συσπείρωσε τους Δημοκρατικούς και διείσδυσε στην ομάδα των ανεξάρτητων, κομματικά περιπλανόμενων ψηφοφόρων. Επιπλέον, η ηχηρή απόρριψη των απόψεων Τραμπ για τις εκτρώσεις και τη γυναικεία αυτοδιάθεση δημιούργησαν το μεγαλύτερο έμφυλο χάσμα στην ιστορία των εκλογικών αναμετρήσεων των ΗΠΑ. Η Χάρις δεν κερδίζει μόνο στις ομάδες των νέων, έγχρωμων, φτωχών γυναικών. Κερδίζει και τις «γυναίκες των προαστείων», τις λευκές μεσοαστές που αγανακτούν με την επέλαση της μάτσο ατζέντας. Η υποψηφιότητα της ανέδειξε τις χειραφετητικές τάσεις νέων γυναικών -18 ως 29 ετών- που απενοχοποιημένα αυτοπροσδιορίζονται ως φιλελεύθερες, προασπίζονται το δικαίωμα στην έκτρωση, το περιβάλλον, τις διαφυλετικές σχέσεις. Παρεμφερείς αλλά λιγότερο έντονοι, οι άνδρες της ίδιας ηλικιακής ομάδας. Έτσι, η Χάρις προηγείται στις νέες γυναίκες με 65% και στους άνδρες με 58%. Ταυτοχρόνως, εκτός της αναμενόμενης στήριξης από ψηφοφόρους υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου, κερδίζει σταθερά και χαμηλότερα μορφωτικά στρώματα που συγκινεί η κοινωνική ατζέντα της και η προοπτική αύξησης του κατώτατου μισθού. Οι προσπάθειες των αντιπάλων της να αμαυρώσουν το προφίλ της αποτυγχάνουν λόγω της υπερβολής της σφοδρότητας τους.
Πείσε με ότι μου μοιάζεις
Εννοείται πως στη μεγαλύτερη παγκοσμίως χώρα εξαγωγής θεάματος και μαζικής κουλτούρας, ο ρόλος των πολιτισμικών ταυτοτήτων είναι σημαντικός. Όταν η mega star Τέιλορ Σουίφτ τάχθηκε ως «άκληρη γεροντοκόρη» εργένισσα στο πλευρό της υποψήφιας που λοιδωρήθηκε ως «άκληρη στερημένη και δυστυχής», 406.000 άτομα μπήκαν στην κυβερνητική ηλεκτρονική πλατφόρμα εγγραφής νέων ψηφοφόρων, ενώ οι συνήθεις εγγραφές δεν ξεπερνούσαν τις 30.000. Εκτός της ηλικιακής αλλαγής, τροποποιείται αισθητά το μορφωτικό επίπεδο της πλειοψηφίας των ψηφοφόρων. Κι αυτό δεν ευνοεί τον Τραμπ.
Η καμπάνια των Ρεπουμπλικανών στοχεύει στο λευκό ανδρικό ακροατήριο κάτω των 50 ετών, ώστε να ισοφαρίσει την απώλεια των γυναικών, επιστρατεύοντας podcasts, συνεντεύξεις και βιντεοπαιχνίδια. Δύσκολο να αντέξει τον καταιγισμό χλεύης από την πλευρά των καλλιτεχνών και της κινηματογραφικής βιομηχανίας, ανθρώπων εκ προοιμίου λαοφιλών. Ακόμα δυσκολότερο να προσποριστεί τη γενιά Z που βρίσκει στοιχεία της στους …Demobrats, παραφθορά των Democrats (Δημοκρατικών) που εισήγαγε ο βρετανός pop star Τσάρλι XCX , γράφοντας «η Καμάλα είναι brat». Όπου brat (όρος της πρόσφατης μεγάλης δισκογραφικής επιτυχίας του) για τους μεγαλύτερους είναι άγνωστο είδος, για τους νεοεισερχόμενους νεότερους ψηφοφόρους όμως είναι περίπου διεθνές κίνημα. Η Χάρις σφιχταγκάλιασε τη νέα της ιδιότητα.
Υπάρχουν όμως πιο απροσδόκητοι σύμμαχοι. Οι περισσότεροι των 100 Ρεπουμπλικανών αξιωματούχων εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής και ένα κύμα πολιτικού προσωπικού του ίδιου κόμματος που δηλώνουν δημοσίως πως θα την ψηφίσουν, θεωρώντας παντελώς ανίκανο, επικίνδυνο και ακατάλληλο να κυβερνήσει το δικό τους υποψήφιο. Φυσικά, όλα έχουν το τίμημα τους και η Χάρις υποσχέθηκε την παρουσία ενός Ρεπουμπλικανού στην κυβέρνηση της. Πόσο θα βαρύνουν στις επιλογές της οι νέοι υποστηρικτές, θα φανεί στη διαδρομή.
Πενσιλβάνια μπλουζ και το ροκ των φόρων
Κυρίως όμως, υπάρχει η Πενσιλβάνια. Και μαζί το Μίσιγκαν και το Γουισκόνσιν. Τρεις πολιτείες - στοιχήματα για κάθε υποψήφιο. Χωρίς αυτές, η Χάρις δεν μπορεί να ελπίζει. Για να ελπίζει, προσαρμόζεται αναλόγως. Λειαίνει πολιτικές γωνίες, ξανασυζητάει τις φράκταλ εξορύξεις (δεσπόζουν στην περιοχή), παραδέχεται πως έχει όπλο στο τοπικό ακροατήριο με το μεγαλύτερο ποσοστό οπλοκατοχής στη χώρα. Οι τρεις δημοσκοπικές μονάδες μπροστά από τον Τραμπ, της δίνουν μια ανάσα. Το παρελθόν ωστόσο έχει αποδείξει πως στην Πενσιλβάνια ο Ντόναλντ έχει απρόβλεπτες δυνάμεις.
Λίγο πριν την τελική ευθεία, μαίνεται η μάχη των φόρων που είχε επιβάλει ο Τραμπ και λήγουν το 2025. Στις υποσχέσεις του για νέες φοροαπαλλαγές που πολύ χαροποιούν τα μεγάλα εταιρικά λόμπι και θα εξαφανίσουν κοινωνική ασφάλιση, επιδόματα και υπερωρίες εργαζομένων, η Χάρις αντιτείνει τη φορολόγηση της μεσαίας τάξης υπέρ 100 εκατ. Αμερικανών. Αντιμέτωπες η Ντίσνεϊ, η Τζένεραλ Μότορς, η Αμέρικαν Εξπρές με την Υγεία για Όλους και τις ελαφρύνσεις λόγω παιδιών.
Ίσως γι αυτό ο Μπέρνι Σάντερς επιμένει να θεωρεί την Χάρις προοδευτική, τις προτάσεις της εφαρμόσιμες, την καμπάνια της σωστή και στοχευμένη και τις όποιες υπαναχωρήσεις της δείγμα ρεαλισμού. Ας ελπίσουμε να έχει δίκιο.